پرسش
چرا در روایات به برخی از اوصاف خوب حیوانات برای امامان معصوم( علیه السلام ) اشاره شده است؟
پاسخ اجمالی
گزارشهایی وجود دارد که در آنها امامان معصوم( علیه السلام ) به موجوداتی؛ مانند «شیر» و «طاووس» تشبیه شده و یا به اشیاء بیقیمتی نظیر خاک نسبت داده شدهاند.[1]
1. از القاب مشهور امام علی( علیه السلام )، «ابوتراب»(پدر خاک) است.
2. امام حسن( علیه السلام ) در پاسخ به سؤال شخصی یهودی، پدر خودشان را «اسد الله»، و یا «شیر خدا» معرفی میکنند.[2] این لقب در زمان زندگی حضرتشان از طرف برخی افراد به عنوان یک لقب نیکو برای آن امام نیز مورد استفاده قرار گرفته است.[3]
3. پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) در توصیف آخرین امام فرمودند: «مهدی( علیه السلام ) طاووس اهل بهشت است».[4]
این تشبیهها را نمیتوان نوعی توهین به آنحضرات به شمار آورد؛ زیرا برخی حیوانات علاوه بر صفات حیوانی، ویژگیهای ارزشمندی هم دارند؛ مانند نترس بودن در شیر که اگر تنها با توجه به همین ویژگی، فرد شجاعی را به این حیوان تشبیه کنیم، نه تنها توهینی به او شمرده نخواهد شد؛ بلکه نوعی ستایش او به شمار خواهد آمد. همینطور اگر فردی را در تواضع به خاک، در زیبایی بدن به طاووس، در زیبایی چشم به آهو، در صدای خوش به بلبل، در بلند نظری به عقاب و ... تشبیه کنیم، همگی ستایش او خواهد بود. و توهین آنجا است که فردی را در صدای بد به الاغ، در درندهخویی به گرگ و ...تشبیه نماییم.[5]
[1]. ر. ک: «غضنفر لقب امام علی ( علیه السلام )»، 10909؛ «نامها و نسب امام علی( علیه السلام )»، 53062؛ «کنیه ابو تراب به امام علی ( علیه السلام ) )»، 14879؛ «القاب امام علی ( علیه السلام ) و یاد کردن پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به آنها»، 16667
[2]. بحرانی، سید هاشم، مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، ج 3، ص 295، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1413ق.
[3]. طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة علیهم السلام، محقق، مصحح، اسدی، باسم محمد، ص 157، قم، دلیل ما، چاپ اول، 1427ق.
[4]. ر. ک: «حضرت مهدی طاووس بهشتیان»، 5334؛ بحرانی، سید هاشم، بهجة النظر فی إثبات الوصایة و الإمامة للأئمة الإثنی عشر، محقق، مصحح، مبارک، عبد الرحیم، ص 165 و 183، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوم، 1427ق.
[5]. ر. ک: «تشبیه برخی انسانها به حیوان در قرآن»، 39823؛ «قرآن و تشبیه کردن انسان به پستترین موجودات زمینی»، 28873».
T