شیعه نیوز:
پرسش
من از چندین نفر شنیده‌ام که حدیث ذیل خیلی ضعیف است و یا اینکه اصلاً حدیث نیست: «هر روز عاشورا است و هر جا کربلا». همچنین در شبکه اینترنت تحقیق کردم و دیدم که این حدیث را استناد به امام صادق( علیه السلام ) کردند. خواهش می‌کنم که اطلاعات بیشتری در این‌باره ذکر کنید. و اگر این حدیث می‌باشد لطفاً ذکر کنید که اعتبار و صحت این حدیث در چه حدی می‌باشد.
پاسخ اجمالی
در متون روایی به مدرکی که اثبات نماید این جمله ی « کل یوم عاشوراء و کل ارض کربلاء» حدیثی از معصومان است برخورد نکردیم. ولی این عبارت برداشت درستی از مجموع حادثه کربلا و خط سیر امامت و در بر دارنده ی چندین پیام آموزنده و زیبا است، چون اگر چه روزی مثل واقعه عاشورا نیست و بوجود نخواهد آمد اما همیشه ظلم ظالمان و ستم به مظلومان پا بر جا هست تا این که قائم آل محمد( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) ظهور کند و ریشه همه ظلمها را میان ببرد. اما فرهنگ عاشورا جاری بر بستر زمان و کربلا نماد استقامت در راه هدف و مبارزه با ظلم و بی عدالتی است. پیشوایان دینی ما به ما این گونه آموختند که باید با ظلم ظالمان مبارزه کرد و خود نیز این چنین عمل می کردند و این گونه نیست که عاشورا حادثه ای محدود در چارچوب زمان و مکان معین باشد.
پاسخ تفصیلی
در متون روایی به مدرکی که اثبات نماید این جمله ی « کل یوم عاشوراء و کل ارض کربلاء» حدیثی از معصومان است[1] برخورد نکردیم.[2]
ولی این عبارت برداشت درستی از مجموع حادثه کربلا و خط سیر امامت و در بر دارنده چندین پیام آموزنده و زیبا است؛ چون اگر چه روزی مثل واقعه عاشورا نیست و بوجود نخواهد آمد اما همیشه ظلم ظالمان و ستم به مظلومان پا بر جا هست تا اینکه قائم آل محمد( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) ظهور کند و ریشه همه ظلمها را میان ببرد. اما فرهنگ عاشورا جاری بر بستر زمان و کربلا نماد استقامت در راه هدف و مبارزه با ظلم و بی عدالتی است. پیشوایان دینی ما به ما این گونه آموختند که باید با ظلم ظالمان مبارزه کرد و خود نیز این چنین عمل می کردند و این گونه نیست که عاشورا حادثه ای محدود در چارچوب زمان و مکان معین باشد.
جمله «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا»، نشان دهنده ی پیوستگی و تداوم خط درگیری حق و باطل در همه زمانها و مکانهاست. عاشورا و کربلا، یکی از بارزترین حلقههای این زنجیره طولانی است. همیشه حق و باطل رو در روی هم هستند و انسانهای آزاده، وظیفه پاسداری از حق و پیکار با باطل را بر عهده دارند و بیتفاوت گذشتن از کنار صحنه حق و باطل، بیدینی است.
حضرت امام خمینی (ره) که خود پیرو راستین امام حسین ( علیه السلام ) و بنیانگذار جمهوری اسلامی و مبارز بزرگ در مقابل ستمگران عصر خویش است، از این جمله با تعبیر « کلمه بزرگ» یاد می کند و بر حفظ معنای عاشورا و پیاده کردن نقش کربلا تأکید نموده است و می فرمایند: «این کلمه (کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا)، یک کلمه بزرگی است...همه روز باید ملت ما این معنی را داشته باشد که امروز روز عاشورا است و ما باید مقابل ظلم بایستیم و همین جا هم کربلاست و باید نقش کربلا را ما پیاده کنیم، انحصار به یک زمین ندارد. انحصار به یک افراد نمیشود. قضیه کربلا منحصر به یک جمعیت هفتاد و چند نفری و یک سرزمین کربلا نبوده، همه زمینها باید این نقش را ایفا کنند.»[3]
در واقع امام خمینی (ره) با اعتقاد به این امر که قیام و شهادت سیدالشهدا ( علیه السلام ) باید ملاک عمل اجتماعی مسلمانان قرار گیرد، نهضت حسینی را مبنای حرکت خویش در انقلاب اسلامی قرار داد. «آنچه که سیدالشهدا عمل کرد و آن ایده ای که او داشت و آن راهی که او رفت و آن پیروزی که بعد از شهادت برای او حاصل شد و برای اسلام حاصل شد. این عبارت آموزنده هم تکلیف است و هم مژده، تکلیف از آن جهت که مستضعفان با عده‌ای قلیل، علیه مستکبران با ساز و برگ مجهز و قدرت شیطانی عظیم، مأمورند چونان سرور شهیدان قیام کنند. و مژده بدین جهت که شهیدان ما را در شمار شهیدان کربلا قرار داده است.»
آن رهبر فرزانه در ایام جنگ تحمیلی فرمودند: نبرد عاشورا،گر چه از نظر زمان، کوتاهترین درگیری بود (نیم روز) ولی از نظر امتداد،طولانیترین درگیری با ستم و باطل است و تا هر زمان که هر آرزومندی آرزو کند کهکاش در کربلا بود و در یاری امام شهیدان،به فوز عظیم شهادت میرسید (یا لیتنا کنا معکم فنفوز فوزا عظیما)[4]، جبهه کربلا گرم و درگیری عاشورا دایر است. [5]
به بیان بهتر همان گونه که امام حسین ( علیه السلام )، وارث آدم و ابراهیم و نوح و موسی و عیسی(علیهم السلام) و محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) است، پیروان عاشورایی او نیز وارث خط سرخ جهاد و شهادتاند و پرچم کربلا را بر زمین نمینهند، و این جوهر تشیع در بعد سیاسی است چنان که خود امام حسین ( علیه السلام ) میافزاید: «فلکم فی اسوة، در کار من برای شما الگو است».[6]
این دیدگاه، رد کننده ی نظریهای است که کربلا و قیام حسینی را تکلیفی خاص امام میداند که نمیتوان از آن تبعیت کرد.
" شیعه یعنی سالک پا در رکاب
تا که خورشید افکند از رخ نقاب
شیعه یعنی تشنه ی جام بلا
شیعه گی یعنی قیام کربلا
شیعه یعنی بازتاب آسمان
بر سر نی جلوه رنگین کمان
از لب نی بشنوم صوت تو را
صوت «انی لا اری الموت» تو را
شیعه یعنی تیغ بیرون از نیام
این سخن کوتاه کردم و السلام" [7]
یکی از نویسندگان مینویسد: «ما یقین داریم که اگر امام حسین( علیه السلام ) در زمان ما بود، از قدس، جنوب لبنان و بیشتر مناطق اسلامی کربلای دومی میساختند و همان موضعی را میگرفتند که در برابر معاویه و یزید انتخاب نموده بودند».[8]
[1] البته برخی سخن فوق را بدون مدرک و مأخذ از زبان امام صادق( علیه السلام ) نقل کرده اند، نک: پیام عاشورا، عباس عزیزی، ص 28؛ فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، ص 371.
[2] عده ای هم قرائنی را ذکر کرده اند که بیان می کند این جمله حدیثی از معصومین نیست، نک: مجله ی علوم حدیث، شماره 26.
[3] صحیفه نور،ج 9،ص 202.
[4] زیارت عاشورا.
[5] صحیفه نور،ج 20،ص 195.
[6] تاریخ طبری،ج 4،ص 304.
[7] ابیاتی از مثنوی:«شیعه نامه»،محمد رضا آقاسی (کیهان 12/6/71).
[8] الانتفاضات الشیعیه، هاشم معروف الحسنی،ص 387.
T