«شیعه نیوز»: احترام به حریم خصوصی دیگران یکی از ارزش‌های مهم اخلاقی است که در اسلام بسیار تأکید شده است. ائمه اطهار (ع) نیز در این زمینه بسیار سخن گفته‌اند و احادیثی را درباره رعایت حریم خصوصی دیگران بیان کرده‌اند. در این مقاله به بررسی این احادیث و اهمیت حفظ حریم خصوصی دیگران در جامعه پرداخته خواهد شد.
احادیث درباره رعایت حریم خصوصی دیگران :
«یَا أیُّهَا الّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیرًا مِنَ الظَّنِّ إنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إثْمٌ وَلا تَجَسَّسُوا وَلا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أیُحِبُّ أحَدُکُمْ أنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أخیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللهَ إنَّ اللهَ تَوّابٌ رَحِیمٌ»؛[سوره حجرات آیه 12] ای کسانی که ایمان آورده اید، از بسیاری از گمان ها بپرهیزید که پاره ای از گمان ها گناه است و جاسوسی مکنید و بعضی از شما غیبت بعضی نکند. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده اش را بخورد؟ از آن کراهت دارید (پس) از خدا بترسید که خدا توبه پذیر و مهربان است.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (سوره نور آیه 27)
اي كساني كه ايمان آورده ايد در خانه هائي غير از خانه خود وارد نشويد تا اجازه بگيريد و بر اهل آن خانه سلام كنيد، اين براي شما بهتر است، شايد متذكر شويد.
آیات متعددی در قرآن کریم است که به رعایت حریم خصوصی توصیه می کند، از جمله آنهاست اطلاع دادن و اجازه گرفتن اولاد بالغ برای ورود به حریم خصوصی پدر و مادر «و اذا بلغ الاطفال منکم الحکم فلیستئذنوا کما استأذن الذین من قبلکم»[سوره نور، آیه 59] و اذن خواستن غلامان برای ورود به حریم صاحبانشان؛ «لیستئذنکم الذین ملکت ایمانکم ».[سوره نور، آیه 58]
و به مؤمنان توصیه می کند به خانه پیغمبر وارد نشوند تا به آنان اذن داده شود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُیُوتَ النبِیِّ إِلَّا أَن یؤْذَنَ لَکُم»[سوره احزاب، آیه 53] و نیز به تمام مؤمنان فرمان می دهد که به خانه های دیگران بدون اذن وارد نشوند و پس از اذن گرفتن به اهل خانه سلام کنند و اگر کسی در خانه نیست، به هیچ وجه وارد آن خانه نشوند و اگر هنگام ورود به خانة کسی، صاحب خانه گفت برگردید، برگردند و رعایت این دستورات را از لوازم تقوا و طهارت نفس می داند.
بنابراین، خانه مردم حریم خصوصی آنهاست و وارد شدن بدون اذن صاحب خانه جایز نیست. البته اگر خانه ای در مظان تهمت و فساد باشد که فساد آن به سطح جامعه کشیده شود و یا در آن خانه توطئه علیه اسلام و کیان مسلمین باشد، می توان برای پیشگیری از فساد، با حکم قضایی به آن خانه وارد شد و در حدود قانون اقدام لازم کرد.
از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است : درباره لغزش های مومنين تجسس نكنيد، چون كه هر كس لغزش های برادران مومن خود را پی جويی كند، خداوند نيز لغزش های خود او را پی جويی خواهد كرد و او را بی آبرو و رسوا خواهد كرد هرچند كه در درون خانه اش باشد.
حضرت علی (علیه السّلام):
«سوءظن کارها را تباه می‌سازد و انسان را به سمت کارهای بد سوق می‌دهد».
امام علی (ع): "لَا تُخْبِرْ بِمَا يَكْتُمُهُ اللَّهُ مِنْ أَسْرَارِ الْمُسْلِمِينَ فَإِنَّكَ تُفْضِحُهُمْ وَ تَكْشِفُ الْحِجَابَ الَّذِي وَضَعَهُمُ اللَّهُ"، یعنی "از رازهایی که خداوند در دل مسلمانان نهان کرده، خبر نده، چرا که این کار باعث فاش کردن اسرار آنان و برداشتن حجابی که خداوند بر روی آنها قرار داده است، می‌شود".
امام حسین (ع): "إِنَّ مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُحْفَظَ عَرْضُهُ فَلْيَحْفَظْ عَرْضَ أَخِيهِ"، یعنی "هر کس دوست دارد حریم خصوصی خود را محفوظ داشته باشد، باید حریم خصوصی برادر خود را نیز محترم بدارد".
آیاتی در مورد رعایت حریم خصوصی دیگران
در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است : اگر كسي لغزش ها و گناهاني راكه از مومنين با دو چشم خود ديده و يا با دو گوش خود شنيده باشد و براي ديگران بازگو كند او از مصاريق اين آيه شريفه است كه مي فرمايد :آنان كه نقل و پخش كردن كار بد در ميان مومنان را دوست دارند ،در آخرت برايشان عذابي دردناك وجود دارد.
در روایتى آمده است : پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگامى که مى خواست وارد خانه دخترش فاطمه(علیها السلام) شود، نخست بر در خانه آمد دست به روى در گذاشت و در را کمى عقب زد، سپس فرمود: «السَّلامُ عَلَیْکُم»، فاطمه(علیها السلام) پاسخ سلام پدر را داد، بعد پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اجازه دارم وارد شوم؟ عرض کرد: وارد شو اى رسول خدا!.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: کسى که همراه من است نیز اجازه دارد وارد شود؟.
فاطمه(علیها السلام) عرض کرد: مقنعه بر سر من نیست، و هنگامى که خود را به حجاب اسلامى محجب ساخت پیامبر(صلى الله علیه وآله) مجدداً سلام کرد و فاطمه(علیها السلام) جواب داد، و مجدداً اجازه ورود براى خودش گرفت، و بعد از پاسخ موافق فاطمه(علیها السلام) اجازه ورود براى همراهش «جابر بن عبداللّه» گرفت.
این حدیث به خوبى نشان مى دهد: تا چه اندازه پیامبر(صلى الله علیه وآله) که یک الگو و سرمشق براى عموم مسلمانان بود، این نکات را دقیقاً رعایت مى فرمود.
حتى در بعضى از روایات مى خوانیم: باید سه بار اجازه گرفت:
اجازه اول را بشنوند.
به هنگام اجازه دوم خود را آماده سازند.
به هنگام اجازه سوم اگر خواستند اجازه دهند و اگر نخواستند اجازه ندهند!
حتى بعضى لازم دانسته اند: در میان این سه اجازه، فاصله اى باشد؛ چرا که گاه لباس مناسبى بر تن صاحب خانه نیست، و گاه در حالى است که نمى خواهد کسى او را در آن حال ببیند، گاه وضع اطاق به هم ریخته است و گاه اسرارى است که نمى خواهد دیگرى بر اسرار درون خانه اش واقف شود، باید به او فرصتى داد تا خود را جمع و جور کند.
و اگر اجازه نداد، بدون کمترین احساس ناراحتى باید صرف نظر کرد.
منبع: بیتوته
