وَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ إِلاَّ رِجَالاً نُّوحِى إِلَیْهِمْ فَسْـَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ [1]
و پیش از تو، جز مردانى که به آن ها وحى مى کردیم، نفرستادیم! اگر نمى دانید، از آگاهان بپرسید ( تا تعجب نکنید از این که پیامبر اسلام از میان همین مردان برانگیخته شده است).
واژه «ذِکر» گاه به معناى حفظ و گاه به معناى یادآورى است (اعم از یادآورى زبانى و لفظى و یا درونى و باطنى).
به قرآن مجید نیز «ذکر»[2] گفته شده زیرا حقایقى را براى انسان یادآورى مى کند.
از آن جا که امیرالمؤمنین و پیشوایان معصوم علیهم السلام هر یک داناترین فرد زمان خود هستند، بهترین و عالى ترین نمونه «اهل ذکر» به شمار مى آیند ; چنان که در روایات فراوانى آمده است که «اهل ذکر» امامان معصوم علیهم السلام مى باشند.
امام رضا علیه السلام به کسانى که آیه فوق را به دانشمندان یهود و نصارا تفسیر مى کردند فرمود: «سبحان الله مگر چنین چیزى ممکن است؟ اگر ما به علماى یهود و نصارا مراجعه کنیم مسلماً ما را به مذهب خود دعوت مى کنند ؛ اهل ذکر ما هستیم.»[3]
امام باقر در تفسیر آیه شریف مى فرماید: «ذکر» قرآن است، و اهل بیت پیامبر «اهل ذکرند» و از آن ها باید سؤال شود.»[4] در روایتی آمده است که از امیرالمؤمنین علیه السلام درباره این آیه پرسیدند، حضرت در پاسخ فرمود: «به خدا سوگند که اهل ذکر ما هستیم، اهل علم و معدن تأویل و تنزیل (قرآن) ما هستیم، از رسول خدا شنیدم که مى فرمود: من شهر علمم و على در آن است... .[5]
پی نوشت:
[1]. سوره نحل، آیه43.
[2]. المفردات فى غریب القرآن، راغب اصفهانى، ص 328.
[3]. ص، 8 ; انبیاء، 24 و 50 و...
[4]. تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 57
[5]. تفسیر نورالثقلین، همان، ص 55.
[6]. شواهد التنزیل، ج 1، ص 432ـ437.
T
