«شیعه نیوز»: «نکته ای که درباره ماه های حرام این که در این ایام دیه جراحات دو برابر حساب می شود یعنی کسی که قتل نفس کند یا به دیگری صدمه ای وارد سازد باید دو برابر ماه های دیگر دیه پرداخت کند. این قانون در خطاهای امور ظاهری است. از آنجا که احکام ظاهری برگرفته از مصالح و مفاسد حقیقی است اهل معنا از این حکم ظاهر نتیجه گرفتند که اگر شکستن حرمت ایام حرام به حسب ظاهر دو برابر عقاب دارد جرحات باطنی – یعنی گناهانی که روح و قلب را مجروح می کنند – به طریق اولی در این ماه دو برابر نزد پروردگار عقاب دارد. به عبارت دیگر همان طور که در ماه های حرام عبادت ارزش بیشتری دارد حریم شکنی درگاه الهی نیز عقاب سختی تری دارد. کسی که در این ما رجب حریم الهی را حفظ نکند مانند کسی است که در حریم حرم مسجدالحرام حرمت خانه خدا را خفظ نکرده و چنین فردی جرمش سنگین تر است.»
آنچه در ادامه می آید برگرفته از کتاب «اسرار ماه رجب» تالیف محمدتقی فیاض بخش، پژوهشگر دینی در معرفی و شناسایی ویژگی ها و اسرار ماه مبارک رجب است.
رجب در لغت به معنای بزرگداشت امری است و ترجیب یعنی تعظیم. وجه تسمیه این ماه به رجب آن بود که قبل از اسلام و در میان اعراب جاهلی نیز مورد تعظیم و احترام بوده و جنگ و خونریزی را به احترام این ماه رها می کردند. یکی دیگر از اسمای ماه رجب، “اصب” است. “صب الماء” یعنی آب با شدت از بلندی بر چیزی فرود آید. از آن جا که در ماه رجب رحمت الهی با شدت و وسعت بر امت اسلام نازل می شود ای ماه را بدین اسم نامیدند چنان که این معنا در روایت مشهور ملک داعی نیز قابل مشاهد است.
ضرورت رعایت حرمت الهی در ماه رجب
در اسلام نیز ماه رجب از جمله ماه های حرام شمرده شده است. مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی ذیل مراقبات ماه رجب می نویسد: “از دیگر مراقبت ها در این ماه این است که سالک معنی ماه حرام را بداند تا مواظب تمام کارها و حالت ها و حتی اموری که وارد قلبش می شود باشد.”
لذا در این جا شرح مراقبات ماه رجب را از تبیین اسرار حرمت آن آغاز می کنیم. مرحوم سید بن طاووس در ابتدای مراقبات ماه رجب می فرماید ماه حرام از رسوم برجای مانده از دوران قبل از اسلام است آن هنگام که اعراب جاهلی به بهانه های واهی به جنگ و غارت یکدیگر می پرداختند – چنان که جنگ های یکصد ساله میان قبیله اوس و خزرج در مدینه معروف است – با هم پیمان بستند که در چهار ماه از سال، جنگ و خونریزی را کنار بگذارند و به زندگی شخصی و امور قبیله خود و زن و فرزندان شان سر و سامانی دهند و خلاصه آن که مدتی را در آرامش بگذرانند.
ایشان می فرماید عرب جاهلی حرمت ماه رجب را حفظ می کرد پس مومن نیز باید حرمت این ماه را نگه دارد و در این ماه با پروردگار به مخاصمه برنخیزد. جنگ با پروردگار یعنی شکستن عهد بندگی پرودگار و پیروی از هوای نفس و اطاعت از دشمن انسان و پروردگار یعنی شیطان رجیم، همچنان که در آیه شریفه می فرماید: ای بنی آدم آیا من از شما پیمان نگرفتم که شیطان را نپرستید؟ که او دشمن آشکار شماست؟ و مرا بپرستید که تنها این راه صراط مسقیم است.
دوستی با شیطان و عصیان الهی به معنای اعلان جنگ و دشمنی با پروردگار است بنابراین اولین و مهم ترین دستور در ماه رجب مراقبه بر گناهان است که در چنین فرهنگی حفظ حرمت این ماه به معنای اعلام صلح با پروردگار است.
عصیان پروردگار، اهانت به حقیقت انسانی
رسول اکرم صل الله علیه و آله و سلم در حدیثی قدسی می فرماید: “هر کسی که ولیی از اولیای مرا خوار بدارد با من اعلام جنگ کرده است.” وهن در روایت شریفه به معنای توهین به یکی از مومنین یا اولیای الهی یا ناسزا گفتن به ایشان و یا بالاتر از همه با او وارد جنگ شدن است. اما اگر با نگاهی جامع به این حدیث توجه شود عصیان الهی به معنای بی اعتنایی به گوهر فطرت توحیدی انسان و اهانت به اوست. به این ترتیب ارتکاب گناه به منزله اعلام جنگ یا فطرت توحیدی خودمان است. چه ولیی بالاتر از امام زمان (عج)، چه ولیی بالاتر از پیغمبر اسلام (ص)، ارتکاب ما به گناه، اعلام جنگ با این بزرگواران است. با این توضیحات می توان گفت کسی که فطرت توحیدی خود را با گناه خوار می دارد بهترین ولی خدا را تحقیر نموده و با خدای خود اعلام جنگ کرده است. در ادامه این روایت آمده است من سریع ترین کس در یاری اولیای خویش هستم.
به همین دلیل است که خداوند در قرآن آن هنگام که از امت های عاصی مانند عاد و ثمود یا قوم فرعون و نمرود نام می برد و عظمت قدرت و تمدن آن ها را ذکر می کند در عبارتی کوتاه طومار هستی آنان را در هم می پیچد و می فرماید: “ناگهان تازیانه الهی آنان را در بر گرفت.” تا روشن شود که خدواند همیشه در کمین گناهکاران است تا در موقع مناسب ایشان را ادب کند. سپس به اصلی کلی اشاره می کند که “پروردگار در کمین گنهکاران است.” مرصاد به کمینگاهی گفته می شود که شکارچی در آن مخفی می گردد تا در فرصت مناسب ناگهان به صید حمله ور شود. ما نمی دانیم تازیانه خشم الهی کی بر سر ما فرود می آید لذا همیشه باید در حال توبه و انابه باشیم.
مرحوم سید در اقبال می فرماید که ماه های حرام ایام اعلام صلح با پروردگار است تا حداقل در این ماه با خداوند به ستیز برنخیزیم. اولین قدم در صلح با پروردگار حسابرسی وضعیت خود است. به همین منظور لازم است که در این ماه بیش از پیش به خود رسیدگی نماییم.
کیفر گناه و پاداش ثواب، مضاعف بر ماه های دیگر
نکته دیگر درباره ماه های حرام این که در این ایام دیه جراحات دو برابر حساب می شود یعنی کسی که قتل نفس کند یا به دیگری صدمه ای وارد سازد باید دو برابر ماه های دیگر دیه پرداخت کند. این قانون در خطاهای امور ظاهری است. از آنجا که احکام ظاهری برگرفته از مصالح و مفاسد حقیقی است اهل معنا از این حکم ظاهر نتیجه گرفتند که اگر شکستن حرمت ایام حرام به حسب ظاهر دو برابر عقاب دارد جرحات باطنی – یعنی گناهانی که روح و قلب را مجروح می کنند – به طریق اولی در این ماه دو برابر نزد پروردگار عقاب دارد. به عبارت دیگر همان طور که در ماه های حرام عبادت ارزش بیشتری دارد حریم شکنی درگاه الهی نیز عقاب سختی تری دارد. کسی که در این ما رجب حریم الهی را حفظ نکند مانند کسی است که در حریم حرم مسجدالحرام حرمت خانه خدا را خفظ نکرده و چنین فردی جرمش سنگین تر است.
خداوند درباره شکستن حرمت حریم حرم خدا با شکار حیوانات می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید شکار را در حال حرام به قتل نرسانید و هرکس از شما عمدا آن را به قتل رساند باید کفاره ای معادل آن از چهارپایان بدهد کفاره ای که دو نفر عادل از شما معادل بودن آن را تصدیق کنند و به صورت قربانی به – حریم – کعبه برسد یا – به جای قربانی – اطعام مستمندان کند یا معادل آن روزه بگیرید تا کیفر کار خود را بچشد.