شیعه نیوز:
پرسش
در روایتی آمده است رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «هر زنى که از همسرش بدون دلیل درخواست طلاق کند، بوى بهشت بر او حرام است». چرا روایتی وجود ندارد مردی که بدون دلیل زنش را طلاق دهد بوی بهشت بر او حرام است؟ خداوند حق طلاق را به دست مرد داده و او می‌‌تواند هر موقع که خواست حتی بیدلیل او را طلاق دهد و اصلاً در امر طلاق رضایت و مداخله زن شرط نیست. زن چه گناهی کرده که خداوند این‌‌قدر به او ظلم کرده و او را این‌‌قدر حقیر آفریده؟ آیا این حکم خلاف انسانیت و اخلاق نیست؟
پاسخ اجمالی
احکام الهی بر اساس مصالح و مفاسد نوعیه وضع شده‌اند تا انسان‌ها با پیروی از این دستورات، زندگی بهتری داشته باشند و به آرامش روحی برسند، و در سایه این آرامش، به عبادت و بندگی بپردازند و به هدف آفرینش(شناخت خالق هستی) برسند.
طلاق نیز یکی از احکام الهی است که بدون شک از این قاعده مستثنا نیست، هر چند در روایت آمده است: «مَا مِنْ شَیْءٍ مِمَّا أَحَلَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَبْغَضَ إِلَیْهِ مِنَ الطَّلَاقِ.»؛[1] ناپسندترین چیز حلال نزد خداوند متعال، طلاق است.
دین مقدس اسلام حتی در صورت کراهت و ناهماهنگی رفتاری بین زن و مرد، مردان را سفارش به صبر و مدارا و تحمل می‌کند و تصمیم عجولانه برای طلاق را نمی‌پسندد و می‌فرماید: «وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فیهِ خَیْراً کَثیراً»؛[2] با آنان، به طور شایسته رفتار کنید! و اگر از آنها، (به هر دلیل) خوشتان نمی‌آید، (فوراً تصمیم به جدایى نگیرید!) چه بسا چیزى(به ظاهر) خوشایند شما نباشد، اما خداوند خیر فراوانى در آن قرار دهد!
اما وقتی مرد و زن با یکدیگر به هیچ وجه به تفاهم اخلاقی و رفتاری نمی‌رسند و حاضر به تطبیق و تعدیل رفتار، اخلاق، سلیقه و افکار نسبت به یکدیگر بر اساس معیارهای شرعی و اخلاقی نیستند و هر کدام با اِعمال سلیقه و افکار فردی خود زندگی مشترک را که باید کانون آرامش باشد به جهنمی برای یکدیگر تبدیل می‌کنند، راه حلی از سوی پروردگار حکیم برای این موارد در نظر گرفته شده که عقل نیز بهتر از آن را سراغ ندارد، و این راه حل، طلاق و جدایی محترمانه می‌‌باشد.
این آخرین گزینه برای خاتمه دادن به کشمکش‌‌های غیر قابل تعدیل مردان و زنان در زندگی مشترک است؛ از این‌رو نه تنها زنانی که از شوهرانشان بدون دلیل درخواست طلاق می‌کنند در روایات، مورد سرزنش قرار گرفته‌‌اند، بلکه مردانی هم که بدون دلیل بخواهند زنانشان را طلاق دهند مورد نکوهش می‌باشند:
1. امام صادق( علیه السلام ) می‌فرمایند: «مَا مِنْ شَیْءٍ مِمَّا أَحَلَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَبْغَضَ إِلَیْهِ مِنَ الطَّلَاقِ وَ إِنَّ اللَّهَ یُبْغِضُ الْمِطْلَاقَ الذَّوَّاقَ»؛ [3] ناپسندترین حلال نزد خداوند متعال، طلاق است. پروردگار، بر کسی که بیدلیل و به سرعت و تنها برای تغییر ذائقه زنش را طلاق می‌دهد خشمگین خواهد شد.
2. و نیز از حضرتشان نقل است: «بَلَغَ النَّبِیَّ ( صلی الله علیه و آله و سلم ) أَنَّ أَبَا أَیُّوبَ یُرِیدُ أَنْ یُطَلِّقَ امْرَأَتَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ( صلی الله علیه و آله و سلم ) إِنَّ طَلَاقَ أُمِّ أَیُّوبَ لَحُوبٌ»؛[4] به پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) خبر دادند که ابا ایوب می‌‌خواهد همسرش ام ایوب را طلاق دهد، پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمودند طلاق ام ایوب گناه است.
بنابراین، اگر چه اصل طلاق به دست مرد بوده و حلال است، اما پروردگار حکیم، طلاق را آخرین راه حل برای مردان و زنانی قرار داده که نتوانستند یا نخواستند از راه‌های متعارف، اختلافات زندگی مشترک و یا مشکلات دیگر را حل و فصل نمایند، نه این‌که آن را راهی برای سوء استفاده مردان قرار داده باشد.
البته ممکن است – مانند دیگر اختیاراتی که در قوانین مختلف به افراد داده شده - مردانی را ببینیم که از این اختیار سوء استفاده نمایند و بدون هیچ دلیل موجهی همسرانشان را طلاق دهند. هر چند این طلاق از نظر شرعی و قانونی صحیح است، اما با عنایت به روایات ذکر شده، چنین مردی مورد مذمت و سرزنش سخت پروردگار قرار گرفته و گناهکار به شمار آمده و به همین دلیل هیچ فردی که دارای ایمان واقعی است به خود اجازه نخواهد داد که مرتکب چنین گناهی شود.
گفتنی است؛ این سوء استفاده تنها اختصاص به طلاق و حتی اختصاص به مردان نیز ندارد. چه بسا ممکن است زنی نیز از شرط «عند المطالبه بودن مهریه» سوء استفاده نماید و در زمانی که شوهرش توانایی پرداخت ندارد، اقدام قانونی برای مطالبه آن نموده و شوهرش را برای مدتی هر چند کوتاه[5] حبس و زندانی نماید. پس سوء استفاده انسان‌ها از احکام الهی دلیل بر حکیمانه نبودن یا ظلم پروردگار به برخی از انسان‌ها در جعل و وضع احکام نبوده و نیست، بلکه خود ما انسان‌ها هستیم که با سوء استفاده‌های گناه‌آلود از احکام و اختیارات الهی به یکدیگر ظلم می‌کنیم.
[1] . کلینى، محمد، کافی، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج 6، ص 54، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. نسا، 19.
[3]. کافی، ج 6، ص 54.
[4]. همان، ص 55.
[5]. در فاصله زمانی بین انقضای مهلت ده روزه از سوی اجرای احکام جهت پرداخت مهریه پس از قطعیت حکم و درخواست اعسار و اثبات آن از سوی مرد.
آیات مرتبط
سوره البقرة (227) : وَإِنْ عَزَمُوا الطَّلَاقَ فَإِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
سوره البقرة (228) : وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ ۚ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللَّهُ فِي أَرْحَامِهِنَّ إِنْ كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَٰلِكَ إِنْ أَرَادُوا إِصْلَاحًا ۚ وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ ۗ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
سوره البقرة (229) : الطَّلَاقُ مَرَّتَانِ ۖ فَإِمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ ۗ وَلَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَأْخُذُوا مِمَّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئًا إِلَّا أَنْ يَخَافَا أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ ۖ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا فِيمَا افْتَدَتْ بِهِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا ۚ وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
سوره البقرة (230) : فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّىٰ تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ ۗ فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يَتَرَاجَعَا إِنْ ظَنَّا أَنْ يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ ۗ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ
سوره البقرة (231) : وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ ۚ وَلَا تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لِتَعْتَدُوا ۚ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ۚ وَلَا تَتَّخِذُوا آيَاتِ اللَّهِ هُزُوًا ۚ وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمَا أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتَابِ وَالْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ بِهِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
T