کنیه «أبو عبدالله» و «أبو الحسن» که در روایات وجود دارد، اشاره به کدام یک از ائمه( علیه السلام ) دارد؟

شیعه نیوز:
پرسش
منظور از «أبی عبدالله» «أبو الحسن» و ... اشاره به کدام ائمه دارد و اگر بدون قرینه باشد، حمل بر کدام امام می‌شود؟
پاسخ اجمالی
1. کنیه «ابو عبدالله» برای امام حسین( علیه السلام ) و امام جعفر صادق( علیه السلام ) استفاده شده است، ولی در بیشتر موارد موجود در روایات، مقصود از آن، امام صادق( علیه السلام ) است؛ مانند:
محمّد بن یحیی العطار عن احمد بن ابی زاهر عن الحسن بن موسی عن علی بن حسان عن عبد الرحمن بن کثیر قال سمعت ابا عبدالله ( علیه السلام ) یقول: «نَحْنُ وُلَاةُ أَمْرِ اللَّهِ وَ خَزَنَةُ عِلْمِ اللَّهِ وَ عَیْبَةُ وَحْیِ اللَّه»‏.[1]
2. مقصود از «ابوالحسن» اگر با با قید «الاوّل» و یا قید «الماضی» باشد، کنیه امام موسی کاظم( علیه السلام ) خواهد بود و اگر مقیّد به «الرضا» و یا «الثانی» باشد، مقصود امام رضا( علیه السلام ) است، و اگر مقیّد به «الثالث» باشد، مراد از آن، امام هادی( علیه السلام ) خواهد بود. مانند:
الف. محمّد بن یحیی عن احمد بن ابی زاهر او غیره عن محمّد بن حمّاد عن أخیه احمد بن حمّاد عن ابراهیم عن ابیه عن ابی الحسن الاوّل( علیه السلام ) قال: َ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی عَنِ النَّبِیِّ( صلی الله علیه و آله و سلم ) وَرِثَ النَّبِیِّینَ کُلَّهُمْ قَالَ نَعَم‏.[2]
ب . عن عبد الرحمن بن الحجّاج قال: سألت عبد الرحمن فی السنه التی اخذ فیها ابو الحسن الماضی( علیه السلام ) فقلت له ... .[3]
ج . عنه، عن أحمد بن محمد بن ابی نصر عن ابی الحسن الرضا ( علیه السلام ) قال: قال ابو عبدالله ( علیه السلام ) : صِلْ رَحِمَکَ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍ مِنْ مَاء.[4]
د . عدّة من أصحابنا، عن أحمد بن محمّد بن خالد، عن الحسین بن یوسف، عن محمّد بن سلیمان، عن أبی‏ الحسن‏ الثانی‏ ع: ... [5]‏
هـ. علی بن محمّد عن بعض اصحابنا عن ایوب بن نوح عن ابی الحسن الثالث ( علیه السلام ) قال: إِذَا رُفِعَ عَلَمُکُمْ مِنْ بَیْنِ أَظْهُرِکُمْ فَتَوَقَّعُوا الْفَرَجَ مِنْ تَحْتِ أَقْدَامِکُم‏.[6]
در مواردی که عبارت «ابوالحسن» بدون هیچ قیدی آمده باشد، ممکن است با توجه به محتوای روایت و نیز نام راویان بتوان تشخیص داد که مراد از آن، کدام یک از این سه امام بزرگوار می‌باشد، اما در صورت فقدان هرگونه قید و یا قرینه­ای نمی‌توان صریحاً آن را به یکی از سه امام منتسب نمود، بلکه تنها علم اجمالی وجود خواهد داشت که صادر کننده روایت یکی از معصومان بوده است.
[1]. شیخ کلینی، کافی، ج ۱،ص ۱۹۲، ناشر: اسلامیه‏، چاپ دوم، تهران‏، 1362 ش‏.
[2]. کافی، ج۱،ص ۲۲۶.
[3]. همان، ص ۳۰۸.
[4]. همان، ج ۲،ص ۱۵۱.
[5]. همان، ج 7،ص 369.
[6]. همان، ج ۱،ص ۳۴۱.

T