پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) به فردی توصیه کرد که به موی خواهرش نگاه نکند. آیا این روایت نمی‌تواند دلیلی بر حرمت و یا کراهت نگاه به موی خواهر و نیز استحباب حجاب بانوان در محیط خانه در برابر محارم ‌باشد؟!

شیعه نیوز:
پرسش
نقل شده است؛ رسول اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) به مردی فرمود: «خواهرت موهایش را به تو نشان ندهد بهتر است»؛ آیا می‌توان از این روایت نتیجه‌گیری کرد که پوشش موی سر در مقابل محارم مستحب است؟
پاسخ اجمالی
در ارتباط با آنچه در پرسش آمده باید گفت؛ بر اساس روایتی، مردى از پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) پرسید: آیا خواهرم می‌تواند موى سر خود را پیش من برهنه کند؟ پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «نه، من می‌ترسم که اگر خواهرت مو و دیگر زیبایی‌هاى خود را نشانت دهد، تو دچار گناه و لغزش شوی».[1]
با توجه به متن روایت؛ به چند نکته اشاره می‌شود:
1. اگرچه پرسش از موی سر است، اما پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) در مقام پاسخ، تنها به موی سر نپرداخته، بلکه حضرتشان هم به برهنه‌کردن مو و هم به نشان‌دادن دیگر زیبایی‌های بدن اشاره کرده است؛ مانند زیبایی‌های گردن، سینه، بازوان، و ...
این حدیث، نشان‌گر آن است که شایسته نیست خواهری با حالت نیمه عریان و آرایش کرده پیش برادرش ظاهر شود.
2. پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) دلیلی برای این ممنوعیت ذکر فرمود‌ه‌اند که «می‌ترسم موجب لغزش و افتادنت به حرام شود»؛ بر این اساس، هنگامی که – مانند بیشتر موارد - چنین ترسی وجود نداشته باشد، به دلیل صریح آیه قرآن کریم[2] و نیز دیگر روایات، پوشاندن زینت‌های عرفی در مقابل محارم لازم نیست و در همین راستا، فقها در مورد جواز نشان دادن مو به برادر اتفاق نظر دارند، اما درباره نشان دادن دیگر زیبایی‌های بدن مانند سینه باید گفت؛ برخی فقها به صورت مطلق گفته‌اند، اگر قصد لذّت شهوانی نداشته باشد، محارم می‌توانند - غیر از عورت - به تمام بدن یکدیگر نگاه کنند.[3] اما برخی فقها احتیاط کرده و می‌گویند تنها به آن قسمتی از بدن محرم نگاه کنند که در میان محارم، آشکار‌کردن آن معمول است و احتیاط واجب این است که به قسمت‌هایی از بدن - مانند بین ناف و زانوها[4] - نگاه نکنند.[5]
بر این اساس، روایت مورد پرسش را باید ویژه برادرانی دانست که حتی نگاه به مو و زیبایی‌های خواهرشان نیز آنان را دچار لغزش می‌کند که خواهران باید در برابر چنین برادرانی پوشیده‌تر باشند، و اگر احتمال چنین لغزشی وجود ندارد، پوشش مو واجب نبوده و در مورد پوشش دیگر زیبایی‌های بدن و نیز نگاه به آنها باید به فتوای مرجع تقلید عمل شود.

[1]. «قَالَ عَلِیٌّ( علیه السلام ) قَالَ الرَّجُلُ لِرَسُولِ اللهِ( صلی الله علیه و آله و سلم ) یَا رَسُولَ اللهِ أُخْتِی تَکْشِفُ شَعْرَهَا بَیْنَ یَدَیَّ قَالَ لَا إِنِّی أَخَافُ إِذَا أَبْدَتْ شَیْئاً مِنْ مَحَاسِنِهَا وَ مِنْ شَعْرِهَا وَ مِنْ مِعْصَمِهَا أَنْ تُوَاقِعَهَا»؛ راوندى کاشانى، فضل الله بن على، النوادر، ص 19، قم، دار الکتاب، چاپ اول، بی‌تا.
[2]. نور، 31. «وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ ... أَوْ إِخْوانِهِن‏».
[3]. امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل، محقق، مصحح، قلی‌پور گیلانی‌، مسلم، ص 511، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (قدس سره)، قم، چاپ اول، 1426ق؛ بهجت، محمد تقى، رساله توضیح المسائل، ص 385، قم، شفق، چاپ نود و دوم، 1428ق.
[4]. موسوی خویی، سید ابو القاسم، صراط النجاة (المحشّی)، گردآورنده، عاصی عاملی، موسی مفید الدین، ‌ج 2، ص 372، قم، مکتب نشر المنتخب، چاپ اول، 1416ق.
[5]. مکارم شیرازى، ناصر، رساله توضیح المسائل، ص 401، قم، مدرسه امام على بن ابى طالب( علیه السلام )، پنجاه و دوم، 1429ق؛ ر. ک: «بررسی دلایل جواز نگاه به مادر زن»، سؤال 37939.
آیات مرتبط

سوره النور (30) : قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ۚ ذَٰلِكَ أَزْكَىٰ لَهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ
سوره النور (31) : وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَىٰ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ ۖ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ ۚ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
سوره الأحزاب (59) : يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا

T