شیعه نیوز:
پرسش
مجرب‌ترین و نافذترین و مؤثرترین شیوه توسل به امام جواد( علیه السلام ) برای امور دنیویی کدام است؟
پاسخ اجمالی
در مورد توسل به امام جواد( علیه السلام )؛ در کتاب‌های ادعیه کهن ذکرها و دعاهایی ذکر شده است که البته مشخص نیست همه آنها از امام معصوم( علیه السلام ) صادر شده باشند. اما در مورد این‌که کدام نوع از توسل مجرب‌تر و نافذتر است، باید گفت؛ در روایات به چنین موضوعی اشاره نشده و طبیعتاً ما نیز در این مورد اظهار نظری نمی‌کنیم، اما شاید برخی اولیای الهی با توجه به مکاشفات و تجربه‌های شخصی، نوع خاصی از توسل را توصیه کنند.
پاسخ تفصیلی
گرفتن حاجت از خداوند عالم و ائمه اطهار( علیه السلام ) آداب و رسومی دارد که انسان با رعایت آنها زودتر به مقصود خود می‌رسد. اگر چه آدمی در هر زمان و در هر مکانی خالق خویش را بخواند، او خواهد شنید، ولی خود خداوند متعال، برای رسیدن بندگان به خواسته خویش، راه‌هایی قرار داده که با استفاده از آنها زودتر به مقصود خواهد رسید.
ما در این نوشتار به برخی از آنچه در مورد توسل به امام جواد( علیه السلام ) وجود دارد، اشاره خواهیم کرد، با ذکر این نکته که مشخص نیست تمام آنچه خواهد آمد – با آن‌که در کتاب‌های ادعیه کهن آمده - از امام معصوم( علیه السلام ) و به صورت ویژه صادر شده باشد. همچنین در مورد این‌که کدام نوع از توسل مجرب‌تر و نافذتر است، باید گفت؛ در روایات به چنین موضوعی اشاره نشده و طبیعتاً ما نیز در این مورد اظهار نظری نمی‌کنیم، اما شاید برخی اولیای الهی با توجه به مکاشفات و تجربه‌های شخصی، نوع خاصی از توسل را توصیه کنند.
1. ابوالوفاء شیرازى نقل می‌کند که به دست حاکم کرمان دستگیر شده و در غل و زنجیر به سر می‌بردم. با گذشت زمان متوجه شدم، توطئه کشتن مرا طرح‌ریزى می‌کنند. در یکى از شب‌ها در درگاه خداوند، به امام زین العابدین( علیه السلام ) متوسل شدم و در همان حال، خواب چشمانم را ربود و در عالم خواب پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) را دیدم، که فرمود: «... برای رهایی از حبس به امام سجاد( علیه السلام ) متوسل شو و .... با توسّل به محمّد بن على (جواد)، فرود آمدن روزى از سوى خداى متعال را درخواست کن [که خداوند به سبب او حاجتت را بر می‌آورد]...».[1]
2. شیخ طوسی می‌گوید؛ دو ساعت پس از وقت فضیلت نماز عصر در هر روز، مخصوص امام جواد( علیه السلام ) است، و توسل به آن‌حضرت در آن ساعت و خواندن دعا، بسیار شایسته می‌باشد، از جمله دعاهاى خواندنى در آن ساعت، دعایى است که در ذیل می‌آید:
«یا مَنْ دَعاهُ الْمُضْطَرُّونَ فَأَجابَهُمْ، وَ الْتَجَأَ إِلَیْهِ الْخائِفونَ فَآمَنَهُمْ، وَ عَبَدَهُ الطَّائِعونَ فَشَکَرَهُمْ، وَ شَکَرَهُ الْمُؤْمِنونَ فَحَباهُمْ، وَ أَطاعُوهُ فَعَصَمَهُمْ، وَ سَأَلُوهُ فَأَعْطاهُمْ، وَ نَسُوا نِعْمَتَهُ فَلَمْ یُخْلِ شُکْرَهُ مِنْ قُلُوبِهِمْ، وَ امْتَنَّ عَلَیْهِمْ فَلَمْ یَجْعَلِ اسْمَهُ مَنْسِیّاً عِنْدَهُمْ. أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا السَّلَامُ) حُجَّتِکَ الْبالِغَةِ، وَ نِعْمَتِکَ السَّابِغَةِ، وَ مَحَجَّتِکَ الْوَاضِحَةِ، وَ أُقَدِّمُهُ بَیْنَ یَدَیْ حَوائِجِی أَنْ تُصَلِّیَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا»؛[2] (به جای عبارت کَذَا وَ کَذَا حاجات خود را بخواهد).
ترجمه: «اى که ناچاران او را خوانند و او پاسخشان دهد، و افراد هراسان به او پناه بردند و او ایمنشان گرداند، و فرمانبرداران او را عبادت کرده و او سپاسشان گوید، و مؤمنان او را سپاس گزاردند و او به ایشان هدیه دهد، و از او اطاعت کنند و او نگاهشان دارد، و از او بخواهند و او ببخشد، و نعمتش را فراموش کنند و او سپاسش را از دلشان بیرون نکند، و بر آنان منّت نهاد و یاد نامش را نزد آنان فراموش نساخت. از تو می‌خواهم به حق محمد بن على (امام جواد) حجّت رسایت، و نعمت کاملت، و راه روشنت، و او را پیش می‌اندازم پیشاپیشِ خواسته‌هایم این‌که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و با من چنین و چنان کنى».
3. کفعمی(م 905ق) دعای دیگری نیز برای این ساعت برای توسل به امام جواد( علیه السلام ) نقل کرده است:
«اللَّهُمَّ یَا خَالِقَ الْأَنْوَارِ، وَ مُقَدَّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ، وَ یَعْلَمُ ما تَحْمِلُ کُلُّ أُنْثى، وَ ما تَغِیضُ الْأَرْحامُ وَ ما تَزْدادُ، وَ کُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدارٍ، إِذَا تَفَاقَمَ أَمْرٌ طُرِحَ عَلَیْکَ، وَ إِذَا غُلِّقَتِ الْأَبْوَابُ قُرِعَ بَابُ فَضْلِکَ، وَ إِذَا ضَاقَتِ الْحَاجَاتُ فُزِعَ إِلَى سَعَةِ طَوْلِکَ، وَ إِذَا انْقَطَعَ الْأَمَلُ مِنَ الْخَلْقِ اتُّصِلَ بِکَ، وَ إِذَا وَقَعَ الْیَأْسُ مِنَ النَّاسِ وَقَفَ الرَّجَاءُ عَلَیْکَ. أَسْأَلُکَ بِمُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأَوِّابِ، الَّذِی أَنْزَلْتَ عَلَیْهِ الْکِتَابَ، وَ نَصَرْتَهُ عَلَى الْأَحْزَابِ، وَ هَدَیْتَنَا بِهِ إِلَى دَارِ الْمَآبِ، وَ بِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الْکَرِیمِ النِّصَابِ، الْمُتَصَدَّقِ بِخَاتَمِهِ فِی الْمِحْرَابِ، وَ بِالْإِمَامِ الْفَاضِلِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، الَّذِی سُئِلَ فَوَفَّقْتَهُ لِرَدِّ الْجَوَابِ، وَ امْتُحِنَ فَعَضَدْتَهُ بِالتَّوْفِیقِ وَ الصَّوَابِ، صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَار، وَ أَنْ تَجْعَلَ مُوَالاتَهُمْ لِی وَ مَحَبَّتَهُمْ عِصْمَةً مِنَ النَّارِ، وَ مَحَجَّةً إِلَى دَارِ الْقَرَارِ، فَقَدْ تَوَسَّلْتُ بِهِمْ إِلَیْکَ، وَ قَدَّمْتُهُمْ أَمَامِی وَ بَیْنَ یَدَیْ حَوَائِجِی، وَ تَعْصِمَنِی مِنَ التَّعَرُّضِ لِمَوَاقِفِ سَخَطِکَ، وَ تُوَفِّقَنِی [لِسَبِیلِ] لِسُلُوکِ مَحَبَّتِکَ وَ مَرْضَاتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین».[3]
ترجمه: «خدایا! ای خالق نورها، و ای اندازه دهنده شب و روز، تو می‌دانی آنچه را که هر زنی در رحم دارد، و آنچه را که مدت حملش در رحم‌ها کم و زیاد می‌شود و هر چیز نزد تو به مقدار معیّنی است؛ چون کاری سخت گردد به نزد تو افکنده شود، و چون همه درها بسته شود درب فضل تو را زنند، و چون نیازها شدت گیرد به احسان وسیع‌تر پناه آورند، و چون امیدها از خلق ببرد به تو پیوندد، و چون نومیدی از مردم حاصل آید امیدها به تو بسته شود. از تو می‌خواهم به حق نبی اواب همو که کتاب را بر او فرستادی، و بر احزاب دشمن یاریش دادی، و ما را بدست او به خانه آخرت ره نمودی، و به امیر مؤمنان علی بن ابی‌طالب آن گرامی نژاد که در محراب عبادت انگشتر خویش را صدقه داد، و به امام بخشنده محمد بن علی( علیه السلام ) همو که از وی پرسش شد و توفیقِ پاسخش دادی، و مورد آزمایش قرار گرفت و با توفیق و درستی نیرومندش ساختی -درود خدا بر او و خاندان پاکش باد - از تو می‌خواهم که دوستی مرا نسبت به ایشان موجب نگهداریم از آتش دوزخ و راهی به سوی خانه همیشگی قرار دهی که من به واسطه آنان دست توسل به سوی تو دراز نموده و آنان را پیشاپیش خود و حوائجم وا داشته‌ام، و این‌که مرا از افتادن در معرض خشمت نگهداری، و در جهت پویش راه محبت و رضایت توفیقم بخشی، ای مهربانترین مهربانان».
4. عبدالله بن محمد عابد می‌گوید: سال 255 هجرى قمرى بود، روزى در شهر و در منزل امام عسکرى( علیه السلام ) بودیم، از او پرسیدم: اى فرزند رسول خدا! چگونه بر پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و امامان معصوم( علیه السلام ) صلوات و درود بفرستیم ؟ آیا ممکن است به من بیاموزید؟
امام عسکرى( علیه السلام ) لب به سخن گشود و صلوات مخصوص پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و هر یک از امامان معصوم را، یکى پس از دیگرى بیان نمود، و چون مقدار زیادى کاغذ براى نوشتن به همراه داشتم، همه آنها را به طور کامل نوشتم. صلوات و درود بر امام جواد( علیه السلام ) را چنین بیان فرمود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى عَلَمِ التُّقَى وَ نُورِ الْهُدَى وَ مَعْدِنِ الْوَفَاءِ وَ فَرْعِ الْأَزْکِیَاءِ وَ خَلِیفَةِ الْأَوْصِیَاءِ وَ أَمِینِکَ عَلَى وَحْیِکَ اللَّهُمَّ وَ کَمَا هَدَیْتَ بِهِ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ اسْتَنْقَذْتَ بِهِ مِنَ الْحَیْرَةِ وَ أَرْشَدْتَ بِهِ مَنِ اهْتَدَى وَ زَکَّیْتَ مَنْ تَزَکَّى فَصَلِّ عَلَیْهِ أَفْضَلَ مَا صَلَّیْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ إِنَّکَ عَزِیزٌ حَکِیم».[4]
ترجمه: «بار خدایا! بر محمّد بن على بن موسى، آن نشانه پروا و نور هدایت و معدن وفا و شاخه پاکان و جانشین اوصیا و امین تو بر وحیت، درود فرست. بار خدایا! از آن روى که به واسطه او [مردمان را] از گمراهى به راه آوردى و از سرگردانى نجات بخشیدى و هدایت‌جویان را ارشاد کردى و طالبانِ پاکى را پاک ساختى، پس، برترین درودى را که بر یکى از اولیایت فرستاده‌اى، بر او بفرست، که به راستى، تو قدرتمند و دانایى».
5. نماز امام جواد( علیه السلام ): این نماز دو رکعت است و در هر رکعت حمد یک مرتبه و توحید هفتاد مرتبه خوانده شود.[5]
6. حرز امام جواد( علیه السلام ): «یا نُورُ یا بُرهانُ یا مُبینُ یا مُنیرُ یا رَبِ اِکفِنی الشُرُورَ وَ افاتِ الدُهُورِ اَسئَلُکَ النَجاةَ یَومَ یُنفَخُ فِی الصُورِ».[6]
7. خواندن این دعا: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ وَلِیِّکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ إِلَّا جُدْتَ بِهِ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ وَ تَفَضَّلْتَ بِهِ عَلَى مَنْ وَسِعَکَ وَ وَسَّعْتَ عَلَیَّ رِزْقَکَ وَ أَغْنَیْتَنِی عَمَّنْ سِوَاکَ وَ جَعَلْتَ حَاجَتِی إِلَیْکَ وَ قَضَاهَا عَلَیْکَ إِنَّکَ لِمَا تَشَاءُ قَدِیر».[7]
[1]. قطب الدین راوندى، سعید بن هبة الله، الدعوات(سلوة الحزین)، ص 191، قم، مدرسه امام مهدى( عجه الله تعالی فرجهم الشریف )، چاپ اول، 1407ق.
[2]. طوسى، محمد بن الحسن، مصباح المتهجد، مصحح: اعلمی، حسین، ص 361 - 362، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1418ق. البته در مصباح کفعمی عباراتی به این دعا اضافه شده است. ر. ک: کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 143، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، 1405ق.
[3]. المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 143 – 144.
[4]. مصباح المتهجد، ص 288.
[5]. سید ابن طاووس، علی بن موسی، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ص 278، قم، دار الرضی، چاپ اول، 1330ق.
[6]. سید ابن طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات، ص 42، قم، دار الذخائر، چاپ اول، 1411ق.
[7]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 91، ص 34، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
T