ساحران از کجا فهمیدند، در آینده فرزندی متولد خواهد که دشمن فرعون می شود، آیا آنان غیب می دانستند؟

شیعه نیوز:

پرسش
سلام علیکم؛ دربارۀ حضرت موسی می خواستم از شما بپرسم، ساحران از کجا فهمیدند که فرزندی در آینده متولد خواهد شد که دشمن فرعون می شود، آیا آنان غیب می دانستند؟
پاسخ اجمالی

آنچه را که از آیات قرآن در مورد ولادت حضرت موسی( علیه السلام ) و با خبر شدن ساحران از این ولادت، می توان فهمید این است که:

1. براساس آیات قرآن و روایات، تا قبل از رسالت و بعثت پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم )، شیاطین با نفوذ در لایه های عوالم بالاتر، برخی اطلاعات و حوادث آینده را از فرشتگان استراق سمع می کردند که بعد از آن این توان از آنها سلب شد. قرآن کریم در این باره چنین می فرماید: «و اینکه ما آسمان را جستجو کردیم و همه را پر از محافظان قوىّ و تیرهاى شهاب یافتیم!

و اینکه ما پیش از این به استراق سمع در آسمانها مى‏نشستیم، امّا اکنون هر کس بخواهد استراق سمع کند، شهابى را در کمین خود مى‏یابد»![1]

از این آیه چنین بر مى ‏آید که پیش از این جنّیان به سوى آسمان صعود می کردند و اخبار آینده را مخفیانه از ملائکه می گرفتند و به ساحران و کاهنان منتقل می کردند؛ چون چنین می کردند خداوند راه آنان را بست و هر وقت اراده نمایند به آسمان صعود کنند به تیر شهاب رانده می شوند.[2]

از جملۀ «فَوَجَدْناها مُلِئَتْ حَرَساً» استفاده می شود که قبل از نزول قرآن کریم و بعث رسول اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) این چنین نبوده؛ یعنی هر وقت افرادى از جن می خواستند استراق سمع کنند، به عالم ملکوت و فرشتگان نزدیک شده و یا تماس بگیرند، مانعى برای آنها وجود نداشت، و می توانستند حوادث مهم و غیر مهم جهانى را از نزدیک شدن به فرشتگان بفهمند. اما از هنگامی که آیات قرآن نازل شده، از جمله حوادث و تغییراتى که در جهان رخ داده، این است که نوع جن و افرادى از جن و شیاطین که در گذشته مى ‏توانستند از نزدیک شدن به فرشتگان اخباری کسب کنند، پس از نزول قرآن براى قدسیان عالم ملکوت و فرشتگان نگهبانانى بسیار گماشته شد که حدود فرشتگان را فراگرفته، هیچ سنخ از حوادث جهانى را شیاطین نمى‏ توانند استفاده نمایند.[3]

2. جن و شیاطین هنگامی که اخبار و اطلاعات را از فرشتگان می گرفتند، به دوستان خود که همان ساحران باشند منتقل می نمودند: «و شیاطین به دوستان خود مطالبى مخفیانه القا مى ‏کنند،»؛[4] «آیا به شما خبر دهم که شیاطین بر چه کسى نازل مى‏شوند».[5]
3. علم و آگاهی به غیب مراتبی دارد. این که قرار است پیامبری در آینده متولد شود و بساط سلطنت فرعون را برچیند، موضوعی نبود که از اسرار باشد و امکان دریافت آن از طرف جنیان ممکن نباشد. این قضیه می تواند مانند این خبر باشد که امروزه نیز انسان ها و همچنین جنیان و شیاطین می دانند که در آخر الزمان منجی ظهور خواهد کرد. اما دقیقاً در چه زمانی و با چه خصوصیاتی این به تفصیل برای همه روشن نیست. داستان ولادت موسی نیز به اجمال می تواند از طریق جنیان به افراد ساحر منتقل شود، اما دقیقاً در چه تاریخی و یا در چه خانواده ای مشخص نیست؛ از این رو است که فرعون دستور به جلوگیری از انعقاد چنین نطفه ای می دهد.
4. البته این خبر می تواند از طریق اخبار و کتاب های آسمانی گذشته باشد، چنان که در مورد خبر رسالت پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) چنین اتفاق افتاده است که در کتاب های آسمانی پیشین، مژده رسالت پیامبری به نام احمد پیشاپیش داده شد.

[1]. جن، 8، 9، «وَ أَنَّا لَمَسْنَا السَّماءَ فَوَجَدْناها مُلِئَتْ حَرَساً شَدیداً وَ شُهُباً* وَ أَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْها مَقاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَنْ یَسْتَمِعِ الْآنَ یَجِدْ لَهُ شِهاباً رَصَداً».

[2]. ر. ک: بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ‏14، ص 143، نهضت زنان مسلمان، تهران، 1361 ش؛ حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج ‏17، ص 121- 122، کتابفروشى لطفى، تهران، 1404ق.

[3]. انوار درخشان، ج ‏17، ص 120.

[4]. انعام 121، «... وَ إِنَّ الشَّیاطینَ لَیُوحُونَ إِلى‏ أَوْلِیائِهِم...».

[5]. شعراء، 221، «هَلْ أُنَبِّئُکُمْ عَلى‏ مَنْ تَنَزَّلُ الشَّیاطینُ».

T