شیعه نیوز:
پرسش
لطفاً در مورد این صلوات و منبع آن توضیح بفرمایید: «اللهمّ صلّ على فاطمة و أبیها و بعلها و بنیها بعدد ما أحاط به علمک».
پاسخ اجمالی
درود و صلوات فرستادن بر پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )، فاطمه زهرا( علیه السلام ) و ائمه اطهار( علیه السلام ) آثار معنوی و مادّی فراوانی دارد؛[1] که هم در روایات و زیارت‌ها و دعاها غالب مواقع وقتی نام آن بزرگواران آمده، صلوات و سلام و درود هم با عبارت‌های گوناگون ذکر شده است.
درود و صلوات فرستادن بر حضرت زهرا( سلام الله علیها) و پدر، همسر و فرزندان ایشان نیز به عبارت‌های گوناگونی در دعاها و زیارت‌هایی که از معصومان( علیه السلام ) نقل شده، آمده است؛ مانند: «الصَّلَاةَ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا»،[2] «صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا».[3] و پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) می‌فرماید: «...إِنَّ اللَّهَ قَدْ وَکَّلَ بِهَا رَعِیلًا مِنَ الْمَلَائِکَةِ یَحْفَظُونَهَا مِنْ بَیْنِ یَدَیْهَا وَ مِنْ خَلْفِهَا وَ عَنْ یَمِینِهَا وَ عَنْ شِمَالِهَا وَ هُمْ مَعَهَا فِی حَیَاتِهَا وَ عِنْدَ قَبْرِهَا بَعْدَ مَوْتِهَا یُکْثِرُونَ الصَّلَاةَ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا»؛[4] خداى مهربان گروهى از ملائکه را مأمور نموده که فاطمه را از همه طرف محافظت کنند، این ملائکه که در زمان حیات فاطمه( سلام الله علیها) و نزد قبر او و موقع رحلت وى با او می‌باشند صلوات فراوانى به حضرت فاطمه و پدر و شوهر و فرزندانش می‌فرستند.
پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) در فضیلت و ثواب درود بر حضرت زهرا( سلام الله علیها) فرموده است: «ای فاطمه! هرکس بر تو درود و صلوات بفرستد خداوند او را میآمرزد و در هر جای بهشت که باشم وی را به من ملحق سازد».[5]
پس اصل صلوات و درود بر آن بزرگواران دارای آثار نیک است؛ از این‌رو، صلوات به الفاظی مانند عبارت مطرح شده در پرسش که محتوای آن در برخی روایات آمده اشکال ندارد. و سیره علمای بزرگوار هم این‌گونه بوده است که در کتاب‌های خود هنگام ذکر روایتی از آن‌حضرت یا در وصف آن‌حضرت با عبارت دعایی «اللهمّ صلّ علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها» نسبت به آن‌حضرت، پیامبر، امام علی و امام حسین و امام حسن( علیه السلام ) ادای احترام می‌کردند.
اما بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ در روایتی به چند مرتبه گفتن این صلوات –مانند صلوات بر پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) که برای آن مثلاً صد مرتبه ذکر شده- اشاره‌ای نشده است، و تنها چیزی که در برخی کتاب‌ها نقل شده سفارش برخی علما بوده است که انجام آنها به قصد امید ثواب اشکال ندارد؛ مانند این‌که آقای موحد ابطحی اصفهانی در حاشیه خود بر کتاب «عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال(مستدرک سیدة النساء إلى الإمام الجواد)» آورده است: برای توسل به حضرت زهرا( سلام الله علیها) پانصد و سی مرتبه «اللهمّ صلّ على فاطمة و أبیها و بعلها و بنیها بعدد ما أحاط به علمک» گفته شود.[6]
[1]. ر.ک: «صلوات بر پیامبر و آل او هنگام شنیدن نام آن حضرت»، سؤال 2848؛ «اعتبار صلوات مخصوصه»، سؤال 18021؛ «صلوات بر غیر پیامبر»، سؤال 25629.
[2]. طبری آملی، عماد الدین محمد، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج 2، ص 139، المکتبة الحیدریة، نجف، چاپ دوم، 1383ق.
[3]. کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین و الدرع الحصین، ص 296، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، 1418ق؛ حلی، رضی الدین علی بن یوسف، العدد القویة لدفع المخاوف الیومیة، محقق و مصحح: رجائی، مهدی، مرعشی، ص 224، محمود، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، قم، چاپ اول، 1408ق.
[4]. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 43، ص 58، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق. معنای این صلوات چنین است: «خدایا! درود فرست بر فاطمه و پدر، شوهر و فرزندان فاطمه و ودیعه‌ای که در درون خود به امانت گذاشته شده (حضرت محسن که در حادثه فشار درب خانه حضرت زهرا( علیه السلام ) به شهادت رسید) به عدد آنچه علم تو بر آن احاطه دارد. همچنین ر.ک: «حضرت محسن ( علیه السلام ) و چگونگی شهادت او»، سؤال 12047.
[5]. «یَا فَاطِمَةُ مَنْ صَلَّى عَلَیْکِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ أَلْحَقَهُ بِی حَیْثُ کُنْتَ مِنَ الْجَنَّة»؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 472، نشر بنی هاشمی، تبریز، چاپ اول، 1381ق؛
[6]. بحرانى اصفهانى، عبد الله بن نور الله، عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال (مستدرک سیدة النساء إلى الإمام الجواد)، محقق و مصحح: موحد ابطحى اصفهانى، محمد باقر، ج 11، ص 1146، مؤسسة الإمام المهدى(عج)، قم، بی‌تا.
T
