حضرت محسن کیست و چگونه به شهادت رسیده؟

شیعه نیوز:
پرسش
حضرت محسن کیست و چگونه به شهادت رسیده و قاتلش که بوده است؟
پاسخ اجمالی

بنابر روایات و اسناد تاریخی در منابع شیعه و اهل سنت، حضرت محسن ( علیه السلام ) از فرزندان حضرت امام علی ( علیه السلام ) و حضرت فاطمه زهرا ( سلام الله علیها ) بوده و «عمر» یا «قنفذ»، حضرت فاطمه ( سلام الله علیها ) را میان فشار در و دیوار قرار داده و شدّت این کار به حدّى بود که پهلوى آن بانو شکست و بچّه داخل شکم (حضرت محسن) سقط شد.

پاسخ تفصیلی

بنابر روایاتی که از کتب شیعه و اهل سنت نقل شده حضرت محسن ( علیه السلام ) از فرزندان امام علی ( علیه السلام ) و فاطمه زهرا ( سلام الله علیها ) بود که در اثر ضربه خوردن در منزل و فشار آن حضرت میان در و دیوار توسط عمر، سقط شده و به شهادت رسید.[1] بیان این نکته نیز ضروری است که محاصره خانۀ حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) و آسیب رساندن به ایشان از جانب هرکسی که بوده باشد، یقیناً با دستگاه خلافت آن زمان مرتبط بوده است.
به عنوان نمونه، به برخی روایات و اسناد تاریخی از منابع شیعه و اهل سنت اشاره می شود:
منابع شیعه:
1. از مجموع روایاتی که در ذیل می آید، استفاده می شود که حضرت محسن ( علیه السلام ) از فرزندان حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) بوده و به شهادت رسید. حضرت امام علی ( علیه السلام ) فرمود: «اگر فرزندان سقط شده‏ شما روز قیامت شما را ببینند در حالى که نامى براى آنان نگذاشته‏اید، سقط به پدرش مى‏گوید: چرا براى من نامى تعیین نکردى در حالى که پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم )، محسن ( علیه السلام ) را قبل از این که به دنیا بیاید نامگذارى کرده بود».[2]
2. پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «...حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) زده مى‏شود در حالى که باردار است. در اثر این ضربت، فرزندى که همراه دارد سقط مى‏شود، و خود او در اثر همان ضربت از دنیا مى‏رود...».[3]
3. مرحوم طبرسی می گوید: ...أبوبکر به قنفذ پیغام فرستاد که فاطمه را بزنید، با این پیغام کار بالا گرفت و او را از علی دور کردند و قنفذ با شدّت عمل بالاترى وارد صحنه شد و در نهایت قساوت و شدّت، دخت گرامى پیامبر را میان فشار درب و دیوار قرار داده و شدّت این کار به حدّى بود که پهلوى آن بانو شکست و بچّه داخل شکم سقط شد!.[4]
منابع اهل سنت:
1. ابراهیم بن سیار نظام معتزلى (160-231) که به دلیل زیبایى کلامش در نظم و نثر به نظّام معروف شده است، واقعه بعد از حضور در خانه فاطمه( سلام الله علیها ) را چنین نقل می‌کند: «عمر در روز اخذ بیعت براى ابى بکر، بر شکم فاطمه زد، او فرزندى که در رحم داشت و نام او را محسن نهاده بودند، سقط کرد»![5]
2. «احمد بن محمّد» معروف به «ابن ابى دارم»، محدث کوفى (متوفاى سال 357)، کسى است که محمّد بن أحمد بن حماد کوفى درباره او مى گوید: «کان مستقیم الأمر، عامة دهره»: او در سراسر عمر خود پوینده راه راست بود.
او نقل مى کند که در محضر او این خبر خوانده شد: عمر لگدى بر فاطمه زد و او فرزندى که در رحم به نام محسن داشت سقط کرد![6]
3. ابن سعد در طبقات و بلاذری در انساب الاشراف آورده است: فرزندانی که مادرشان حضرت فاطمه ( سلام الله علیها ) دختر رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) است که شامل امام حسن ( علیه السلام ) و امام حسین ( علیه السلام ) و محسن و زینب کبرا و ام کلثوم کبرا است. محسن در جریان حمله به خانۀ حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) سقط شد.
ابن اثیر می گوید: محسن در کودکی وفات یافته است.[7]

[1] . برای آگاهی بیشتر به نمایه «شهادت حضرت فاطمه( سلام الله علیها ) در منابع اهل سنت؛ سؤال 5256 (سایت: 5512)» مراجعه شود.
[2] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 43، ص 195، مؤسسة الوفاء بیروت - لبنان، 1404 ق.
[3] . همان، ج 28، ص 62.
[4] . طبرسى‏، احمد بن على، الإحتجاج على أهل اللجاج‏، ج 1، ص 83، نشر مرتضی، مشهد، چاپ اول، 1403ق.
[5] . الوافی بالوفیات: 6/17، شماره 2444; ملل و نحل شهرستانى: 1/57، چاپ دار المعرفة، بیروت. و در ترجمه نظام به کتاب «بحوث فی الملل و النحل»: 3/248-255 مراجعه شود. « انّ عمر ضرب بطن فاطمة یوم البیعة حتى ألقت المحسن من بطنها.»؛ اقتباس از سؤال 5256 (سایت: 5512).
[6] میزان الاعتدال: 3/459. « انّ عمر رفس فاطمة حتى أسقطت بمحسن.»؛ اقتباس از سؤال 5256 (سایت: 5512).
[7] . اقتباس از سؤال 2702 (سایت: 3198).

T