به گزارش «شیعه نیوز»، هم‌اينك نيمي از زايران ايراني حج تمتع همگام با ساير مسلمانان عازم سرزمين وحي شده اند. رنگ مكه و مدينه از رنگين كمان مليت ها در حال تغيير رنگ واحد و سپيدي و اتحاد ملت اسلامي است. در اين حال نيز همه با وقار و يكدلي از ميقات‌ها نداي تكبير سرمي دهند و با ذكر الهي اندك اندك وارد مكه شده و شيفتگان و شوريدگان الهي دور هم جمع مي شوند.
در منابع حديثي و فقهي، ذكر «الله اكبر» در بسياري از مناسك حج و عمره و پاره‌اي اعمال ديگر مستحب به شمار رفته است؛ از جمله:
۱.آغاز سفر حج:شماري از منابع، تكبيرگويي را هنگام سوار شدن بر مركب براي آغاز سفر حج مستحب دانسته‌اند.
۲.ايام العشر (دهه اول ذي‌حجه): بر پايه احاديث، مقصود از «ايام معلومات» كه در آيه ۲۸ حج/۲۲ ذكر خداوند در آن‌ها سفارش شده، ۱۰ روز اول ماه ذي‌حجه است. پيامبر صلی الله علیه و آله به گزارش «شیعه نیوز»، اين روزها را محبوب‌ترين ايام نزد خداوند خوانده و به تكبير و تهليل و يادكرد خدا در آن‌ها سفارش فرموده است. شماري از فقيهان امامي، استحباب تكبير پيش از روز عيد قربان را نفي كرده و حتي در اين زمينه ادعاي اجماع نموده‌اند.
۳.پس از قطع تلبيه: فقيهان امامي و اهل سنت به پشتوانه احاديثي از پيامبر صلی الله علیه و آله و امامان شيعه: به استحباب تكبير پس از پايان يافتن زمان لبيك گفتن باور دارند.
۴. هنگام ديدن كعبه: شماري از فقيهان اهل سنت به پشتوانه رواياتي، تكبيرگويي هنگام ديدن كعبه را مستحب دانسته‌اند.
۵.هنگام روبه‌رو شدن با حجرالاسود و استلام آن: پيامبر صلی الله علیه و آله در فتح مكه، هنگام استلام حجرالاسود تكبير گفت و مسلمانان با ايشان همراهي كردند. امام صادق علیه السلام سفارش فرموده كه حج‌‌گزار هنگام ورود به مسجدالحرام، روبه‌روي حجرالاسود قرار گيرد و اين ذكر را به زبان آورد: «اللهُ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِهِ وَ أَكْبَرُ مِمَّنْ أَخْشَي وَ أَحْذَر»؛ «خداوند از آفريدگانش بزرگ‌تر است و نيز بزرگ‌تر است از هر كه از او مي‌ترسم و بيم دارم.»
در حديثي ديگر، ايشان به تكبيرگويي و درود فرستادن بر پيامبر صلی الله علیه و آله و اهل بيت ايشان هنگام روبه‌رو شدن با حجرالاسود سفارش كرده است. نيز امام صادق: هرگاه نزد حجرالاسود مي‌آمد، مي‌فرمود: «اللهُ أَكْبَرُ السَّلَامُ عَلَى رسولِ الله.»
بر پايه حديثي، امام باقر علیه السلام هنگام استلام حجر دعايي ديگر حاوي تكبير را سفارش فرموده كه فقيهان امامي بر پايه آن، اين ذكر را مستحب شمرده‌اند. در منابع اهل سنت نيز ذكر «بِسْمِ اللهِ وَ اللهُ أَكْبَرُ» هنگام استلام حجر از ابن‌عمر به نقل از پيامبر صلی الله علیه و آله سفارش شده است و شماري از فقيهان بر پايه آن فتوا داده‌اند.
۶.هنگام طواف: بر پايه روايتي از اهل سنت، پيامبر صلی الله علیه و آله هنگام طواف، ابوبكر را در حال خواندن شعر يافت و تكبير گفت و او را نيز به تكبيرگويي تشويق كرد.
۷.هنگام بيرون آمدن از خانه خدا:فقيهان امامي سه بار تكبيرگويي را هنگام بيرون آمدن از كعبه، به پشتوانه حديثي حاكي از سه بار تكبيرگويي امام صادق علیه السلام مستحب دانسته‌اند.
۸.پس از طواف و پيش از سعي:بر پايه حديثي از امام صادق علیه السلام مستحب است كه انسان پس از پايان يافتن طواف، بر بالاي كوه صفا رود و به حجرالاسود روي كند و پس از حمد و ثناي خداوند و ياد كردن از نعمت‌هاي او، با ترتيب و آداب مشخص بيش از ۱۰۰ بار تكبير گويد و اين كار را تا حد ممكن تكرار كند و مدتي در مكان صفا درنگ نمايد و تكبير گويد.
۹.هنگام سعي:از جمله ذكرهاي مستحب در آغاز و نيز هنگام سعي ميان صفا و مروه، تكبير است. در باور برخي از اهل سنت، مستحب است سعي كننده هنگام استقرار بر صفا و مروه در ميان سعي، تكبير بگويد.
۱۰.هنگام حركت به سوي عرفات:در منابع اهل سنت، تكبيرگويي در مسير حركت به سوي عرفات، از پيامبر صلی الله علیه و آله نقل شده و مستحب به شمار رفته است.
۱۱.هنگام وقوف در عرفات:بر پايه روايتي، امام صادق علیه السلام ۱۰۰ بار تكبير را همراه با ذكرهاي ديگر هنگام وقوف در عرفات سفارش فرموده است. فقيهان امامي و اهل سنت نيز تكبيرگويي را هنگام وقوف مستحب شمرده‌اند.
۱۲.هنگام وقوف در مزدلفه:فقيهان امامي و اهل سنت به پشتوانه آيه ۱۹۸ بقره/۲ كه به ذكر خدا در مشعر الحرام فرمان داده: (فَاذْكُرُوا اللهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ) و نيز روايتي از پيامبر صلی الله علیه و آله ذكر خدا از جمله تكبير را هنگام وقوف در مشعر الحرام در شب عيد قربان مستحب دانسته‌اند.
۱۳.هنگام عبور از منطقه مأزمين(منطقه‌اي ميان دو كوه كه از يك سو به مشعر الحرام و از ديگر سو به عرفات مي‌رسد): مستحب است حاجيان هنگام عبور از مأزمين، اگر دچار ازدحام جمعيت شوند، تكبير گويند؛ زيرا بر پايه احاديث، اين كار، شياطيني را كه بر حاجيان راه تنگ مي‌كنند، دور مي‌سازد و فرشتگان را به ياري آنان مي‌فرستد.
۱۴.ايام تشريق:در باور مشهور فقيهان امامي، تكبيرگويي در ايام تشريق در منا براي حج‌گزاران، پس از نماز ظهر روز عيد قربان تا نماز صبح روز سيزدهم ذي‌حجه (۱۵ نماز) و در ديگر مكان‌ها، جز منا، پس از نماز ظهر روز عيد قربان تا نماز صبح روز دوازدهم (۱۰ نماز) مستحب است. پشتوانه آنان، آيات قرآن (بقره/۲، ۲۰۳) است كه به ذكر خدا در «ايام معدودات» فرمان داده و نيز آيه ۳۷ حج/۲۲ كه تكبير را حكمت مناسك حج شمرده است. پشتوانه ديگر آنان، احاديث است. از فقيهان شيعه، تنها سيد مرتضي و ابن حمزه طوسي به پشتوانه احاديثي اين تكبيرها را براي حاجيان واجب دانسته‌اند.
ذكر اين تكبير بر پايه برخي روايات شيعه چنين است: «اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ «لا اله الا الله» وَ اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ وَ لِلهِ الْحَمْدُ اللهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا هَدَانَا اللهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَام. » در برخي روايات، عبارت «وَ الْحَمْدُ لِلهِ عَلَى مَا أَبْلَانَا» يا «و الحمدُ لله على ما أولانا» به ذكر پيشين افزوده شده است. بر پايه حديثي از امام صادق علیه السلام گفتن اين تكبيرها، پيروي از فرمان خداوند در آيات ۱۹۸ و ۲۰۰ بقره/۲ است كه پس از گزاردن مناسك در عرفات و منا به ذكر خدا به جاي فخرفروشي به نياكان كه در ميان مشركان رايج بوده، فرمان داده است.
۱۵.هنگام رمي جمرات:فقيهان امامي گفتن تكبير را هنگام پرتاب هر سنگ در رمي جمرات، به پشتوانه احاديث مستحب دانسته‌اند.
۱۶.هنگام قرباني كردن:بر پايه احاديثي از امام صادق علیه السلام، دعايي مشتمل بر تكبير هنگام ذبح يا قرباني كردن، سفارش شده است.
۱۷.پس از حلق:شماري از فقيهان شافعي پس از حلق در روز عيد قربان، تكبيرگويي را مستحب دانسته‌اند.
۱۸. نماز عيد قربان:در باور فقيهان امامي و اهل سنت، تكبيرهاي متعدد در نماز عيد قربان مستحب است. روايات شيعه اين تكبيرها را پيش از قنوت‌ها در ركعت اول، پنج تكبير و در ركعت دوم، چهار تكبير دانسته‌اند كه با احتساب تكبيرة الاحرام و تكبيرهاي پيش از ركوع، ۱۲ تكبير مي‌شود.
۱۹.هنگام زيارت پيامبر صلی الله علیه وآله و امامان بقيع:بر پايه شماري از منابع شيعي، هنگام ورود به مسجدالنبي براي زيارت پيامبر صلی الله علیه وآله مستحب است كنار ذكرهاي ديگر ۱۰۰ بار تكبير گفته شود. نيز گفتن تكبير هنگام زيارت حضرت فاطمه۳ و ديگر معصومان: ، از جمله امامان بقيع: مستحب به شمار رفته است.
انتهای پیام/980
