اختلالات یادگیری کودکان به معنای ناتوانی ذهنی نیست

«شیعه نیوز»: فهیمه راجی، در حاشیه همایش اختلالات یادگیری و مشکلات توجه و تمرکز در کودکان با اشاره به ضرورت تشخیص به هنگام اختلالات یادگیری و پیشگیری از آن در مقطع پیش دبستانی و شناخت علائم و ضرورت اظهار داشت: توانمندی در افراد در دو رسته شناختی- ذهنی و فراشناختی تقسیم بندی می شود که هرکدام دارای فاکتورهای متفاوتی است.

وی با اشاره به گزینه‌های توانمندی شناختی_ذهنی گفت: مواردی مانند هوش، توجه، حافظه، ادراک، مهارت‌های حرکتی و اصلاحی از جمله توانمندی‌های شناختی_ذهنی محسوب می‌شوند. این متخصص یادگیری کودکان افزود: توانمندی فراشناختی نیز بخشی از توانمندی‌های مغز است که به یادگیری کمک می‌کند و شامل برنامه‌ریزی، سازماندهی و بازداری از پاسخ است.

اختلالات یادگیری با اختلالات ذهنی تفاوت دارد

راجی با بیان اینکه وقتی صحبت از اختلال یادگیری به میان می‌آید بسیاری از خانواده‌ها عکس العمل نشان می‌دهند و گمان می‌کنند منظور از اختلالات یادگیری، اختلالات ذهنی و ناتوانی ذهنی است، تصریح کرد: بسیاری از کودکان یا دانش‌آموزانی که دارای اختلال یادگیری هستند از بهره هوشی نرمال و حتی بالاتر برخوردارند که در بعضی از توانمندی‌های یادگیری ضعف دارند و باید آن را تقویت کرد.

وی با اشاره به پیش شرط کودک دارای اختلال یادگیری اظهار داشت: اگر دانش آموز دارای هوش نرمال و حتی بالاتر باشد و ضعف بینایی و شنوایی نداشته باشد و در مدرسه و منزل با هیجانات منفی مواجه نباشد و در یادگیری با مشکل مواجه باشد دچار اختلال یادگیری است و باید توسط مشاور بررسی، تشخیص و درمان شود.

اختلالات یادگیری مانند بیماری‌های جسمی است

این روانشناس بالینی با تاکید بر اینکه اختلالات یادگیری مانند بیماری‌های جسمی است ابراز داشت: چنانچه اختلالات یادگیری در مراحل اولیه تشخیص داده شوند، روند سرعت درمان زودتر و بهتر خواهد بود، در نتیجه اهمیت و ضرورت غربالگری در دوره پیش‌دبستانی و قبل از ورود به دبستان بسیار مهم است.

وی افزود: غربالگری اختلالات یادگیری با سنجش کودکان در پیش‌دبستان و قبل از ورود به دبستان متفاوت است. سنجش برای جداسازی کودکان عادی از کودکان دیرآموز است. در صورتی که غربالگری مربوط به اختلالات یادگیری اعم از توجه، حافظه، ادراک و مهارت‌های کلامی و رفتاری است.

انواع توجه برای کودکان

راجی با اشاره به پنج نوع توجه موجود گفت: توجه شامل توجه پایدار، توجه انتخابی، توجه توزیعی، توجه زنجیره‌ای و توجه متمرکز است که هر کدام از آنها ویژگی‌های خاص خود را دارد. به عنوان مثال کودک پیش‌دبستانی یا دانش‌آموز دبستانی در توجه پایدار باید بتواند زمانی که مربی یا معلم در حال تدریس است به معلم توجه کند و حواسش معطوف به موردی نشود. در توجه انتخابی دانش‌آموز باید تنها به معلم توجه کند و به اینکه در حیاط مدرسه یا خارج از کلاس چه اتفاقی افتاده و یا چه صدایی می‌آید و یا جامدادی دوستش عوض شده، کاری نداشته باشد.

وی ادامه داد: در توجه توزیعی دانش‌آموز باید بین محرک شنیداری و دیداری ارتباط برقرار کند به این صورت که همزمان به صحبت معلم گوش بدهد و بتواند در دفترش بنویسد. در توجه زنجیره‌ای هم دانش‌آموز باید یک مهارت را یاد بگیرد و سپس سراغ مهارت‌های دیگر برود ولی وقتی سراغ مهارت دوم رفت، اولی را فراموش نکند و در توجه نوع آخر که توجه متمرکز است دانش‌آموز باید وقتی معلم درس ریاضی را تمام می‌کند و می‌گوید کتاب فارسی را باز کنید بتواند ذهن خود را از ریاضی به سمت فارسی تغییر دهد.

راجی تصریح کرد: اگر دانش‌آموز در هر کدام از انواع توجه با ضعف مواجه باشد به نوعی با اختلال یادگیری همراه است و اشتباهاتی که در زمان املا از جمله عقب افتادن، جا انداختن، غلط املایی مواجه است به درمان متفاوت نیاز دارد.

انواع حافظه

این روان‌شناسی بالینی با اشاره به انواع حافظه، اظهار داشت: حافظه به چهار دسته حافظه دیداری، شنیداری، فعال و حرکتی دسته بندی شده است. در حافظه دیداری مربی به کودک چند کارت رنگی نشان می‌دهد و سپس روی میز می‌گذارد و از او می‌خواهد نام رنگ‌های کارت را بگوید، در حافظه شنیداری به عنوان مثال اعداد و کلمه به طور شفاهی توسط مربی گفته می‌شود و کودک باید آنها را بیان کند.

وی افزود: در حافظه فعال مربی برای کودک اعداد و کلماتی را بیان می‌کند و سپس از او می‌خواهد اعداد را از کوچک به یزرگ یا بزرگ به کوچک و کلمات را به ترتیب بگوید، اگر او توانست صحیح بگوید، حافظه فعال کودک قوی است و در حافظه حرکتی، کودک می‌تواند زمان نوشتن یا کشیدن مسیر را درست برود به عنوان مثال برای نوشتن عدد 2 اول به ترتیب دندانه و بعد خط راست را می‌نویسد.

انواع ادراک

راجی بیان داشت: ادراک نیز مانند توجه و حافظه دارای تقسیماتی است. ادراک دیداری، شنیداری و دیداری فضایی از جمله گزینه‌های ادراک است. دانش‌آموز در ادراک دیداری می‌تواند کلمات روی تابلو را به صورت صحیح در دفترش بنویسد، اگر دانش‌آموزی در ادراک دیداری ضعف داشته باشد، حتی از روی تابلو یا سرمشق نمی‌تواند کلمات را درست بنویسد، ادراک شنوایی هم به این معناست که دانش‌آموز درس معلم را فهمیده و می‌تواند بیان کند.

وی افزود: در ضعف ادراک دیداری- فضایی، دانش‌آموز در مفاهیمی چون چپ و راست، پایین و بالا، ریز و درشت، کم و زیاد مشکل دارد و یا هنوز کفش‌هایش را اشتباه می‌پوشد، یا حروف «ب»، «ت» یا «ث»و «پ» یا «ر» و «ز» را اشتباه می‌کند و آنچه که یاد گرفته را قادر نیست بیان کند.

مهارت‌های حرکتی برای دانش‌آموز پیش‌دبستانی و دبستانی بسیار مهم است

کارشناس یادگیری کودکان با بیان اینکه مهارت‌های حرکتی برای دانش‌آموز پیش‌دبستانی و دبستانی بسیار مهم است، گفت: مهارت‌های حرکتی شامل مهارت‌های حرکتی ریز مانند دکمه بستن، بند کفش، گره زدن، مداد دست گرفتن و مهارت‌های حرکتی درشت مانند دوچرخه‌سواری، از پله بالا و پایین رفتن است.

راجی گفت: اختلال نوشتن در دیکته‌نویسی و نارسانویسی دانش‌آموزان وجود دارد و در اختلال خواندن، دانش‌آموز بریده بریده می‌خواند، افعال را تغییر می‌دهد، سطر را گم می‌کند، از چپ به راست می‌خواند، به علائم نوشتاری کاما، علامت سوال، نقطه را رعایت می‌کند.

وی افزود: مهارت خواندن از مهارت‌های دیگر مهم‌تر است و اگر دانش‌آموز بتواند خوب بخواند می‌تواند مسائل ریاضی را به راحتی حل کند.

انتهای پیام