شیعه نیوز: همه ما میدانیم که احادیث و آیات اسلامی "خوردن شراب" را حرام و جزو بدترین اعمال می دانند.در این زمینه قرآن کریم همانند تمام بخش های تربیت اخلاقی و.. انسان، دلایل این حکم را کاملا عاقلانه بیان می کند که در این گزارش سعی میکنیم گوشه ای از این دلایل به همراه "حکم شراب خواری" و آثار و مضررات این امر از دیدگاه اسلام و همچنین پزشکی را بیان کنیم.
حکم شرابخواری در اسلام
مصرف مشروبات الکلی و شراب در جامعه ما مورد قبول نمی باشد و در دین اسلام حکم شرابخواری حرام است.
در مورد مصرف شراب روایات بسیاری از امامان و پیامبر مطرح شده است که همگی سعی در بیان مضرات مصرف شراب دارد.
حکم شرابخواری با وجود ضررهای خانمان سوز فراوان مشروبات الکلی که کاملاً هم ثابت شده است، شبکه های بیگانه و شیطانی اصرار عجیبی برای ترویج مصرف این گونه نوشیدنی ها دارد.
توصیه های قرآن و سنت سرشار از این تحریم ها و تأکیدهاست که عمل به آن علاوه بر بهره مندی از اجر معنوی، سامان دهنده مسایل جسمی و روحی بشر نیز می باشد. یکی از این عادات ناپسند که از دیر باز و قبل از حضور اسلام در شبه جزیره عربستان رایج بود شراب خواری و مصرف الکل است. هر چند جوامع به اصطلاح متمدن، امروز نیز در این بلای جسم و جان سوزغوطه ور هستند و هر ساله آمارهای تکان دهنده ای از آثار تخریبی آن درمیان جوامع به گوش می رسد، لیکن اسلام با توصیه های اعجازگونه خود در زمانی که حتی شراب را با نفع و فایده می دیدند پیروان خویش را از آن نهی کرد و فرمود:«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَةَ وَأَنتُمْ سُکَارَی حَتَّیَ تَعْلَمُواْمَا تَقُولُونَ ...؛ ای اهل ایمان در حال مستی به نماز نزدیک نشوید تا بدانید چه می گویید.»(نساء/43) "در روایتی حضرت رسول (ص) در این باره میفرمایند:« کسی که شب را به پایان برد ، در حالی که مست شراب باشد ،صبح را به صبح رسانیده در حالی که عروس شیطان بوده است » و در آیه ای دیگر، شراب را پلید و از عمل شیطان دانسته و می فرماید:«یَا أَیُّهَا الَّذِینَآمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُلَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای اهل ایمان، شراب و قمار و بت پرستی و تیرهای گروبندی،پلید و از عمل شیطان اند پس، از آن ها دوری کنید تا رستگار شوید.» (مائده/ 90)
همگام با این آیات، روایات معصومین نیز بر شدت زشتی آن اشاره داشته و آن را «ام الخباثت» (مستدرک الوسایل، ج1، ص .139 ) (ریشه و مادر زشتی ها) دانسته و دائم الخمر را هم ردیف بت پرست (بحارالانوار، ج 65، ص .164 ) معرفی می کنند. در روایتی دیگر نوشنده و نوشاننده، خریدار و فروشنده و خلاصه تمامی کسانی که در بساط این منکر شریک اند را لعنت می نماید.»(نهج الفصاحه، ص 627، حدیث 2229) "در روایتی حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) در این باره می فرمایند:مَنْ بَاتَ سَکْرَانَ بَاتَعَرُوساً لِلشَّیَاطِین ![ جامع الأخبار(للشعیری) ؛ ص149] «کسی که شب را به پایان برد ، در حالی که مست شراب باشد، صبح را به صبح رسانیده درحالی که عروس شیطان بوده است» پس با این وجود باید بنوسیم:«هر کس شراب خوار است عروس شیطان است!!»"
دلیل قبول نبودن نماز شراب خوار تا 40 روز چیست ؟
مشروب خواری به جهت آثار زیان بار متعددی كه در روح و روان و جسم وجان و زندگی دنیوی و اخروی انسان دارد، هم از لحاظ علمی از طرف دانشمندان متخصص نهی شده و هم در آیات قر|ان و روایات متعددی از پیامبر اكرم (ص) و سایر اهل بیت (ع) مورد نكوهش شدید قرار گرفته است. خداوند در قرآن می فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَالْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون ... (مائده(5) آیه 91) اى كسانى كه ایمان آورده اید! شراب و قمار و بتها و ازلام [نوعى بخت آزمایى]، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دورى كنید تا رستگار شوید! * شیطان مى خواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت وكینه ایجاد كند، و شما را از یاد خدا و از نماز بازدارد. آیا (با این همه زیان و فساد، و با این نهى اكید،) خوددارى خواهید كرد؟! » چنان كه مشاهده می كنید قرآن با این تأكید و تصریح و شدت، شراب را پلیدی و عمل شیطان خوانده است و از نزدیكی به آن مومنان را پرهیز داده است.
در روایات در مقام مقایسه این عمل با دیگر اعمال به گونه ای تاكید شده كه به خوبی تفاوت این گناه با سایر گناهان را نشان می دهد؛ به عنوان مثال از مولاى متقیان سؤال شد: آیا فرمودی كه شراب از دزدى و زنا بدتر است؟ حضرت فرمود: "بلى، زنا كننده شاید گناه دیگرى نكند، ولى شرابخوار چون شراب بخورد، زنا مى كند، آدم مى كشد، نماز را ترك مى كند."( ثقة الاسلام كلینى، الكافی، دار الكتب الإسلامیة تهران، 1365 ه ش، ج 6، ص 403.) از امام باقر سؤال شد كه بزرگترین گناه كبیره كدام است؟ فرمود: "شرابخواری، خداوند به چیزى چون می خوارى نافرمانى نشده! ممكن است شخص نماز واجب خود را ترك كند و با مادر و دختر و خواهر خود زنا كند، درحالى كه مست لایعقل باشد."( همان، ص 403.) و این مساله راز عمق پلیدی شراب است كه بستر و زمینه گناهان بسیار دیگر می شود ؛ به دلیل همین پلیدی و مضرات گوناگون در روایات نیز بر پلیدی شراب تأكید فراوان شده و شراب، كلید تمام معصیت ها و منشأ و مادر تمام گناهان معرفی گردیده است. از جمله این پیامدها آن است كه در روایات گفته شده نماز فرد شرابخوار تا چهل شبانه روز مورد قبول خداوند قرار نمی گیرد (محمدی ری شهری، میزان الحكمه، دارالحدیث، قم، 1377ه.ش، عنوان 1126، حدیث5148.).
البته نباید فراموش كرد كه این مساله به آن معنا نیست كه فرد شراب خوار نباید تا چهل روز نماز بخواند، بلكه بر او همانند هر فرد دیگری واجب است نمازش را بخواند و اگر نخواند گناه دیگری مرتكب شده، اما در عین حال بدون توبه و بخشایش خداوند تا چهل روز نمازهایش مورد قبول نخواهد بود و ارزشی ندارد. در واقع این حكم تنبیهی از جانب خداوند برای انسان مشروب خوار است كه ای بنده خطاكار من! می توانستی با نماز به عرش الهی سفر كنی و با محبوب ترین همنشین و دوست خود درد دل كنی و توجه او راجلب كنی و مورد لطف و عنایت او قرار بگیری، لكن با این خطا برای مدتی مكلف به خواندن نمازی هستی كه از تو قبول نخواهد شد؛ این خود بالاترین مجازات روحی برای فرد شراب خوار است زیرا می بیند اگر نماز بخوانند، اثر تعالی بخش و مثبت آخرتی چندانی ندارد ، اما در عین حال اگر ترك كنند، مستحق عذاب می شوند. در واقع می توان گفت این قبیل رواسات جنبه بازدارندگی دارند تا فرد بواسطه همین تبعات منفی و پیامدهای طولانی از گام نهادن در این راه خطرناك منصرف گردد و خود را گرفتار این آلودگی ننماید.
در عین حال می توان احتمال داد كه شراب خواری نوعی ظلمت و تاریكی و ناپاكی در وجود انسان پدید می آورد كه تا مدت ها برطرف نمی گردد و ازآنجا كه در قبولی نماز، برخورداری از طهارت شرط است، فرد شراب خوار تاچهل روز نمی تواند این طهارت درونی را برای خود حاصل كند و گرفتار نكبت همان عمل ناپسند می ماند و در نتیجه هرچند نمازش از نظر قواعد شرعی صحیح باشد اما مقبول نخواهد بود. البته احتمالات دیگری نیز می توان دراین زمینه داد كه همه یا بخشی از آن ها علت ها و حكمت های این حكم الهی باشند.
مسائلی در باره شرابخوار
فردی که شراب خورده آیا کل بدنش نجس میشود یا فقط دهانش؟ اگر از لیوانش استفاده کنیم چطور و اگر غذا بپزد آیا غذا نجس هست؟ ازدواج باشخصی که اقوامش (نه خودش ) شراب خوارند چگونه است؟
آیت الله خامنه ای:
هر جای بدنش که به شراب آلوده شده نجس میشود و اگر آنجاها را آب کشدپاک میشود. شرابخوار دهان یا هر جای بدنش را که نجس شده است را آبکشد نجاستش به دیگری منتقل نمیشود.اگر لیوانی را که نجس شده است را آب بکشد موجب سرایت نجاستش به دیگری نمی شود.
اگر شرابخوار با دست غیر نجس غذا بپزد یا با دست نجس که خشک هست غذا بپزد و دستش به غذا نرسد غذا نجس نمیشود اما اگر دست نجس او به غذا برسد غذا نجس و غیر قابل استفاده میشود.
ازدواج با کسی که اقوامش شراب خوارند اشکال ندارد و با شرابخوار هم اگر توبه کرده و دیگر مرتکب این گناه نشود اشکال ندارد.
آثار و مضرات شرابخواری در اسلام
آثار شرابخواری در روایات در حدیثی از امام باقر (ع) درباره زیان های فردی شرابخواری آمده است:« دائم الخمر مانند بت پرست است. شراب برایش رعشه بدن می آورد، مردانگی و انصاف و مروتش را نابود می کند. شراب است که شرابخوار را وادار بر جسارت بر نزدیکان و اقوام و خویشان و خونریزی و زنا می کند؛ حتی در هنگام مستی نمی تواند از زنای با محارم ایمن باشد. او پس از مستی این کار را بی توجه انجام می دهد و شراب وادار کننده به هر نوع شر و اعمال ضد انسانی است». (مجلسی،بحارالانوار، ج65، ص 164) رسول خدا (ص) نیز فرموده است: «خمر ریشه زشتی ها و جنایات و امور پلید است». (میرزا حسین نوری، مستدرک الوسایل، ج1، ص 139)
آثار زیانبار شراب از نظر پزشکی
الکل با سرعت شگفت انگیزی از طریق بافت های مخاطی دهان و معده و ریه جذب شده، وارد خون می شود. پس از ورود الکل به معده با توجه به نسبت آب موجود در آن، به تمام بافت های بدن توزیع می شود. اگر زن باردار مشروب الکلی مصرف کند، مقداری از الکل مصرف شده، به بدن جنینی که در شکم دارد، می رسد و مستقیماً روی مغز وی اثر می گذارد؛ زیرا تأثیر مستقیم الکل بر روی مغز است. دائم الخمر مانند بت پرست است. شراب برایش رعشه بدن می آورد، مردانگی و انصاف و مروتش را نابود می کند. شراب است که شرابخوار را وادار بر جسارت بر نزدیکان و اقوام و خویشان و خونریزی و زنا می کند؛ حتی در هنگام مستی نمی تواند از زنای با محارم ایمن باشد. او پس از مستی این کار را بی توجه انجام می دهد و شراب وادار کننده به هرنوع شر و اعمال ضد انسانی است. 5 تا 10 درصد الکل مصرف شده بدون هیچ گونه تبدیلی به وسیله کلیه ها و ریه ها دفع می شود، اما بقیه در معرض اکسیده شدن در کبد قرار گرفته و به گاز دی اکسید کربن و آب و انرژی تبدیل می شود. میزان واحد کالری به دست آمده از یک گرم الکل در این عمل به 7 کالری می رسد و همین مسئله موجب بروز بی میلی شدیدی به غذا در انسان می شود که نتیجه آن، دچار شدن شخص به کمبود مواد غذایی در بدن است.
تصادف با اتومبیل و یا سقوط در رودخانه و یا گودال به دلیل عدم توانایی درحفظ تعادل به هنگام راه رفتن، تجاوز به حقوق دیگران و راه انداختن مشاجرات بی دلیل به جهت فقدان تعقل و تفکر منطقی، التهاب لوزالمعده حاد که بیماری خطرناکی بوده و ممکن است منجر به مرگ شود، زخم معده حاد که می تواند منجر به مرگ شود، اغما که ممکن است به کمبود قند خون نیز همراه شود (اگر شخص مست به هنگام اغما در معرض سرما قرار گیرد ممکن است بمیرد)، مرگ بر اثر تنگی نفس و متوقف شدن قلب از فعالیت و ... از دیگر اثرات زیانبار شرابخواری در فرد است.
الکل علاوه بر بیماری های روحی و روانی، سبب بروز بیماری های جسمی بسیاری همچون ناراحتی های قلبی، ناراحتی های گوارشی، بیماری های عصبی، بیماری های عفونی، نارسایی های خونی، سرطان و ... می شود.(محمد علی رضایی اصفهانی، اعجاز و شگفتی های علمی قرآن، ص 226 ـ233) جلوگیری از نوشیدن شراب و حکم به پلید بودن آن، یکی از معجزات علمی قرآن کریم است؛ چرا که در شرایطی این احکام صادر شد که بشریت با علاقه و اشتها به شرابخواری روی آورده بود و از ضررهای بهداشتی آن اطلاع چندانی نداشت.
شاید بتوان گفت یکی از ابعاد اعجاز قرآن، تغییر جامعه عربی جاهلی و تحول عجیب و ناگهانی آنان در کوتاه ترین مدت بود. مسئله تحریم شراب وبرخورد چهار مرحله ای با آن؛ یعنی روش تربیتی قرآن در این زمینه و تغییر و تحول عجیبی که در جامعه ایجاد کرد، می تواند یکی از تأثیرات اعجاز آمیزقرآن باشد؛ یعنی از منظر علوم تربیتی، این روش موثر چهار مرحله ای دربرخورد با پدیده انحرافی در جامعه، می تواند الگوی مناسبی برای ایجاد تغییرات مناسب و مبارزه با مفاسد اجتماعی حاد باشد.
