آشنایی با نحوه محاسبه زکات

به گزارش «شیعه نیوز»، زکات از واجبات مالی در دین اسلام است که بر اساس آن، مسلمانان باید مقدار معینی از 10 کالایی که زکات به آنها تعلق میگیرند را به عنوان زکات پرداخت کنند.

زکات به چه چیزهایی تعلق میگیرد:
زکات در ده چیز واجب است:
اوّل: گندم.
دوّم: جو.
سوّم: خرما.
چهارم: کشمش.
پنجم: طلا.
ششم: نقره.
هفتم: شتر.
هشتم: گاو.
نهم: گوسفند.
دهم: مال‌التجاره بنا بر احتیاط لازم.
و اگر کسی مالک یکی از این ده چیز باشد، واجد شرایط باشد، باید مقداری که معین شده، به یکی از مصرف‌هایی که دستور داده‌اند برساند.

در «شتر، گاو، گوسفند، طلا و نقره» زکات زمانی واجب می‌شود که فرد، یازده ماه کامل مالک این اموال بوده و سایر شرایط تعلّقِ زکات نیز فراهم باشد ولی اولِ سال بعد را باید پس از تمام شدن ماه دوازدهم حساب كند و به تعبیری دیگر، آغاز سال بعد وقتی است که یک سال کامل (دوازده ماه) بر این اموال بگذرد و این سال را «سال زکاتی»می‌نامند (سال زکاتی بر مبنای سال قمری لحاظ می‌گردد نه سال شمسی) امّا در برخی دیگر از اموال متعلّقِ زکات یعنی گندم، جو، خرما و كشمش گذشتن یک سال کامل شرط نیست. زكات گندم و جو و خرما و كشمش وقتى واجب مى‏شود كه به مقدار نصاب برسند و نصاب آنها من تبريز و مثقال كم است كه ٢٠٧/٨٤٧ كيلوگرم مى‏شود.

مقدار تعیین شده زکات:
مقدار زکات غلات:
مقدار زکات غلات در صورتى که با آب باران، نهر و مانند آن مشروب شود، یک دهم و اگر با دلو، ریسمان، شتر آب کش، دولاب، ماشین آلات و مانند آن آبیاری گردد، یک بیستم است و اگر به هر دو روش صورت گیرد، حکم روش بیشتر جارى است و در صورت تساوى دو روش، زکات آن یک دهم از نصف محصول و یک بیستم از نصف دیگر محصول خواهد بود.

مقدار زکات برای طلا و نقره:
طلا دو نصاب دارد:
نصاب اول: بیست مثقال شرعی است كه هر مثقال آن معادل «18 نخود» است، پس وقتی كه طلا به بیست مثقال شرعی برسد - كه بنابر آنچه گفته شده معادل پانزده مثقال بازاری است - ، چنانچه سایر شرایط تعلّق زکات را هم داشته باشد، انسان باید یک چهلم آن (دو ونیم درصد) را كه معادل نُه نخود می‌شود، بابت زكات بدهد و اگر به این مقدار نرسد، زكات آن واجب نیست.

نصاب دوم: چهار مثقال شرعی است كه بنابر آنچه گفته شده معادل سه مثقال بازاری می‌شود، یعنی اگر سه مثقال بازاری به پانزده مثقال بازاری سابق اضافه شود، باید زكات تمام هیجده مثقال را از قرار یک چهلم بدهد و اگر كمتر از سه مثقال اضافه شود، فقط باید زكات پانزده مثقال آن را بدهد و زیادی آن زكات ندارد و همچنین است هر چه بالا رود، یعنی اگر سه مثقال بازاری اضافه شود باید زكات تمام آنها را بدهد و اگر كمتر اضافه شود، مقداری كه اضافه شده زكات ندارد.

نقره دو نصاب دارد:
نصاب اول: دویست درهم که بنابر آنچه گفته شده معادل «105» مثقال بازاری است كه اگر نقره به «105» مثقال بازاری برسد و شرایط دیگر را هم داشته باشد، انسان باید یک چهلم آن (دو و نیم درصد) را كه «2» مثقال و «15» نخود است بابت زكات بدهد و اگر به این مقدار نرسد، زكات آن واجب نیست.

نصاب دوم: چهل درهم که بنابر آنچه گفته شده معادل «21» مثقال بازاری است، یعنی اگر «21» مثقال بازاری به «105» مثقال بازاری اضافه شود، باید زكات تمام «126» مثقال بازاری را از قرار یک چهلم بدهد و اگر كمتر از «21» مثقال بازاری اضافه شود، فقط باید زكات «105» مثقال آن را بدهد و زیادی آن زكات ندارد و همچنین است هر چه بالا رود، یعنی اگر «21» مثقال بازاری اضافه شود باید زكات تمام آنها را بدهد و اگر كمتر اضافه شود، مقداری كه اضافه شده و كمتر از «21» مثقال است زكات ندارد.

مقدار زکات برای شتر، گاو و گوسفند:
شتر، گاو و گوسفندانی که در طول سال از چراگاه‌های طبیعی استفاده می‌‌کنند، زکاتشان واجب است و فرق ندارد علف و گیاهی که حیوان از آن چرا می‌کند بدون مالک باشد یا دارای مالک باشد، علف مذکور خشک باشد یا تازه.

بنابراین اگر فرد مالک زمینی باشد که دارای علف‌ها و گیاهان خودرو است و گوسفندانش در طول سال در آن چرا می‌کنند، در صورت جمع بودن سایر شرایط، باید زکات آنها را بپردازد. و اگر شتر یا گاو یا گوسفند در تمام سال یا مقداری از آن، از علفِ چیده شده یا زراعتی که کاشته شده تغذیه نماید، زکات ندارد

شتر دوازده نصاب دارد:
اوّل: پنج شتر و زكات آن یک گوسفند است و تا تعداد شترها به این مقدار نرسد، زكات ندارد.
دوّم: ده شتر و زكات آن دو گوسفند است.
سوّم: پانزده شتر و زكات آن سه گوسفند است.
چهارم: بیست شتر و زكات آن چهار گوسفند است.
پنجم: بیست و پنج شتر و زكات آن پنج گوسفند است.
ششم: بیست و شش شتر و زكات آن یک شتری است كه داخل سال دوم شده باشد.
هفتم: سی و شش شتر و زكات آن یک شتری است كه داخل سال سوم شده باشد.
هشتم: چهل و شش شتر و زكات آن یک شتری است كه داخل سال چهارم شده باشد.
نهم: شصت و یک شتر و زكات آن یک شتری است كه داخل سال پنجم شده باشد.
دهم: هفتاد و شش شتر و زكات آن دو شتری است كه داخل سال سوم شده باشند.
یازدهم: نود و یک شتر و زكات آن دو شتری است كه داخل سال چهارم شده باشند.

دوازدهم: صد و بیست و یک شتر و بالاتر از آن است كه باید یا برای هر چهل شتر، یک شتری بدهد كه داخل سال سوم شده باشد و یا برای هر پنجاه شتر یک شتری بدهد كه داخل سال چهارم شده باشد و یا با چهل و پنجاه، هر دو حساب كند و در بعضی موارد هم مخیّر است كه با چهل، یا پنجاه حساب كند مانند دویست، ولی در هر صورت، باید طوری حساب كند كه چیزی باقی نماند، یا اگر چیزی باقی می‌ماند، از نُه شتر بیشتر نباشد، مثلاً اگر «140» شتر دارد، باید برای صد شتر دو شتری كه داخل سال چهارم شده و برای چهل شتر یک شتری كه داخل سال سوم شده، بدهد.

گاو دو نصاب دارد:
نصاب اول: سی تا است که زکات آن یک گوساله‏ كه داخل سال دوم شده می‌باشد و احتیاط واجب است كه آن گوساله نر باشد و تا تعداد گاوها به سی نرسیده زکات واجب نیست.

نصاب دوم: چهل است و زكات آن یک گوساله ماده‏ای است كه داخل سال سوّم شده باشد و زكات ما بین سی و چهل واجب نیست، مثلاً كسی كه سی و نُه گاو دارد، فقط باید زكات سی گاو را بدهد و نیز اگر از چهل گاو زیادتر داشته باشد تا به شصت نرسیده، فقط باید زكات چهل گاو را بدهد و بعد از آنكه به شصت رسید چون دو برابر نصاب اول را دارد، باید دو گوساله‏ای كه داخل سال دوّم شده بدهد و همچنین هر چه بالا رود، باید یا بر اساس عدد سی یا چهل، یا هر دو حساب كند و زكات آن را به دستوری كه گفته شد بدهد، ولی باید طوری حساب كند كه چیزی باقی نماند، یا اگر چیزی باقی می‌ماند از نُه تا بیشتر نباشد، مثلاً اگر هفتاد گاو دارد، باید با سی و چهل حساب كند، چون اگر فقط بر اساس عدد سی حساب كند، ده گاوِ زكات نداده می‌ماند و در بعضی موارد مانند صد و بیست (120) مخیّر است.

گوسفند پنج نصاب دارد:
اول: چهل عدد است و زكات آن یک گوسفند است و تا تعداد گوسفندان به عدد چهل نرسیده است، زكات ندارد.
دوم: صد و بیست و یک است و زكات آن دو گوسفند می‌باشد.
سوم: دویست و یک است و زكات آن سه گوسفند می‌باشد.
چهارم: سیصد و یک است و زكات آن چهار گوسفند می‌باشد.
پنجم: چهارصد و بالاتر از آن است كه باید برای هر صد گوسفند یک گوسفند بدهد.

مقدار زکات برای مال‌التجاره:
نصاب مال التجاره همانند نصاب طلا و نقره می‌باشد.