شیعه نیوز:
پرسش
آیا مردگان نیز در حق زندگان خود دعا می‌کنند و دعا سریع مستجاب می‌شود؟ دلیل از آیات و روایات با ذکر منبع ارائه فرمایید.
پاسخ اجمالی
از روایات استفاده می‌شود که مردگان با زندگان ارتباط دارند و از رفتن افراد بر سر مزار آنان آگاهی می‌یابند و با آنان انس می‌گیرند، و در مواردی به زندگان سفارش کرده‌اند که از آنان عبرت گرفته و تا تواناییهایشان از بین نرفته، گذشته خود را جبران نمایند، اما نیاز مردگان به زندگان بیشتر است؛ زیرا دست آنان از انجام کارهای خیر کوتاه است و این زندگان هستند که می‌توانند با انجام برخی کارهای خیر سبب آمرزش آنان و یا بالا رفتن درجه آنان شود.
در ذیل، روایاتی در این زمینه بیان می‌شود:
1. رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «سوگند به خدایى که جانم در قبضه قدرت او است؛ اگر آنان(بستگان میّت)، حال و روز شخصی را که از دنیا رفته است می‌دانستند و سخنان او را میشنیدند، او را رها کرده و به حال خود گریه میکردند. تا این‌که جنازه مرده را حمل می‌کنند، روحش بر بالاى آن قرار گرفته و فریاد میزند! اى فرزندان و کسان من! دنیا شما را چون من به بازیچه نگیرد، و من مالى را از حلال و حرام جمع کردم و براى شما نهادم و بدون زحمت به شما رسید و سختى و وزر و وبالش براى من مانده و شما از همین بلایى که گریبان مرا گرفته دوری کنید که شما نیز چون من گرفتار خواهید گشت».[1]
2. امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «هر کس از مسلمانان براى مردهای عمل صالح و نیکویى انجام دهد پاداش او دو چندان شود و خداوند متعال آن مرده را از آن عمل خیر و ثوابش بهرهمند گرداند».[2] و «نماز، روزه، حجّ، صدقه، اعمال خیر و دعا که برای مرده انجام می‌دهند در قبرش بر او وارد می‌شود و به او می‌رسد و ثوابش را براى کسى که آن‌را انجام داده و نیز براى مرده می‌نویسند».[3]
3. اسحاق بن عمّار می‌گوید به امام کاظم( علیه السلام ) گفتم: آیا مؤمن آگاه است از کسى که قبر او را زیارت می‌کند؟ آن‌حضرت فرمود: «بلى، پیوسته تا مادامى که زائر بر سر قبرش هست با او مأنوس می‌باشد و وقتى زائر بلند شده تا از سر قبر او برگردد از برگشتن وى وحشتى در مؤمن مرده پیدا مىشود».[4]
البته با جست‌وجویی که در منابع روایی صورت پذیرفت؛ روایتی که دلالت بر سرعت اجابت دعای مردگان درباره زندگان کند یافت نشد. اما از برخی روایات استفاده می‌شود که دعای فرزند بر سر مزار پدر و مادر مستجاب است و سفارش شده است که افراد بر سر مزار آنان رفته و از خداوند حاجت خود را بخواهد؛ امام صادق( علیه السلام ) به نقل از امام علی( علیه السلام ) فرمود: «مردگانتان را زیارت نمایید، پس همانا ایشان به دیدار شما خوشحال شوند و هرگاه شخصی از شما درخواستی دارد، پس نزد قبر پدر و مادر رود و برای آنان دعا کند و حاجت خود را از خدا بخواهد».[5]
همچنین در دسته‌ای دیگر از روایات اشاره شده است که خیرات در حق پدر و مادر بعد از مردن آنان، برای فرزندانی که اسباب ناراحتی آنان را فراهم کرده و عاق آنان شده‌اند، سبب رهایی آنان از عاق شدن می‌شود.
امام صادق( علیه السلام ) می‌فرماید: «گاهى والدین کسى از دنیا می‌رود و حال این‌که فرزند خود را عاق کرده‌اند، ولى او بر ایشان دعا می‌کند و خیرات بر ایشان میدهد، لذا از نیکوکاران نوشته می‌شود».[6]
یادآور می‌شویم حساب اولیای الهی جدا است و خداوند اختیاراتی به آنان داده است که می‌توانند در حق زندگان شفاعت نموده و از خداوند اجابت دعای آنان را بخواهند. در این باره نمایه «توسّل و قدرت نداشتن مردگان در شنوایی»، سؤال 20190 را مطالعه نمایید.
[1]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 170، مطبعة حیدریة، نجف، بی‌تا.
[2]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 185، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1413ق.
[3]. همان.
[4]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج 3، ص 228، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407ق.
[5]. همان، ص 230.
[6]. دیلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب، ج 1، ص 195، الشریف الرضی، قم، 1412ق.ش
T
