آیا حدیث یا روایتی در مورد خوردن سحری وجود دارد؟

شیعه نیوز:
پرسش
با سلام؛ آیا حدیث یا روایتی در مورد خوردن سحری وجود دارد؟ خواسته اصلی من این است که می‌خواهم بدانم خوردن سحری در آن زمان معمول و امر عادی بوده، یا کسی که قصد روزه گرفتن داشت فقط شام می‌خورد، یا افطار می‌کرد و تا افطار روز بعد چیزی نمی‌خورد؟
پاسخ اجمالی

در منابع روایی ما فصلی وجود دارد با عنوان «استحباب خوردن سحری». آنچه از مجموع روایات موجود در این باب استفاده می‌شود؛ این است که خوردن سحری برای روزه ماه رمضان مستحب است، و از آن‌جا که پیشوایان دین احکامی را که برای پیروان خود بیان می‌کردند، خود در درجه اول بدان‌ها ملتزم بودند، می‌توان فهمید که خوردن سحری در آن روزگاران مرسوم بود، و پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم )، اهل بیت( علیه السلام ) و مسلمانان و مؤمنان با سحری روزه می‌گرفتند. در این مختصر به چند نمونه از احادیث در این زمینه اشاره می‌شود.

1. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ( صلی الله علیه و آله و سلم ) السَّحُورُ بَرَکَةٌ، لَا تَدَعْ أُمَّتِی السَّحُورَ وَ لَوْ عَلَى حَشَفَةٍ»؛[1] رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: سحرى برکت است، و امّت من سحرى را ترک نمی‌کنند، اگر چه با خرماى خشکیده‌‌‏اى باشد.
2. «و قال النبی( صلی الله علیه و آله و سلم )‏ تعاونوا بأکل السحور على صیام النهار و بالنوم عند القیلولة على قیام اللیل»؛‏[2] پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: از خوردن سحرى براى روزه روز، و از خواب قیلوله براى شب زنده دارى کمک بگیرید.
3. «و قال( علیه السلام )‏ لو أن الناس تسحروا ثم لم یفطروا إلا على الماء لقدروا على أن یصوموا الدهر»؛[3] امام صادق( علیه السلام ) فرمود: اگر مردم سحرى مى‏‌خوردند، و آن‌گاه جز با آب افطار نمى‏‌کردند، هر آینه مى‏‌توانستند تمام روزگارشان را روزه بگیرند.

آنچه در این روایت، بویژه در خور توجه است، اهمیت و برتری سحری نسبت به افطاری است؛ یعنی اگر انسان سحری کامل بخورد و روزه خود را فقط با آب افطار کند، اگر تمام عمر چنین روزه بگیرد، احساس ضعف و ناتوانی نخواهد نمود.

4. «و سأله أبو بصیر عن السحور لِمَنْ أَرَادَ الصَّوْمَ أَ وَاجِبٌ هُوَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِأَنْ لَا یَتَسَحَّرَ إِنْ شَاءَ وَ أَمَّا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ أَنْ یَتَسَحَّرَ نُحِبُّ أَنْ لَا یَتْرُکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ»؛‏[4] از امام صادق( علیه السلام ) در باره «سحرى» براى کسى که قصد روزه گرفتن دارد سؤال شد که آیا خوردن سحری بر او واجب است؟ آن‌حضرت فرمود: اگر بخواهد بدون سحرى روزه بگیرد اشکالی ندارد، اما در ماه رمضان بهتر آن است که از سحرى استفاده کند. ما خوش داریم که آن(خوردن سحری) در ماه رمضان ترک نشود.
5. «و روی عن أمیر المؤمنین( علیه السلام ) عن النبی( صلی الله علیه و آله و سلم )‏ أنه قال‏: إن الله تبارک و تعالى و ملائکته یصلون على المستغفرین و المتسحرین بالأسحار فلیتسحر أحدکم و لو بشربة من ماء»؛[5] امیر المؤمنین علی( علیه السلام )، از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل می‌فرماید: خداوند تبارک و تعالى، و فرشتگانش بر کسانى که در سحرها آمرزش مى‌‏طلبند، و سحرى تناول مى‏‌کنند، درود مى‏‌فرستند، پس هر یک از شما سحرى تناول کنید، اگر چه با شربتى از آب باشد.

اینها نمونه‌های از احادیثی است که بیانگر فضیلت خوردن غذا و نوشیدنی بویژه در سحرهای ماه مبارک رمضان است.

این مسئله‌ به اندازه‌ای اهمیت دارد که مردى از امام صادق( علیه السلام ) پرسید؛ آیا مى‏توانم غذا بخورم، در حالى‌که در باره طلوع فجر شک دارم؟! امام فرمود: بخور تا زمانى که شک نداشته باشى؛[6] یعنی به خوردن سحری ادامه ده، تا زمانی که یقین به فجر(اذان صبح) پیدا کنی.

بنابر این، پیشوایان دین مردم مسلمان را به خوردن غذا برای گرفتن روزه، بویژه در ماه مبارک رمضان تشویق می‌کردند، به گونه‌ای که حتی نوع غذای آن‌را نیز پیشنهاد داده‌اند: «و أفضل السحور السویق و التمر و مطلق لک الطعام و الشراب إلى أن تستیقن طلوع الفجر»؛[7] بهترین غذا برای سحرى سویق[8] و خرما است، و خوردنى و نوشیدنى براى تو آزاد است، تا زمانى که یقین کنى که فجر طلوع نمود.[9]

[1]. کلینی، کافی، محقق و مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 4، ص 95، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‏2، ص 135، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق. ؛ حر عاملی، وسائل ‏الشیعة، ج 10، ص 143، مؤسسه آل البیت( علیه السلام )، قم، چاپ اول، 1409ق.

[2]. من لا یحضره الفقیه، ج ‏2، ص 136؛ وسائل ‏الشیعة، ج 10، ص 144،

[3]. وسائل الشیعة، ج ‏10، ص 145.

[4]. کافی، ج 4، ص 94.

[5]. من لا یحضره الفقیه، ج ‏2، ص 136.

[6]. همان. «و سأل رجل الصادق( علیه السلام )‏ فقال‏ آکل و أنا أشک فی الفجر فقال کل حتى لا تشک».‏

[7]. من لا یحضره الفقیه، ج ‏2، ص 136.

[8]. آرد بو داده‏ شده.

[9]. برای آگاهی بیشتر در این موضوع، ر. ک: کافی، ج 4، ص 94، «بَابُ أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ السَّحُور»؛ من لا یحضره الفقیه، ج ‏2، ص 135،«بَابُ ثَوَابِ السَّحُور»؛ وسائل ‏الشیعة، ج 10، ص 142، «بَابُ اسْتِحْبَابِ السَّحُورِ لِمَنْ یُرِیدُ الصَّوْمَ وَ تَأَکُّدِهِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ عَدَمِ وُجُوبِه».

T