چرا سجده بر خاک؟
چرا نماز می خوانید؟ چرا مغرب سه رکعت؟ چرا نماز صبح 4 رکعت نیست؟ چرا رمضان ماه روزه است؟ چرا ...
این ها همه اوامر الهی هستند. کسی که به اوامر الهی در این دو روز دنیا تن می دهد ریز و درشت را با هم می پذیرد. البته تمام این اوامر حکمتی دارند که الزاماً همه ی آن ها مشخص نیست. شاید سجده بر خاک به معنای اوج ابراز خضوع و خشوع در برابر حق متعال باشد. اما ما به خاطر این تصویر زیبا نیست که برخاک سجده می کنیم. اوج خشوع و خضوع در برابر خداوند جایی است که امر او را بپذیریم.
البته حکمت سجده کردن برخاک توسط حضرت امام صادق علیه السلام بیان شده است که در انتها به آن اشاره خواهد شد. اما نکته ی ظریف و دقیق همان است که بیان شد و آن این که اگر حکمت یک حکم بیان نشد دلیلی بر عدم اجرای آن وجود ندارد. ما به دلیل آن که امام دلیل حکم را بیان کرده اند اقدام به سجده نمی کنیم بلکه به خاطر امر پیامبر صلی الله علیه و آله یا امام معصوم است که بر خاک و یا هرچه آن ها فرموده اند سجده می کنیم.
این ظرافت همان معنای شیعه بودن است.
حکمت سجده بر خاک در بیان امام صادق علیه السلام چنین بیان شده است که:سجده بر خاک بی ارزش و نبات ، عالی ترین تجلیگاه تواضع و فروتنی انسان است در برابر سجده بر طلا و نقره و یا فرشهای قیمتی و البسه ارزشمند که هرگز در آن چنین تواضعی نیست .(1)
1)منلایحضرهالفقیه 1 272 باب علة النهی عن السجود على المأکول
قَالَ هِشَامُ بْنُ الْحَکَمِ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَخْبِرْنِی عَمَّا یَجُوزُ السُّجُودُ عَلَیْهِ وَ عَمَّا لَا یَجُوزُ قَالَ السُّجُودُ لَا یَجُوزُ إِلَّا عَلَى الْأَرْضِ أَوْ عَلَى مَا أَنْبَتَتِ الْأَرْضُ إِلَّا مَا أُکِلَ أَوْ لُبِسَ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا الْعِلَّةُ فِی ذَلِکَ قَالَ لِأَنَّ السُّجُودَ خُضُوعٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا یَنْبَغِی أَنْ یَکُونَ عَلَى مَا یُؤْکَلُ أَوْ یُلْبَسُ لِأَنَّ أَبْنَاءَ الدُّنْیَا عَبِیدُ مَا یَأْکُلُونَ وَ یَلْبَسُونَ وَ السَّاجِدُ فِی سُجُودِهِ فِی عِبَادَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا یَنْبَغِی أَنْ یَضَعَ جَبْهَتَهُ فِی سُجُودِهِ عَلَى مَعْبُودِ أَبْنَاءِ الدُّنْیَا الَّذِینَ اغْتَرُّوا بِغُرُورِهَا وَ السُّجُودُ عَلَى الْأَرْضِ أَفْضَلُ لِأَنَّهُ أَبْلَغُ فِی التَّوَاضُعِ وَ الْخُضُوعِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
