آیا امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) بر اساس «جفر احمر» رفتار می‌کند که این رفتارشان متفاوت با رویکرد حضرت على( علیه السلام ) است که بر اساس «جفر ابیض» رفتار می‌کرد؟

شیعه نیوز:
پرسش
مقصود از روایتى که دال بر این است که شیوه امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) با حضرت على( علیه السلام ) در برخورد با دشمنان متفاوت است و حضرت على( علیه السلام ) به «جفر ابیض» عمل کرد و امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) به «جفر احمر» عمل می‌کنند، چیست؟
پاسخ اجمالی
در روایاتی درباره جفر ابیض و جفر احمر و ارتباط آن با امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) می‌خوانیم:
1. از امام صادق( علیه السلام ) پرسیده شد: یابن رسول الله، آیا حضرت قائم( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) رویکردی مانند رویکرد علی بن ابی‌طالب( علیه السلام ) دارد؟ حضرت فرمود: «نه، همانا على( علیه السلام ) با آنچه که در "جفر ابیض"(سفید) بود، رفتار کرد و آن خوددارى [از کشتن و زندانی‌کردن کردن دشمن بود] چون می‌دانست که دشمن بعد از خودش بر شیعیانش تسلّط خواهد یافت، ولى قائم( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) با محتواى "جفر احمر"(سرخ) رفتار می‌نماید آن‌هم "ذبح" است چون می‌داند که دیگر براى آنها غلبه‌اى بر شیعیان نخواهد بود.».[1]
2. حسین بن ابى العلا می‌گوید: شنیدم امام صادق( علیه السلام ) می‌فرمود: «همانا جفر ابیض نزد من است»، پرسیدم: در آن چیست؟ فرمود: «زبور داود، تورات موسى، انجیل عیسى، صُحُف ابراهیم، حلال و حرام و مصحف فاطمه ... و جفر احمر هم نزد من است»، پرسیدم: در جفر سرخ چیست؟ فرمود: «اسلحه است و آن تنها براى خونخواهى گشوده می‌شود و صاحب شمشیر (امام مهدی) آن‌را براى کشتن باز می‌کند».[2]
3. امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «جفر احمر، ظرفی است محتوی سلاح رسول خدا( صلی الله تعالی فرجهم الشریف ) و هیچ‌گاه بیرون نمی‌آید، مگر وقتی که قائم ما قیام کند».[3]
جفر ائمه( علیه السلام ) به معنای عام کلمه شامل حقایق و علوم الهی است، اعم از شرایع، علوم باطنی، حکمت، قدرت و ... که یا به صورت اجمالی و سرّی در یک کتاب آمده (کتاب جفر)، یا به طور تفصیلی همچون مجموعه‌ای گرانسنگ از کتب بوده است؛ و یا شامل سلاح پیامبر بوده (جفر احمر) که مظهر قدرت و قهر الهی است.[4]
درباره این‌که آیا شیوه امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) با شیوه امام علی( علیه السلام ) در مبارزه با دشمنان متفاوت است یا خیر باید گفت:
متناسب با شرایط زمانى و مکانى و استراتژیکى، امکان دارد بعضى تفاوت‌ها بین برنامه‌هاى امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) با رویکردهاى حضرت على( علیه السلام ) وجود داشته باشد؛ على( علیه السلام ) با این‌که می‌دانست اهل بصره او را دوست نمی‌دارند و از اطاعت او بیرون خواهند رفت، باز با آنها با ملاطفت و ملایمت رفتار نمود؛ زیرا مصلحت آینده شیعیانش را در نظر داشت. اما باید بدانیم وقتى امام مهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) ظهور و قیام کند، مانند روش پیامبر( صلی الله تعالی فرجهم الشریف ) و علی( علیه السلام ) ابتدا با رحمت و مهربانى فراوان به بیان حقیقت دین و پیام اسلام براى جهان می‌پردازد و گروه فراوانى توبه می‌کنند. حتى گروهی زیادی از غیر مسلمانان نیز سخن ایشان را می‌پذیرند و گرد او جمع می‌شوند. امام مهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف )، به کمک و یارى آنها نهضت خود را شروع می‌کند. کسانى که سخن امام را نپذیرفته‌اند، اگر به این دلیل باشد که هنوز دلایل کافى ندیده‌اند و اطمینان ندارند، به آنها مهلت داده می‌شود تا خوب بیندیشند و کسى معترض آنها نمی‌شود. اما اگر بعد از اتمام حجت و اقامه دلیل، باز هم به دشمنى خود ادامه دهند و بی‌دلیل به مخالفت برخیزند، امام با آنها برخورد می‌کند و (آنان را با خشونت) از سر راه خود و مسلمانان برمی‌دارد.[5]
البته این رویکرد سخت‌گیرانه‌تر نیز در تعارض با روش پیامبر( صلی الله تعالی فرجهم الشریف ) و امامان( علیه السلام ) نیست چنان‌که در روایات می‌خوانیم که سیره مهدى( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) همان سیره محمد( صلی الله تعالی فرجهم الشریف ) و على( علیه السلام ) است:
امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «[مهدى( عجه الله تعالی فرجهم الشریف )] در میان آنها به سیره رسول خدا عمل می‌کند و راه و روش او را انجام می‌دهد».[6]
در روایتی دیگر؛ امام صادق( علیه السلام ) در پاسخ به پرسش از سیره امام مهدى( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) چنین فرمود: «سیره آن‌حضرت، سیره رسول خدا است امور خرافى و سنت‌هاى جاهلى را منهدم می‌کند و اسلام را به شکل نو و جدید عرضه می‌کند».[7]
همچنین آن‌حضرت فرمود: «قائم ما اهل‌بیت هنگامى که قیام کند، همچون على( علیه السلام ) لباس خواهد پوشید و به سیره او عمل خواهد کرد».[8]
و این تفاوت‌های ظاهری تنها ناشی از تفاوت شرایط می‌باشد.

[1]. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد( صلی الله تعالی فرجهم الشریف )، ج ‏1، ص 155، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.
[2]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏1، ص 240، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 186، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[4]. ر. ک: «جفر در روایات شیعه»، سؤال 15764.
[5]. امینى گلستانى، محمد، سیماى جهان در عصر امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف )، ج ‏1، ص 526، قم، مسجد مقدس جمکران، چاپ 1، 1385ش.
[6]. فتال نیشابورى، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج ‏2، ص 265، قم، رضى، چاپ اول، 1375ش.
[7]. ابن أبی زینب نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص 231، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397ق.
[8]. کافی، ج ‏1، ص 411.

T