اطلاعاتی در ارتباط با «عبدالله» فرزند امام باقر( علیه السلام ) ارائه نمایید؟

شیعه نیوز:

پرسش
لطفاً زندگی نامه عبدالله پسر امام باقر( علیه السلام ) را بیان کنید. آیا ایشان ازدواج کردند و فرزندی داشتند، آیا راوی حدیث بودند؟
پاسخ اجمالی
1. سال ولادت و وفات عبدالله بن محمد،[1] در تاریخ معلوم نیست؛ اما برخی از نویسندگان، با توجه به زندگی‌نامه وی، همچنین با توجه تاریخ ولادت برادرش(امام صادق) و شهادت پدرشان امام باقر( علیه السلام ) و این‌که سن ایشان هنگام کشته‌شدن حدود سی سال بود، حدس زده‌اند که او اندکی بزرگ‌تر از امام ششم بود و تولدش میان سال‌های 81 تا 85 و وفاتش در حدود سال 115 قمری ‌باشد.[2]
2. نام مادر عبدالله، امّ فروه دختر قاسم بن محمد بن أبی‌بکر است.[3] او بعد از امام صادق( علیه السلام )، فرزند بزرگ امام باقر( علیه السلام ) بود.[4]
3. عبدالله بر یکى از امیران بنى امیه وارد شد و امیر خواست او را بکشد؛ عبدالله گفت: «مرا مکش بگذار من از جانب خداوند مراقب اعمال تو و نزد خدا شفیع و یا وارث باشم»، امیر گفت:‏ چنین مقام و رتبه‌اى در تو نمی‌بینم و بعد از ساعتى او را سم خورانید و کشت.[5]
4. عبدالله بن محمد در مدینه از دنیا رفت و دارای نسل و فرزند بود،[6] و ظاهراً نام فرزندانش اسحاق،[7] اسماعیل[8] و حمزه[9] بود.
5. در منابع بیشتر به معرفی اجمالی عبدالله بن محمد پرداخته شده و اشاره چندانی به راوی بودن او نشده است، اما شیخ طوسی او را تنها از اصحاب امام صادق( علیه السلام ) دانسته[10] ‌و ابو الفرج اصفهانی نیز گزارشی دارد مبنی بر این‌که عیسى بن زید الشهید از او روایت نقل کرده است.[11]

[1]. ابن شهر آشوب مازندرانی در کتاب مناقب، نام عبدالله افطح را از فرزندان امام باقر( علیه السلام ) شمرده است (ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على‏، مناقب آل أبی‌طالب، ج ‏4، ص 210، قم، علامه، چاپ اول‏، 1379ق). اما این اشتباه است (حسینى زرباطى، حسین‏، بغیة الحائر فی أحوال أولاد الإمام الباقر ( علیه السلام )، ص 100، قم، کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى، چاپ اول، 1416ق)؛ چرا که عبدالله افطح از فرزندان امام صادق( علیه السلام ) است (مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 210 – 211، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ طوسی، محمد بن حسن‏، کتاب الغیبة، ص 44، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اوّل‏، 1411ق).
[2]. بغیة الحائر فی أحوال أولاد الإمام الباقر ( علیه السلام )، ص 99 – 100.
[3]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 176.
[4]. بغیة الحائر فی أحوال أولاد الإمام الباقر ( علیه السلام )، ص 99.
[5]. أبو الفرج اصفهانی، على بن حسین‏، مقاتل الطالبیین، ص 151، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.
[6]. بلاذری، احمد بن یحیى‏، أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 147، بیروت، دار الفکر، چاپ اوّل‏، 1417ق.
[7]. مصعب بن عبد الله،‏ کتاب نسب قریش، ص 65، قاهره، دار المعارف‏، چاپ چهارم، 1999م. چنان‌که در سند روایتی نیز چنین آمده است: «عن إسحاق بن عبدالله بن محمد بن علی بن الحسین( علیه السلام )...»؛ عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، رسولی محلاتی، هاشم، ج ‏1، ص 236، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.
[8]. مامقانى، عبدالله‏، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج ‏10، ص 221، قم، مؤسسة آل البیت( علیه السلام )، چاپ اول، 1431ق. چنان‌که در سند روایتی نیز چنین آمده است: «عن إسماعیل بن عبدالله بن محمد بن علی بن الحسین( علیه السلام )‏...»؛ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 395، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.
[9]. مصعب بن عبد الله،‏ کتاب نسب قریش، ص 63، قاهره، دار المعارف‏، چاپ چهارم، 1999م.
[10]. ر. ک: طوسى، محمد بن حسن‏، رجال الطوسی(الأبواب)، ص 229، قم، مؤسسة النشر الاسلامی‏، چاپ سوم‏، 1373ش؛ خویى، ابوالقاسم‏، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، ج ‏11، ص 331، بی‌جا، بی‌نا، 1413ق.
[11]. مقاتل الطالبیین، ص 345.

T