فرزندان امامان، از امام علی( علیه السلام ) تا امام حسن عسکری( علیه السلام ) چه نام دارند؟

شیعه نیوز:

پاسخ اجمالی
بر پایه منابع معتبر و مورد اطمینان روایی؛ نام فرزندان ائمه اطهار( علیه السلام ) به‌طور خلاصه در ذیل می‌آید، اما پیش از بیان آنها، توجه به دو نکته لازم است:
یک. در این نوشته نخست نام فرزندانی ذکر می‌شود که بیشتر در چندین منابع روایی معتبر کهن آمده‌اند، و سپس نام فرزندانی که متأخّرین ذکر کرده‌اند، می‌آید.
دو. فرزندان نام برده؛ از همسران مختلفی می‌باشند.
1. امام علی( علیه السلام )
الف. پسران: حسن(امام دوم)، حسین(امام سوم)، محسن، محمد بن حنفیه، عمر، عمر اصغر، عبید الله، محمد اصغر(با کنیه ابوبکر)، عباس، عباس اصغر، جعفر اصغر، جعفر اکبر، عثمان، عبد الله، محمد اوسط، یحیی و عون.[1]
در برخی از کتاب‌ها، ابراهیم را به عنوان پسر دیگر برای حضرت علی( علیه السلام ) نام برده‌اند.[2]
ب. دختران: زینب کبری، ام کلثوم، رقیه صغری، ام الحسن، رمله کبری، رمله صغری، نفیسه، زینب صغری، ام هانی، ام جعفر، جمانه، ام سلمه، میمونه، خدیجه، فاطمه، ام کرام، أمامه، ام کلثوم صغری.[3]
برخی نیز دختران دیگری را برای آن‌حضرت نام برده‌اند که در منابع معتبر دیگر دیده نمی‌شود: ام الحسین،[4] أمّ أبیها،[5] سکینه،[6] تمیمه،[7] ام الخیر،[8] و ام یعلی.[9]
2. امام حسن مجتبی( علیه السلام )
الف. پسران: ابراهیم، ابوبکر، احمد، اسماعیل، جعفر، حسن اصغر، حسن مُثنّی، حمزه، زید، طلحه، عبد الرحمن‏، عبد اللّه‏، عبید اللّه‏، عقیل، عمرو، قاسم، محمد، و یعقوب.[10]
ب. دختران: ام الحسن، ام الحسین(ام الخیر)، ام سلمه، ام عبد الله، رقیه، و فاطمه.[11]
3. امام حسین( علیه السلام )
الف. پسران: سجاد(امام چهارم)، علی اکبر، جعفر، محمد، عمر، علی اصغر (نام دیگر آن: عبدالله).[12] در برخی از کتاب‌های متأخر، عمرو را نیز از فرزندان آن‌حضرت نام برده‌اند.[13]
ب. دختران: فاطمه، سکینه و زینب.[14] برخی از متأخرین نیز رقیه را نام برده‌اند.
4. امام سجاد( علیه السلام )
الف. پسران: محمد باقر(امام پنجم)، حسن، حسین، حسین اصغر، زید، سلیمان، عبد الرحمن، عبد الله، عبید الله، علی، عمر، محمد اصغر.
ب. دختران: ام الحسن، ام کلثوم، خدیجه، عُلَیَّه، فاطمه، ملیکه.[15]
5. امام باقر( علیه السلام )
الف. پسران: ابراهیم، جعفر(امام صادق)، عبد الله، عبید الله، علی.
ب. دختران: زینب و ام سلمه.[16]
6. امام صادق( علیه السلام )
الف. پسران: اسحاق، اسماعیل، عباس، عبد الله، علی، موسی(امام هفتم)، محمد، یحیی.
ب. دختران: اسماء، فاطمه، فاطمه صغری، امّ فَروه.[17]
7. امام کاظم( علیه السلام )
الف. پسران: رضا(امام هشتم)، ابراهیم، عباس، قاسم، احمد، محمد، حمزه، اسماعیل، جعفر، هارون، حسن، عبد اللَّه، اسحاق، عبید اللَّه، زید، حسین، فضل، سلیمان، عبد الرحمن، عقیل، یحیی.[18] برخی دیگر از مورّخان و محدّثان، اسامی دیگری را به این اسامی اضافه کرده‌اند: ابراهیم اصغر،[19] داود،[20] ادریس.[21]
ب. دختران: فاطمه کبرى، فاطمه صغرى، رقیه، حکیمه، أمّ ابیها، ام عبد الله، ام فَروَه، رقیه صغرى، کُلثم، ام جعفر، لُبابَه، زینب، خدیجه، عُلَیّه، آمنه، حَسَنَه، بُرَیهَه، عائشه، اسماء، محموده، أُمامَه، ام قاسم، ام وَحیّه، ام سلمه، مَیمونه، ام کلثوم.[22]
دختران دیگری را نیز برخی نام برده‌اند: قسمه، عبّاسه،[23] صَرخَه،[24] حوّاء.[25]
8. امام رضا( علیه السلام )
شیخ مفید(متوفای 413ق‏) می‌گوید: «حضرت رضا( علیه السلام ) از دنیا رفت و سراغ نداریم که فرزندى از او بجاى مانده باشد جز پسرش که امام پس از آنحضرت بود؛ یعنى ابا جعفر محمد بن على(امام جواد)‏».[26]
محمد بن جریر بن رستم طبرى(‏قرن پنجم‏) در «دلائل الإمامة» و ابن شهر آشوب مازندرانی(588 ق‏) در مناقب آل ابی‌طالب نیز تنها امام جواد( علیه السلام ) را به عنوان فرزند حضرت رضا( علیه السلام ) ذکر می‌کنند.[27] اما برخی نیز پسران و دختران دیگری نام برده‌اند:
الف. پسران – علاوه بر جواد(امام نهم) - : حسن، جعفر، ابراهیم، حسین‏.[28]
ب. دختران: حکیمه،[29] عائشه،[30] فاطمه.[31]
9. امام جواد( علیه السلام )
الف. پسران: هادی(امام دهم)، موسی مبرقع.[32]
برخی نیز پسران دیگری نام برده‌اند: حسن،[33] ابو احمد حسین‏، ابو موسى عمران،[34] محمد.[35]
ب. دختران: أمامه، حکیمه، خدیجه، ام کلثوم، فاطمه.[36]
برخی نیز دختران دیگری نام برده‌اند: میمونه، ام محمد، زینب،[37] بریهه.[38]
10. امام هادی( علیه السلام )
الف. پسران: ابراهیم، جعفر کذّاب، حسین، حسن(امام یازدهم)، محمد.[39]
ب. دختران: عائشه،[40] عُلیّه (یا عالیه).[41]
برخی نیز این نام‌ها را گفته‌اند: بریهه،[42] حکیمه،[43] فاطمه.[44]
11. امام حسن عسکری( علیه السلام )
الف. پسران: مهدی(امام دوازدهم).[45] شیخ مفید می گوید: «ما او را به جز قائم فرزندى دیگر نمی‌دانیم».[46]‏
برخی پسران دیگری نیز نام برده‌اند: ابراهیم، جعفر،[47] موسی.[48]
ب. دختران: دلاله، عائشه، فاطمه.[49]

[1]. شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏1، ص 354، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، تاج الموالید، ص 76، بیروت، دار القاری، چاپ اول، 1422ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏3، ص 304، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق؛ ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ اهل البیت، ص 94 – 98، قم، مؤسسه آل البیت( علیه السلام )، چاپ اول، 1410ق؛ بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 189 و 193 و 200، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق؛ کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، ج ‏3، ص 14، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق.
[2]. انصارى تلمسانى‏، محمد بن ابی‌بکر، الجوهرة فی نسب الإمام على و آله‏، ص 59، قم، انصاریان‏، بی‌تا؛ تستری، محمد تقی، رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 79، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اوّل‏، 1423ق‏.
[3]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏1، ص 354؛ تاریخ أهل البیت، ص 93 – 96، تاج الموالید، ص 76؛ أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 189؛ الطبقات الکبرى، ج ‏3، ص 14.
[4]. سبط بن جوزی‏، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 57، قم، منشورات الشریف الرضی‏، چاپ اول، 1418ق.
[5]. ابن طولون، شمس الدین محمد، الأئمة الإثنا عشر، ص 60، قم، منشورات رضی، بی‌تا؛ امین عاملى‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ‏1، ص 327، بیروت، دار التعارف‏، 1403ق.
[6]. رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 79.
[7]. مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏3، ص 305.
[8]. شبلنجى‏، مؤمن بن حسن‏، نور الأبصار فی مناقب آل بیت النبی المختار( صلی الله علیه و آله وسلم )، ص 207، قم، منشورات شریف رضی، بی‌تا.
[9]. أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 194.
[10]. طبری آملی، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص 164، قم، بعثت، چاپ اول، 1413ق؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 29؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20؛ انساب الاشراف، ج ‏3، ص 73.
[11]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20؛ دلائل الإمامة، ص 164؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ‏1، ص 538 – 539، قم، منشورات رضی، چاپ اول، 1421ق؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 73.
[12]. الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 135؛ دلائل الإمامة، ص 181؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 77؛ کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ‏1، ص 582؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 146؛ ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، ج ‏5، ص 115، بیروت، دار الاضواء، 1411ق؛ تذکرة الخواص، ص 249.
[13]. نور الأبصار، ص 277.
[14]. الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 135؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 77؛ دلائل الإمامة، ص 181؛ أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 195 و 197، و ج 3، ص 146.
[15]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 155؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 176؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 147؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 635.
[16]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 176؛ دلائل الإمامة، ص 217؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 670؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 210؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 147.
[17]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 209؛ دلائل الإمامة، ص 247؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 280؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 697؛ تذکرة الخواص، ص 311 - 312.
[18]. الإرشاد، ج ‏2، ص 244؛ تاج الموالید، ص 96؛ دلائل الإمامة، ص 309؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 324؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 746؛ تذکرة الخواص، ص 315.
[19]. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ‏48، ص 289، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم‏، 1363ش.
[20]. همان؛ رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 85.
[21]. قرشی، باقر شریف، حیاة الإمام موسى بن جعفر( علیه السلام )، ج ‏2، ص 436، بیروت، دار البلاغة، چاپ اوّل‏، 1413ق‏.
[22]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 244؛ تاریخ أهل البیت، ص 107 – 108؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 324؛ دلائل الإمامة، ص 309؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 746؛ تذکرة الخواص، ص 315.
[23]. دلائل الإمامة، ص 309.
[24]. خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص 264، بیروت، البلاغ، 1419ق.
[25]. حسینی عاملی‏، سید تاج الدین‏، التتمة فی تواریخ الأئمة( علیه السلام )، ص 110، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، 1412ق.
[26]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 271.
[27]. دلائل الإمامة، ص 359؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 367.
[28]. ابن طلحه شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السئول فی مناقب آل الرسول‏، ص 302، بیروت، مؤسسة البلاغ‏، چاپ اوّل‏، 1419ق؛ بحار الأنوار، ج ‏48، ص 320؛ التتمة فی تواریخ الأئمة( علیه السلام )، ص 123؛ تذکرة الخواص، ص 321.
[29]. راوندی از حکیمه بنت الرضا، روایت نقل می‌کند؛ ر.ک: قطب الدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج ‏1، ص 372، قم، مؤسسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1409ق.
[30]. کشف الغمة، ج ‏2، ص 791؛ التتمة فی تواریخ الأئمة( علیه السلام )، ص 123.
[31]. نور الأبصار، ص 417؛ رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 86.
[32]. تاریخ أهل البیت، ص 110؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏2، ص 106، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، 1417ق؛ دلائل الإمامة، ص 397؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 380.
[33]. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم‏، ینابیع المودة لذو القربى‏، ج ‏3، ص 169، قم، اسوه‏، چاپ دوم‏، 1422ق‏.
[34]. قمی، شیخ عباس، منتهى الآمال، ج ‏3، ص 1810، قم، دلیل ما، چاپ اوّل‏، 1379ش‏.
[35]. حموی، محمد بن اسحاق‏، أنیس المؤمنین، ص 215، تهران، بنیاد بعثت‏، 1363ش‏.
[36]. إعلام الورى، ج ‏2، ص 106؛ تاج الموالید، ص 102؛ دلائل الإمامة، ص 397؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 380؛ أنیس المؤمنین، ص 215.
[37]. رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 87؛ منتهى الآمال، ج ‏3، ص 1810.
[38]. أنیس المؤمنین، ص 215.
[39]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 311 – 312؛ تاج الموالید، ص 104؛ دلائل الإمامة، ص 412؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 402؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 906.
[40]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 312؛ تاج الموالید، ص 104؛ دلائل الإمامة، ص 412.
[41]. مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 402؛ أعیان الشیعة، ج ‏2، ص 37؛ إعلام الورى، ج ‏2، ص 127.
[42]. منتهى الآمال، ج ‏3، ص 1894.
[43]. التتمة فی تواریخ الأئمة( علیه السلام )، ص 138.
[44]. رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 88.
[45]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 325 و 336؛ تاج الموالید، ص 106؛ دلائل الإمامة، ص 425؛ مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج ‏4، ص 421.
[46]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 339.
[47]. التتمة فی تواریخ الأئمة( علیه السلام )، ص 143.
[48]. تاریخ أهل البیت، ص 112.
[49]. همان؛ التتمة فی تواریخ الأئمة( علیه السلام )، ص 143.

T