نام همسران و فرزندان امام حسن مجتبی( علیه السلام ) چه بود؟

شیعه نیوز:
پرسش
آیا امام حسن( علیه السلام ) از جعده دارای فرزند شده بود؟
پاسخ اجمالی
در مورد تعداد همسران امام حسن( علیه السلام ) اختلاف زیادی وجود دارد؛ اما از آن‌جا که برخی از گزارش‌ها به انگیزه تخریب شخصیت حضرتشان جعل شده است، نمی‌توان به تمام آنها اعتماد کرد.[1]
به هر حال در منابع گوناگون برای امام حسن( علیه السلام ) هفت همسر، دو کنیز، و چهارده،[2] پانزده،[3] شانزده،[4] بیست و سه[5] و یا بیست و پنج[6] فرزند ذکر شده است:
1. «ام بشیر»: دختر ابو مسعود بن عقبة‏ خزرجیه؛ امام( علیه السلام ) از او سه فرزند به نام‌های زید، ام‌الحسن و ام الحسین(ام الخیر[7]) داشت.[8]
2. «خوله»: دختر منظور بن زبّان؛ امام از او فرزندانی به نام‌های حسن،[9] محمد اکبر، و دو دختر که در همان کودکی از دنیا رفته‌اند، داشت.[10]
3. «ام اسحاق»: دختر طلحة بن عبیدالله؛ امام( علیه السلام ) از او صاحب سه فرزند به نام‌های حسین ملقب به اثرم، طلحه و فاطمه شد.[11]
4. «ام‌کلثوم»: دختر فضل بن عباس بن عبدالمطلب بن هاشم؛ امام( علیه السلام ) از او چهار فرزند به نام‌های محمد اصغر، جعفر، حمزه و فاطمه داشت.[12]
5. «جعده»: دختر اشعث بن قیس بن معدب؛ امام( علیه السلام ) از او دو پسر به نام‌های اسماعیل و یعقوب[13] و دو دختر که در کودکی از دنیا رفتند، داشت.[14]
6. «صافیه»: امام( علیه السلام ) از او صاحب یک فرزند به نام ام عبدالله که نام اصلى او فاطمه است، شد. ایشان مادر امام باقر( علیه السلام ) است.[15]
7. «زینب»: دختر سبیع بن عبدالله؛ امام( علیه السلام ) از او صاحب یک فرزند به نام عبدالله اصغر شد.[16]
8. «بقیله»(کنیز):[17] امام( علیه السلام ) از این کنیز صاحب سه فرزند به نام‌های قاسم، عمر(ابوبکر[18]) و عبدالله شدند[19] که همه آنها در روز عاشورا به شهادت رسیدند[20] و نسلى از آنان باقى نماند.[21]
9. «ظمیاء»[22](کنیز): مادر عبدالرحمن،[23]
البته، در برخی منابع تاریخی گزارش شده است که امام حسن مجتبی( علیه السلام ) همسری به نام عائشه خثعمیّه داشتند که او را طلاق دادند.[24]
گفتنی است در صورت مشاهده گزارش‌های مستند دیگر، این پاسخ ویرایش و تکمیل خواهد شد.

[1]. ر. ک: «مطلاق بودن امام حسن مجتبی( علیه السلام )»، 1798؛ «زندگی‌نامه و فضائل و مناقب امام حسن مجتبی( علیه السلام )»، 1907؛ «نسبت طلاق زنان به امام حسن مجتبی( علیه السلام )»، 1559.
[2]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 29، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[3]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[4]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 213، تهران، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ سوم، 1390ق.
[5]. سبط بن جوزی‏، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 194، قم، منشورات الشریف الرضی‏، چاپ اول، 1418ق.
[6]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، خامسه 1، ص 225 – 226، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق.
[7]. قمی، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قم، ترجمه، عبد الملک قمی، حسن بن علی بن حسن، تحقیق، تهرانی، سید جلال الدین، ص 164، تهران، توس، 1361ش.
[8]. إعلام الورى بأعلام الهدى، ص 213؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج‏ 2، ص 20.
[9]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج‏ 2، ص 20.
[10]. الطبقات‏الکبرى، خامسة 1، ص 225 - 226.
[11]. إعلام الورى بأعلام الهدى، ص 213؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 20.
[12]. الطبقات‏الکبرى، خامسة 1، ص 225.
[13]. تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 195.
[14]. الطبقات‏الکبرى، خامسة 1، ص 226.
[15]. همان. ر. ک: «زندگی‌نامه امام باقر ( علیه السلام )»، 17208.
[16]. همان.
[17]. همان، ص 226.
[18]. همان.
[19]. مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، ج ‏4، ص 29.
[20]. تاریخ ‏قم، ص 194.
[21]. الطبقات‏الکبرى، خامسة 1، ص 226.
[22]. همان.
[23]. إعلام الورى بأعلام الهدى، ص 213؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 20.
[24]. ر. ک: 86257، «عائشه خثعمیه، همسر امام حسن( علیه السلام )».

T