شیعه نیوز: علی بن حسين بن علی بن ابيطالب (ع) ملقب به سجاد و زين العابدين در سال 38 هجری در مدينه ولادت يافت.به مناسبت ولادت حضرت چهل حدیث گهربار از حضرت امام زین العابدین (ع) را اینجا بخوانید.
چهل حدیث گهربار از حضرت زین العابدین(ع)
۱ - قالَ الاْ مامُ عَلی بنُ الْحسَین، زَیْنُ الْعابدین عَلَیْهِ السَّلامُ: ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فیهِ مِنَ الْمُۆمِنینَ کانَ فی کَنَفِ اللّهِ، وَ أظَلَّهُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ فی ظِلِّ عَرْشِهِ، وَ آمَنَهُ مِنْ فَزَعِ الْیَوْمِ الاْکْبَرِ: مَنْ أعْطی النّاسَ مِنْ نَفْسِهِ ما هُوَ سائِلهُم لِنَفْسِهِ، و رَجُلٌ لَمْ یَقْدِمْ یَداً وَ رِجْلاً حَتّی یَعْلَمَ أنَّهُ فی طاعَةِ اللّهِ قَدِمَها أوْ فی مَعْصِیَتِهِ، وَ رَجُلٌ لَمْ یَعِبْ أخاهُ بِعَیْبٍ حَتّی یَتْرُکَ ذلکَ الْعِیْبَ مِنْ نَفْسِهِ. (۱)
سه حالت و خصلت در هر یک از مۆمنین باشد در پناه خداوند خواهد بود و روز قیامت در سایه رحمت عرش الهی می‌باشد و از سختی‌ها و شداید محشر در امان است.
اوّل آن که به مردم چیزی را دهد که از آنان برای خویش می‌خواهد (آنچه برای خود می‌پسندد را به آنان عطا کند).
دوّم آن قدم از قدم برندارد تا آنکه بداند آن حرکتش در راه اطاعت خداست یا معصیت و نافرمانی او
سوّم از برادر مومن خود (به عیبی که در خود نیز دارد) عیب جویی نکند تا آنکه آن عیب را از خودش دور سارد
۲ - قال علیه السلام: ثَلاثٌ مُنْجِیاتٌ لِلْمُۆْمِن: کَفُّ لِسانِهِ عَنِ النّاسِ وَاغتِیابِهِمْ، وَإ شْغالُهُ نَفْسَهُ بِما یَنْفَعُهُ لاَِّخِرَتِهِ وَدُنْیاهُ، وَطُولُ الْبُکأ عَلی خَطیئَتِهِ. (۲)
سه چیز موجب نجات انسان مومن خواهد بود:
نگهداری زبانش از حرف زدن درباره مردم غیبت آنان.
مشغول شدنش به خویشتن با کار‌هایی که برای آخرت و دنیایش مفید باشد؛ و بسیار گریستن بر اشتباهاتش.
۳ - قال علیه السلام: أَرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ کَمَلَ إِسْلَامُهُ وَ مُحِّصَتْ ذُنُوبُهُ وَ لَقِیَ رَبَّهُ وَ هُوَ عَنْهُ رَاضٍ وَفَاءٌ لِلَّهِ بِمَا یَجْعَلُ عَلَى نَفْسِهِ لِلنَّاسِ وَ صِدْقُ لِسَانِهِ مَعَ النَّاسِ وَ الِاسْتِحْیَاءُ مِنْ کُلِّ قَبِیحٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ النَّاسِ وَ حُسْنُ خُلُقِهِ. (۳)
چهار خصلت است که در هرکس باشد، ایمانش کامل، گناهانش بخشوده خواهد بود، و در حالتی خداوند را ملاقات می‌کند که از او راضی و خوشنود است:
۱ - تقوای الهی با کار‌هایی که برای مردم به به دوش می‌کشد.
۲ - راست گوئی و صداقت با مردم.
۳ - حیا و پاکدامنی نسبت به تمام زشتی‌های در پیشگاه خدا و مردم.
۴ - خوش اخلاقی و خوش برخوردی با خانواده‌ی خود.
۴ - قال علیه السلام: یَا ابْنَ آدَم، إ. نَّکَ لا تَزالُ بَخَیْرٍ ما دامَ لَکَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِکَ، وَ ما کانَتِ الْمُحاسَبَةُ مِنْ هَمِّکَ، وَ ما کانَ الْخَوْفُ لَکَ شِعارا. (۴)ای فرزند آدم، همیشه در عافیت و خیر خواهی بود مادامی که از درون خود پند دهنده‌ای داشته باشی و محاسبه (نفس) از کار‌های مهمت باشد و ترس از (عاقبت امور) سرلوحه‌ات گردد.
۵ - قال علیه السلام: وَ أمّا حَقُّ بَطْنِکَ فَأنْ لا تَجْعَلْهُ وِعأ لِقَلیلٍ مِنَ الْحَرامِ وَلا لِکَثیرٍ، وَ أنْ تَقْتَصِدَ لَهُ فِی الْحَلالِ. (۵)
حقّی که شکم بر تو دارد این است که آن را ظرف چیز‌های حرام - چه کم و چه زیاد - قرار ندهی و (نیز) در چیز‌های حلال میانه‌روی کنی.
۶ - قال علیه السلام: مَنِ اشْتاقَ إلی الْجَنَّةِ سارَعَ إلی الْحَسَناتِ وَ سَلا عَنِ الشَّهَواتِ، وَ مَنْ أشْفَقَ مِنَ النارِ بادَرَ بِالتَّوْبَةِ إلی اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ راجَعَ عَنِ الْمَحارِمِ. (۶)
کسی که مشتاق بهشت باشد در انجام کار‌های نیک، سرعت می‌نماید و شهوات را زیر پا می‌گذارد و هرکس از آتش جهنم هراسناک باشد به درگاه خداوند از گناهانش توبه می‌کند و از گناهان و چیز‌های حرام روی برمی‌گرداند.
۷ - قال علیه السلام: طَلَبُ الْحَوائِجِ إلی النّاسِ مَذَلَّةٌ لِلْحَیاةِ وَ مَذْهَبَةٌ لِلْحَیاء، وَ اسْتِخْفافٌ بِالْوَقارِ وَ هُوَ الْفَقْرُ الْحاضِرِ، وَ قِلَّةُ طَلَبِ الْحَوائِجِ مِنَ النّاسِ هُوَ الْغِنَی الْحاضِر. (۷)
دست نیاز به سوی مردم دراز کردن، سبب ذلّت و خواری در زندگی و در معاشرت خواهد بود؛ و نیز موجب از بین رفتن حیا و کاهش وقار خواهد گشت؛ و همین خود فقر بالفعل است (که گریبانگیر شخص شده) و (اما) کم بودن نیازمندی‌ها از مردم خود غنا و توانمندی بالفعل است (که شخص به آن آراسته است).
۸ - قال علیه السلام:اَلْخَیْرُ کُلُّهُ صِیانَةُ الانْسانِ نَفْسَهُ. (۸)
تمام سعادت و خوشبختی، حفظ (و کنترل اعضا و جوارح خود از هرگونه بدی) از سوی خویش است.
۹ - قال علیه السلام: سادَةُ النّاسِ فی الدُّنْیا الاَسْخِیاء، وَ سادَةُ الناسِ فی الاخِرَةِ الاتْقیاء. (۹)
در این دنیا سرور مردم، سخاوتمندان هستند؛ و در قیامت سیّد و سرور مردم، پرهیزکاران خواهند بود.
۱۰ - قال علیه السلام: مَنْ زَوَّجَ لِلّهِ، وَ وَصَلَ الرَّحِمَ تَوَّجَهُ اللّهُ بِتاجِ الْمَلَکِ یَوْمَ الْقِیامَةِ. (۱۰)
هرکس برای (رضا و خوشنودی) خداوند ازدواج نماید و با خویشان خود صله رحم نماید، خداوند او را در قیامت مفتخر و سربلند می‌گرداند.
حضرت سجاد
۱۱ - قال علیه السلام: إنَّ أفْضَلَ الْجِهادِ عِفَّةُ الْبَطْنِ وَ الْفَرْجِ. (۱۱)
با فضیلت‌ترین و مهمترین مجاهدتها، عفت شکم و عورت است (از چیز‌های حرام و شبهه ناک).
۱۲ - قال علیه السلام: مَنْ زارَ أخاهُ فی اللّهِ طَلَبا لاِنْجازِ مَوْعُودِ اللّهِ، شَیَّعَهُ سَبْعُونَ ألْفَ مَلَکٍ، وَ هَتَفَ بِهِ هاتِفٌ مِنْ خَلْفٍ ألا طِبْتَ وَ طابَتْ لَکَ الْجَنَّةُ، فَإذا صافَحَهُ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ. (۱۲)
هرکس به دیدار دوست و برادر خود برود و برای رضای خداوند او را زیارت نماید به امید آن که به وعده‌های الهی برسد، هفتاد هزار فرشته او را همراه و مشایعت خواهند کرد، و نیز هاتفی از پشت سر ندایش در دهد که بهشت گوارایت باد که از آلودگی‌ها پاک شدی. پس، چون با دوست و برادر خود دست دهد و مصافحه کند رحمت فرایش خواهد گرفت.
چهل حدیث گهربار از حضرت زین العابدین(ع)
۱۳ - قال علیه السلام:إ نْ شَتَمَکَ رَجُلٌ عَنْ یَمینِکَ، ثُمَّ تَحَوَّلَ إلی یَسارِکَ فَاعْتَذَرَ إلَیْکَ فَاقْبَلْ مِنْهُ. (۱۳)
چنانچه شخصی از سویی تو را بدگویی کند، و سپس برگردد و از سوی دیگر پوزش طلبد، عذرخواهی و پوزش او را پذیرا باش.
۱۴ - قال علیه السلام: عَجِبْتُ لِمَنْ یَحْتَمی مِنَ الطَّعامِ لِمَضَرَّتِهِ، کَیْفَ لایَحْتَمی مِنَ الذَّنْبِ لِمَعَرَّتِهِ. (۱۴)
تعجّب دارم از کسی که به خاطر ضرر‌های غذا نسبت به (تشخیص خوب و بد) خوراکش اهتمام می‌ورزد، چگونه نسبت به گناهان به خاطر زشتی و زیانش اهمیّت نمی‌دهد.
۱۵ - قال علیه السلام: مَنْ أطْعَمَ مُۆْمِنا مِنْ جُوعٍ أطْعَمَهُ اللّهُ مِنْ ثِمارِ الْجَنَّةِ، وَ مَنْ سَقی مُۆْمِنا مِنْ ظَمَأ سَقاهُ اللّهُ مِنَ الرَّحیقِ الْمَخْتُومِ، وَ مَنْ کَسا مُۆْمِنا کَساهُ اللّهُ مِنَ الثّیابِ الْخُضْرِ. (۱۵)
هرکس مۆمن گرسنه‌ای را طعام دهد خداوند او را از میوه‌های بهشت اطعام می‌نماید، و هر که تشنه‌ای را آب دهد خداوند از چشمه گوارای بهشتی سیرابش می‌گرداند، و هرکس مومن برهنه‌ای را لباس بپوشاند خداوند او را از لباس سبز بهشتی خواهد پوشاند.
۱۶ - قال علیه السلام: إنَّ دینَ اللّهِ لایُصابُ بِالْعُقُولِ النّاقِصَةِ، وَ الاَّْرأ الْباطِلَةِ، وَ الْمَقاییسِ الْفاسِدَةِ، وَ لایُصابُ إلاّ بِالتَّسْلیمِ، فَمَنْ سَلَّمَ لَنا سَلِمَ، و مَنِ اهْتَدی بِنا هُدِی، وَ مَنْ دانَ بِالْقِیاسِ وَ الرَّأی هَلَکَ. (۱۶)
به وسیله عقل ناقص و نظریه‌های باطل، و قیاس‌های فاسد و بی اساس نمی‌توان به دین خدا دست یافت؛ تنها وسیله رسیدن به دین واقعی، تسلیم محض می‌باشد؛ پس هرکس تسلیم ما اهل بیت باشد (از هر انحرافی) در امان است و هر که به وسیله ما هدایت یابد خوشبخت خواهد بود؛ و شخصی که با قیاس و نظریات شخصی خود بخواهد دین را دریابد، هلاک می‌گردد.
۱۷ - قال علیه السلام: الدُّنْیا سِنَةٌ، وَ الاَّْخِرَةُ یَقْظَةٌ، وَ نَحْنُ بَیْنَهُما أضْغاثُ احْلامِ. (۱۷)
دنیا همچون نیمه خواب (چرت) است و آخرت بیداری می‌باشد و ما در این میان این دو در خواب پریشانیم.
۱۸ - قال علیه السلام: مِنْ سَعادَةِ الْمَرْءِ أنْ یَکُونَ مَتْجَرُهُ فی بِلادِهِ، وَ یَکُونَ خُلَطاۆُهُ صالِحینَ، وَ تَکُونَ لَهُ أوْلادٌ یَسْتَعینُ بِهِمْ (۱۸)
از سعادت مرد آن است که در شهر خود کسب و تجارت نماید و معاشرینش افرادی صالح و نیکوکار باشند، و نیز دارای فرزندانی باشد که با آنان یاری گردد و کمک حال او باشند.
۱۹ - قال علیه السلام: آیاتُ الْقُرْآنِ خَزائِنُ الْعِلْمِ، کُلَّما فُتِحَتْ خَزانَةٌ، فَیَنْبَغی لَکَ أنْ تَنْظُرَ ما فیها. (۱۹)
آیه‌های قرآن، هر کدام آن، خزینه علوم (خداوند) است، هر گاه خزینه‌ای باز می‌شود شایسته است که خوب در آن بنگری.
۲۰ - قال علیه السلام: مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ بِمَکَّة لَمْ یَمُتْ حَتّی یَری رَسُولَ اللّهِ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ، وَ یَرَی مَنْزِلَهُ فی الْجَنَّةِ (۲۰)
هر که قرآن را در مکّه مکرّمه ختم کند نمی‌میرد مگر آن که حضرت رسول اللّه و نیز جایگاه خود را در بهشت رۆیت می‌نماید.
۲۱ - قال علیه السلام: یا مَعْشَرَ مَنْ لَمْ یَحِجَّ اسْتَبْشَرُوا بِالْحاجِّ إذا قَدِمُوا فَصافِحُوهُمْ وَ عَظِّمُوهُمْ، فَإنَّ ذلِکَ یَجِبُ عَلَیْکُمْ تُشارِکُوهُمْ فی الاْجْرِ. (۲۱)
شماهائی که به مکّه نرفته اید و در مراسم حجّ شرکت نکرده اید، بشارت باد شما‌ها را به آن حاجیانی که بر می‌گردند، با آن‌ها - دیدار و - مصافحه کنید تا در پاداش و ثواب حجّ آن‌ها شریک باشید.
۲۲ - قال علیه السلام: الرِّضا بِمَکْرُوهِ الْقَضا، مِنْ أعْلی دَرَجاتِ الْیَقینِ. (۲۲)
راضی بودن به سخت‌ترین مقدّرات الهی از عالی‌ترین مراتب ایمان و یقین خواهد بود.
۲۳ - قال علیه السلام: ما مِنْ جُرْعَةٍ أحَبُّ إلی اللّهِ مِنْ جُرْعَتَیْنِ: جُرْعَةُ غَیْظٍ رَدَّها مُۆْمِنٌ بِحِلْمٍ، أوْ جُرْعَةُ مُصیبَةٍ رَدَّها مُۆْمِنٌ بِصَبْرٍ. (۲۳)
نزد خداوند متعال حالتی محبوب‌تر از یکی از این دو حالت نیست:
حالت غضب و غیظی که مۆمن با بردباری و حلم از آن بگذرد و دیگری حالت بلا و مصیبتی که مۆمن آن را با شکیبائی و صبر بگذراند.
۲۴ - قال علیه السلام: مَنْ رَمَی النّاسَ بِما فیهِمْ رَمَوْهُ بِما لَیْسَ فیِهِ. (۲۴)
هرکس مردم را عیب جوئی کند و عیوب آنان را بازگو نماید و سرزنش کند، دیگران او را متهّم به آنچه در او نیست می‌کنند.
۲۵ - قال علیه السلام: مُجالَسَةُ الصَّالِحیِنَ داعِیَةٌ إلی الصَّلاحِ، وَ أدَبُ الْعُلَمأ زِیادَةٌ فِی الْعَقْلِ. (۲۵)
هم نشینی با صالحان انسان را به سوی صلاح و خیر می‌کشاند، و معاشرت و هم صحبت شدن با علما، سبب افزایش عقل است.
۲۶ - قال علیه السلام: إنَّ اللّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزینٍ، وَ یُحِبُّ کُلَّ عَبْدٍشَکُورٍ. (۲۶)
همانا خداوند دوست دارد هر قلب حزین و غمگینی را (که در فکر نجات و سعادت خود باشد) و هر بنده شکرگزاری را دوست دارد.
حضرت سجاد
۲۷ - قال علیه السلام:إنَّ لِسانَ ابْنَ آدَمٍ یَشْرُفُ عَلی جَمیعِ جَوارِحِهِ کُلَّ صَباحٍ فَیَقُولُ: کَیْفَ أصْبَحْتُمْ؟
فَیَقُولُونَ: بِخَیْرٍ إنْ تَرَکْتَنا، إ. نَّما نُثابُ وَ نُعاقَبُ بِکَ. (۲۷)
زبان آدمی بر تمام اعضا و جوارحش تسلط دارد هر روز صبحگاهان زبان انسان بر آن‌ها می‌گوید: چگونه شب را به روز رساندید؟
جواب دهند: اگر تو ما را رها کنی خوب و آسوده هستیم، چون که ما به وسیله تو مورد ثواب و عقاب قرار می‌گیریم.
۲۸ - قال علیه السلام: ما تَعِبَ أوْلِیاء اللّهُ فِی الدُّنْیا لِلدُّنْیا، بَلْ تَعِبُوا فِی الدُّنْیا لِلاَّْخِرَةِ. (۲۸)
دوستان و اولیاء خدا در فعالیّت‌های دنیوی خود را برای دنیا به زحمت نمی‌اندازند و خود را خسته نمی‌کنند بلکه برای آخرت زحمت می‌کِشند.
۲۹ - قال علیه السلام: لَوْ یَعْلَمُ النّاسُ ما فِی طَلَبِ الْعِلْمِ لَطَلَبُوهُ وَ لَوْ بِسَفْکِ الْمُهَجِ وَ خَوْضِ اللُّجَجِ. (۲۹)
چنانچه مردم منافع و فضایل تحصیل علوم را می‌دانستند هر آینه آن را تحصیل می‌کردند گرچه با ریخته شدن خون‌ها و یا فرو رفتن زیر آب‌ها در گرداب‌های خطرناک باشد.
چهل حدیث گهربار از حضرت زین العابدین(ع)
۳۰ - قال علیه السلام: لَوِ اجْتَمَعَ أهْلُ السّماء وَ الاْ رْضِ أنْ یَصِفُوا اللّهَ بِعَظَمَتِهِ لَمْ یَقْدِرُوا. (۳۰)
چنانچه تمامی اهل آسمان و زمین گِرد هم آیند و بخواهند خداوند متعال را در جهت عظمت و جلال توصیف و تعریف کنند، قادر نخواهند بود.
۳۱ - قال علیه السلام: ما مِنْ شَیْیءٍ أحبُّ إلی اللّهِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ وَ فَرْجٍ، وَ ما شَیْیءٌ أحَبُّ إلی اللّهِ مِنْ أنْ یُسْألَ. (۳۱)
بعد از معرفت به خداوند چیزی محبوب‌تر از عفت شکم و عورت نیست، و نیز محبوبترین کار‌ها نزد خداوند درخواست نیازمندی‌ها به درگاهش می‌باشد.
۳۲ - قال علیه السلام: یابْنَ آدَم إ. نَّکَ مَیِّتٌ وَ مَبْعُوثٌ وَ مَوْقُوفٌ بَیْنَ یَدَی اللّهِ عَزَّ وَ جَلّ مَسْۆُولٌ، فَأعِدَّ لَهُ جَوابا. (۳۲)ای فرزند آدم (ای انسان، تو) خواهی مُرد و سپس محشور می‌شوی و در پیشگاه خداوند جهت سوال و جواب احضار خواهی شد، پس جوابی (قانع کننده و صحیح در مقابل سۆالها) برایش مهیّا و آماده کن.
۳۳ - قال علیه السلام: نَظَرُ الْمُۆْمِنِ فِی وَجْهِ أخِیهِ الْمُۆْمِنِ لِلْمَوَدَّةِ وَ الْمَحَبَّةِ لَهُ عِبادَة. (۳۳)
نظر کردن مۆمن به صورت برادر مۆمنش از روی علاقه و محبّت عبادت است.
۳۴ - قال علیه السلام: إیّاکَ وَ مُصاحَبَةُ الْفاسِقِ، فَإنّهُ بائِعُکَ بِأکْلَةٍ أوْ أقَلّ مِنْ ذلِکَ وَ إ. یّاکَ وَ مُصاحَبَةُ الْقاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإنّی وَجَدْتُهُ مَلْعُونا فی کِتابِ اللّهِ. (۳۴)
بر حذر باش از دوستی و همراهی با فاسق، چون که او به یک لقمه نان و چه بسا کمتر از آن هم، تو را می‌فروشد؛ و مواظب باش از دوستی و صحبت کردن با کسی که قاطع رحم (کسی که ارتباط خویشاوندی را بریده) می‌باشد، چون که او را در کتاب خدا ملعون یافتم.
۳۵ - قال علیه السلام: أشَدُّ ساعاتِ ابْنِ آدَم ثَلاثُ ساعاتٍ: السّاعَةُ الَّتی یُعایِنُ فیها مَلَکَ الْمَوْتِ، وَ السّاعَةُ الَّتی یَقُومُ فیها مِنْ قَبْرِهِ، وَ السَّاعَةُ الَّتی یَقِفُ فیها بَیْنَ یَدَیِ اللّه تَبارَکَ وَ تَعالی، فَإمّا الْجَنَّةُ وَ إمّا إلَی النّارِ. (۳۵)
مشکل‌ترین و سخت‌ترین لحظات و ساعات دوران‌ها برای انسان، سه مرحله است:
۱ - آن موقعی که عزرائیل بر بالین انسان وارد می‌شود و می‌خواهد جان او را برگیرد.
۲ - آن هنگامی که از درون قبر زنده می‌شود و در صحرای محشر به پامی خیزد.
۳ - آن زمانی که در پیشگاه خداوند متعال - جهت حساب و کتاب و بررسی اعمال - قرار می‌گیرد و نمی‌داند راهی
بهشت و نعمت‌های جاوید می‌شود و یا راهی دوزخ و عذاب دردناک خواهد شد.
۳۶ - قال علیه السلام:إ ذا قامَ قائِمُنا أذْهَبَ اللّهُ عَزَوَجَلّ عَنْ شیعَتِنا الْعاهَةَ، وَ جَعَلَ قُلُوبَهُمْ کُزُبُرِ الْحَدیدِ، وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ أرْبَعینَ رَجُلاً. (۳۶)
هنگامی که قائم ما (حضرت حجّت، روحی له الفدأ و عجّ) قیام و خروج نماید خداوند بلا و آفت را از شیعیان و پیروان ما بر می‌دارد ودل‌های ایشان را همانند قطعه آهن محکم می‌نماید، و نیرو و قوّت هر یک از ایشان به مقدار نیروی چهل نفر دیگران خواهد شد.
۳۷ - قال علیه السلام: عَجَباً کُلّ الْعَجَبِ لِمَنْ عَمِلَ لِدارِ الْفَناء وَ تَرَکَ دارَالْبقاء. (۳۷)
بسیار عجیب است از کسانی که برای این دنیای زودگذر و فانی کار می‌کنند و خون دل می‌خورند، ولی آخرت را که باقی و ابدی است رها و فراموش کرده اند.
چهل حدیث گهربار از حضرت زین العابدین(ع)
۳۸ - قال علیه السلام: رَأیْتُ الْخَیْرَ کُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِی قَطْعِ الطَّمَعِ عَمّا فِی أیْدِی النّاسِ. (۳۸)
تمام خیرات و خوبی‌های دنیا و آخرت را در چشم پوشی و قطع طَمَع از زندگی و اموال دیگران می‌بینم (یعنی قناعت داشتن).
۳۹ - قال علیه السلام: مَنْ لَمْ یَکُنْ عَقْلُهُ أکْمَلَ ما فیهِ، کانَ هَلاکُهُ مِنْ أیْسَرِ ما فیهِ. (۳۹)
کسی که بینش و عقلش کاملترین چیزش نباشد هلاکتش آسانترین چیزش است.
۴۰ - قال علیه السلام:إنَّ الْمَعْرِفَةَ، وَ کَمالَ دینِ الْمُسْلِمِ تَرْکُهُ الْکَلامَ فیما لایُغْنیهِ، وَ قِلَّةُ ریائِهِ، وَ حِلْمُهُ، وَ صَبْرُهُ، وَ حُسْنُ خُلْقِهِ. (۴۰)
همانا معرفت و کمال دین مسلمان در گرو رها کردن سخنان و حرف‌هایی است که به حالش سودی ندارد.
همچنین از ریاء و خودنمایی دوری جستن و در برابر مشکلات زندگی بردبار و شکیبا بودن و نیز دارای اخلاق پسندیده و نیک سیرت بودن است.
۱- تحف العقول: ص. ۲۰۴، بحارالا نوار: ج. ۷۵، ص. ۱۴۱، ح. ۳.
۲- تحف العقول: ص. ۲۰۴، بحارالا نوار: ج. ۷۵، ص. ۱۴۰، ح. ۳.
۳- مشکاة الا نوار: ص. ۱۷۲، بحارالا نوار: ج. ۶۶، ص. ۳۸۵، ح. ۴۸.
۴- مشکاة الا نوار: ص. ۲۴۶، بحارالا نوار: ج. ۶۷، ص. ۶۴، ح. ۵.
۵- تحف العقول: ص. ۱۸۶، بحارالا نوار: ج. ۷۱، ص. ۱۲، ح. ۲.
۶- تحف العقول: ص. ۲۰۳، بحارالا نوار: ج. ۷۵، ص. ۱۳۹، ح. ۳.
۷- تحف العقول: ص. ۲۱۰، بحارالا نوار: ج. ۷۵، ص. ۱۳۶، ح. ۳.
۸- تحف العقول: ص. ۲۰۱، بحارالا نوار: ج. ۷۵، ص. ۱۳۶، ح. ۳.
۹- مشکاة الا نوار: ص. ۲۳۲، س. ۲۰، بحارالا نوار: ج. ۷۸، ص. ۵۰، ح. ۷۷.
۱۰- مشکاة الا نوار: ص. ۱۶۶، س. ۳.
۱۱- مشکاة الا نوار: ص. ۱۵۷، س. ۲۰.
۱۲- مشکاة الا نوار: ص. ۲۰۷، س. ۱۸.
۱۳- مشکاة الا نوار: ص. ۲۲۹، س. ۱۰، بحارالا نوار: ج. ۷۸، ص. ۱۴۱، ح. ۳.
۱۴- أعیان الشّیعة: ج. ۱، ص. ۶۴۵، بحارالا نوار: ج. ۷۸، ص. ۱۵۸، ح. ۱۹.
۱۵- مستدرک الوسائل: ج. ۷، ص. ۲۵۲، ح. ۸.
۱۶- مستدرک الوسائل: ج. ۱۷، ص. ۲۶۲، ح. ۲۵.
۱۷- تنبیه الخواطر، معروف به مجموعة ورّام: ص. ۳۴۳، س. ۲۰.
۱۸- وسائل الشیعة: ج. ۱۷، ص. ۶۴۷، ح. ۱، ومشکاة الا نوار: ص. ۲۶۲.
۱۹- مستدرک الوسائل: ج. ۴، ص. ۲۳۸، ح. ۳.
۲۰- من لا یحضره الفقیه: ج. ۲، ص. ۱۴۶، ح. ۹۵.
۲۱- همان مدرک: ج. ۲، ص. ۱۴۷، ح. ۹۷.
۲۲- مستدرک الوسائل: ج. ۲، ص. ۴۱۳، ح. ۱۶.
۲۳- مستدرک الوسائل: ج. ۲، ص. ۴۲۴، ح. ۲۱.
۲۴- بحار الا نوار: ج. ۷۵، ص. ۲۶۱، ح. ۶۴.
۲۵- بحارالا نوار: ج. ۱، ص. ۱۴۱، ضمن ح. ۳۰، و ج. ۷۵، ص. ۳۰۴.
۲۶- کافی: ج. ۲، ص. ۹۹، بحارالا نوار: ج. ۷۱، ص. ۳۸، ح. ۲۵.
۲۷- اصول کافی: ج. ۲، ص. ۱۱۵، وسائل الشّیعة: ج. ۱۲، ص. ۱۸۹، ح. ۱.
۲۸- بحارالا نوار: ج. ۷۳، ص. ۹۲، ضمن ح. ۶۹.
۲۹- اصول کافی: ج. ۱، ص. ۳۵، بحارالا نوار: ج. ۱، ص. ۱۸۵، ح. ۱۰۹.
۳۰- اصول کافی: ج. ۱، ص. ۱۰۲، ح. ۴.
۳۱- تحف العقول: ص. ۲۰۴، بحارالا نوار: ج. ۷۸، ص. ۴۱، ح. ۳.
۳۲- تحف العقول: ص. ۲۰۲، بحارالا نوار: ج. ۷۰، ص. ۶۴، ح. ۵.
۳۳- تحف العقول: ص. ۲۰۴، بحارالا نوار: ج. ۷۸، ص. ۱۴۰، ح. ۳.
۳۴- تحف العقول: ص. ۲۰۲، بحارالا نوار: ج. ۷۴، ص. ۱۹۶، ح. ۲۶.
۳۵- بحار الا نوار: ج. ۶، ص. ۱۵۹، ح. ۱۹، به نقل از خصال شیخ صدوق.
۳۶- خصال: ج. ۲، ص. ۵۴۲، بحارالا نوار: ج. ۵۲، ص. ۳۱۶، ح. ۱۲.
۳۷- بحارالا نوار: ج. ۷۳، ص. ۱۲۷، ح. ۱۲۸.
۳۸- اصول کافی: ج. ۲، ص. ۳۲۰، بحارالا نوار: ج. ۷۳، ص. ۱۷۱، ح. ۱۰.
۳۹- بحارالا نوار: ج. ۱، ص. ۹۴، ح. ۲۶، به نقل از تفسیر امام حسن عسکری علیه السلام.
۴۰- تحف العقول: ص. ۲۰۲، بحارالا نوار: ج. ۲، ص. ۱۲۹، ح. ۱۱.
