عربستان با سرمایه گذاری در کشورهای منطقه، به دنبال چیست؟

به گزارش «شیعه نیوز»، تحلیلگران و رسانه های جهان اعتقاد دارند «محمد بن سلمان» در سفر دوره ای خود به چند کشور آسیایی تلاش کرد تا اهداف سیاسی خود را با دادن وعده هایی بزرگ و فراواقعی در زمینه سرمایه گذاری دنبال کند.

سفر هفته گذشته «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی به چند کشور آسیایی به همراه چند صد نفر همراه از اسلام آباد پایتخت پاکستان آغاز شد. وی سپس به هند رقیب دیرینه اسلام آباد نیز رفت و در آنجا نیز مجموعه از توافقنامه های اقتصادی و سیاسی را به امضا رساند. بن سلمان در سومین مرحله از سفر خود به پکن رفت و با دومین اقتصاد بزرگ جهان هم از همکاری های نزدیک اقتصادی و مشارکت در پروژه های عظیم این کشور سخن گفت.
گفته می شد محمد بن سلمان قرار بود به کشورهای مالزی و اندونزی هم سفر کند اما به دلایل نامعلومی این برنامه تغییر کرد و چین سومین و آخرین مقصد سفر وی اعلام شد.
تحلیل های گوناگونی از سفر دومین فرد پرقدرت عربستان سعودی که در واقع به علت کهولت سن پادشاه، همه کاره این کشور است ارائه شد. بسیاری از تحلیلگران سفر آسیایی ولیعهد عربستان را تلاشی از سوی ریاض برای بازیابی اعتبار بین المللی از دست رفته این کشور پس از بحران قتل «جمال خاشقچی» و انتقادات جهانی نسبت به حمله نظامی به یمن ارزیابی می کنند.

** امضای ده ها توافق در سه پایتخت آسیایی
محمد بن سلمان در جریان سفر دوره ای به پاکستان، هند و چین امضای مجموعه ای از قراردادهای گوناگون اقتصادی، تجاری و سرمایه گذاری را اعلام کرد. ولیعهد سعودی در اسلام آباد یک قرارداد سرمایه گذاری به ارزش ۲۰ میلیارد دلار را با پاکستان به امضا رساند. احداث پالایشگاه نفت در بندر گوادر پاکستان یکی از پروژه ‌های وعده داده شده از سوی ریاض بود.
وی سپس در دومین مرحله از سفر آسیایی خود وارد دهلی نو شد. البته وی در هند با استقبال گرم و خارج از عرف «ناراندرا مودی» نخست وزیر هندوستان روبرو شد که با انتقادات بسیاری همراه بود. عربستان سعودی مهمترین تامین کننده نفت خام برای پالایشگاه های هند است. ولیعهد سعودی در دیدار با مقام های ارشد این کشور هم از وجود فرصت سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری در هندوستان سخن گفت. برخی رسانه ها حتی مدعی شدند ریاض در خلال دو سال این میزان از سرمایه گذاری را در هند نهایی و اجرا خواهد کرد.
مرحله سوم سفر بن سلمان به پکن بود که به علت رشد تجارت دوجانبه در سال گذشته از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. در دیدار مقام‌ های چین با ولیعهد سعودی هم توافق هایی در زمینه انرژی و نفت و سرمایه‌گذاری در بخش های تجاری و صنعتی این کشور صورت گرفت. ریاض قول سرمایه گذاری حدود ۲۸میلیارد دلاری در این کشور را داد. گفته می شود یکی از توافق ها در زمینه ساخت پالایشگاهی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار بود.

**ریاض به دنبال متحدانی تازه
سیاست سال های اخیر ریاض اعتبار این کشور در عرصه بین المللی را تضعیف کرده است. موضوع قتل روزنامه نگار منتقد دربار سعودی در کنسولگری این کشور در ترکیه نیز سقوط بیشتر جایگاه این کشور را به همراه داشت. به اعتقاد کارشناسان کسب اعتبار بین المللی و نمایش استقبال گرم در کنار وعده توافق های پرشمار تنها برای جلب نظر افکار عمومی جهان صورت گرفته است.
روزنامه بریتانیایی «ایندیپندنت» در گزارشی عنوان داشت که محمد بن سلمان در سفر آسیایی خود به دنبال متحدانی جدید است تا از حجم انتقادهای بین المللی از ریاض بکاهد.
به نوشته این روزنامه، تابستان سال گذشته ولیعهد سعودی وقت زیادی را برای سفر به پایتخت های اروپایی صرف کرد. وی به آمریکا، بریتانیا، فرانسه رفت اما قتل جمال خاشقچی افکار عمومی در کشورهای غربی را در مقابل ریاض قرار داد. اکنون اما وی به کشورهایی در آسیا سفر کرد که موضع گیری خاصی را در مورد قتل روزنامه نگار منتقد انجام ندادند.
به نوشته این روزنامه بریتانیایی سفر بن سلمان به شرق به مفهوم آن دگرگونی بنیادین در سیاست خارجی سعودی نیست و کماکان ایالات متحده مهمترین مولفه تعیین کننده در خط مشی های راهبردی و اقتصادی ریاض است. در واقع سفر آسیایی ولیعهد عربستان نشانه ای از آن است که این پادشاهی می خواهد برای دوره های بروز تنش با غرب، متحدانی را دست وپا کند.
نشریه «تایم» هم در تحلیل این سفر عنوان داشت عربستان سعودی تلاش می کند تا از شرایط بهترین بهره را ببرد و اعتبار خود را بازیابد. یکی از محورهای مورد علاقه ریاض آن است که خود را به عنوان یک میانجی صلح طلب میان هند و پاکستان نشان دهد. وی همچنین تلاش می کند تا روابط با بزرگترین شریک تجاری خود یعنی چین را بسیار نزدیک نشان دهد.
با اینحال تارنمای موسسه پژوهشی «Eurasia Future» اعتقاد دارد سفر به این سه کشور آسیایی را باید در دورنمایی فراتر از قتل خاشقچی نظاره و تحلیل کرد. براساس این تحلیل، مخالفان محمد بن سلمان به ویژه در غرب بر این موضوع تاکید می کنند که استقبال گرم از ولیعهد سعودی برای بهبود اعتبار جهانی صورت می گیرد اما در واقعیت وی این سه کشور را به دلایل مذهبی، اقتصادی و راهبردی انتخاب کرد.
در حوزه استراتژیک، محمد بن سلمان تلاش می کند تا این کشورها به ویژه هند را از ایران دور سازد. وی همچنین تلاش می کند تا پاکستان را به تابع (وابسته)و متحد خود تبدیل کند. در حوزه اقتصادی نیز چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان هدف عمده این سفر را تشکیل می دهد.

** سرمایه گذاری، وعده هایی بر آب
البته نمی توان ابعاد اقتصادی سفر ولیعهد عربستان به این سه کشور را نادیده گرفت. اما تردیدهای بسیار زیادی در زمینه عملیاتی شدن وعده ها و حتی توانایی ریاض برای انجام آن ها وجود دارد.
وعده سرمایه گذاری ده ها میلیارد دلاری در پاکستان یا قول ها مبنی بر زمینه سازی برای استفاده از ظرفیت های هندوستان با سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری از جمله ادعاهایی هستند که در این سفر رسانه ای شدند. شبکه خبری الجزیره نوشت محمد بن سلمان در هند قول سرمایه گذاری هنگفت ریاض در بخش های زیرساختی، گردشگری، ساخت مسکن و تلویزیون را داد.
وی در چین هم از همکاری های بسیار نزدیک تجاری میان پکن و ریاض سخن گفت. به نوشته تایم، ولیعهد سعودی در چین نیز پروژه عظیم کمربند اقتصادی را که جایگزینی برای جاده ابریشم طراحی شده را هدف گرفته است. وی تلاش می کند سرمایه گذاری هایی را برای حضور در این طرح اختصاص دهد و خود را به عنوان قطبی اقتصادی برای پوشش آفریقا به نمایش بگذارد.
البته باید در توانایی و اراده ریاض در عملی ساختن این وعده ها تردید داشت. سفر سال گذشته محمد بن سلمان به مصر نیز با هیاهوی بسیار زیادی همراه بود. ولیعهد ریاض در آن سفر هم قول سرمایه گذاری هایی هنگفت و فراتر از تصور رهبران مصر را به مقامات این کشور داد.

**نگاهی به تجربه روبط عربستان و مصر
بخش انگلیسی نشریه «عرب نیوز» در این زمینه نوشت: قاهره به شدت به دنبال جذب سرمایه گذاری برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور است و یکی از گزینه های آن عربستان سعودی بود. عربستان سعودی به سرمایه گذاری در بخش های انرژی، خدمات، حمل و نقل، پشتیبانی، بهداشت و آموزش این کشور علاقه مندی نشان داد و در نهایت ۲۰ توافق جهت سرمایه گذاری در مصر بین دو کشور به امضا رسید.
به گزارش ایرنا، رسانه ها در آن زمان حداقل میزان سرمایه گذاری وعده داده شده به مقام های قاهره را ۱۶ میلیارد دلار عنوان کردند. این درحالی است که حجم مبادلات دو طرف در سه سال اخیر بین ۵ تا ۷ میلیارد دلار بوده است. این در حالی است که به اعتقاد تحلیلگران هرچه میزان جدیت ریاض در اجرای سند چشم انداز ۲۰۳۰ بیشتر می شود از علاقه مندی ریاض برای سرمایه گذاری در قاهره کمتر می شود.
روزنامه «عربی ۲۱» به نقل از یک استاد علوم اقتصادی در دانشکده روابط بین الملل استانبول آورده است اگرچه در این سفر از رشد چشمگیر همکاری اقتصادی سخن گفته شد اما به طور عمده این اعداد بیش از آنکه جنبه عملیاتی داشته باشند رسانه ای و تبلیغاتی هستند.
به گفته این اقتصاددان، به عنوان مثال مقام های ارشد دربار سعودی در چند سال گذشته سفرهایی را به مصر انجام دادند. در آن سفرها هم رسانه های بر امضای توافق های بزرگ سرمایه گذاری تاکید کردند، اما تاکنون باگذشت سال ها، شاید حتی پنج درصد از آن ها هم اجرایی نشده است.