سرنوشت تلخ عروسان عروسک به دست

به گزارش «شیعه نیوز»، ازدواج کودکان در سنین زیر 14 سال که بصورت غیررسمی در مناطق مختلف کشور به ثبت می رسد، به یک چالشی تبدیل شده و حتی در برخی شهرها از جمله مناطق مختلف استان زنجان گسترش بیشتری دارد و حتی به نوعی به یک فرهنگ تبدیل شده است.

کودک همسری با تبعات و آسیب های بسیاری رو به رو است و صاحبنظران مسائل اجتماعی، زنانه شدن فقر، گسترش خشونت، خیانت، طلاق، افسردگی، آمار بالای سقط جنین، انزوای اجتماعی، ترک تحصیل، شیوع پدیده کودک بیوه و فرار از خانه را از آن جمله می توان نامبرد.

این موضوع تا اندازه ای اهمیت دارد که حتی نمایندگان مجلس نیز پا پیش گذاشتند و نسبت به عواقب ناخوشایند چنین ازدواج هایی ابراز نگرانی کردند.

پیش از این یک نماینده مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفته بود که کودک همسری هنوز در بسیاری از مناطق کشور وجود دارد و بر این اساس 6 درصد دختران در سنین 10 تا 14 سال ازدواج می کنند و بسیاری از آنان بعد از 30 سالگی در معرض خطر برخی سرطان ها قرار می گیرند.

پروانه سلحشور به این موضوع نیز اشاره کرده بود که در استان زنجان شاهد بیشترین آمار ازدواج دختران بین سنین 10 تا 14 سال هستیم.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان زنجان نیز چندی پیش در این خصوص اعلام کرده بود که این استان در ازدواج دختران در سنین کودکی، رتبه نخست کشوری را دارد که خزان زود هنگام زندگی مشترک در این نوع ازدواج ها بسیار شایع تر از گروه های سنی بالاتر است.

بررسی و آمارهای منتشر شده در این استان نشان می دهد که ازدواج دختران زیر 14 سال طی چند سال اخیر روند صعودی داشته و همین مساله نگرانی هایی را ایجاد کرده است.

همین آمار می گوید که طی سال 94، 12 مورد ازدواج دختران کمتر از 10 سال و یک هزار و 405 مورد نیز در رده سنی بین 10 تا 14 سال، در این استان به وقوع پیوسته که از این تعداد 468 مورد به شهر زنجان و 458 مورد آن به شهرستان خدابنده و مابقی به دیگر مناطق استان اختصاص داشته است.

بر این اساس شمار ازدواج های ثبت شده بر حسب سن زوجه (زنان) در سال 95 نشان می دهد که 16 مورد کمتر از 10 سال بوده و یک هزار و 469 مورد نیز در رده سنی 10 تا 14 سال به وقوع پیوسته که از این تعداد شهرهای زنجان، خدابنده و ایجرود به ترتیب با تعداد 513، 481 و 111 مورد در جایگاه های اول تا سوم قرار گرفته اند.

طی سال یاد شده 47 مورد نیز واقعه طلاق در دختران 10 تا 14 سال رخ داده است.
اما همین آمارها بیانگر آن است که سال گذشته تعداد ازدواج های ثبت شده زوجه (زنان)کمتر از 10 سال 15 مورد اعلام شده و این تعداد در رده سنی 10 تا 14 سال یک هزار و 397 مورد بوده و در این میان شهرهای زنجان، خدابنده، ابهر و ماهنشان به تعداد 477، 448 ، 102 و 101 مورد رکورد دار بوده اند.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: ازدواج یکی از مهمترین رخدادهای دوران زندگی هر فردی محسوب می شود.

دکتر احمد بیگدلی افزود: برای تشکیل زندگی فرد باید آمادگی های لازم را داشته و از توانمندهای بالایی برای حل مسائل مختلف برخوردار باشد که نبود آنها به مرور زمان معضلاتی را در زندگی مشترک بوجود می آورد.

وی بیان کرد: کودکان و نوجوانان به دلیل قرار گرفتن در سنین رشد و بازی های کودکانه از آمادگی های کافی برای تشکیل یک زندگی مشترک برخوردار نیستند و نمی توانند مسئولیت یک زندگی را بر دوش بکشند.

این نماینده مجلس ادامه داد: ازدواج در سنین کودکی پیامدهای منفی بسیاری بویژه برای دختران بدنبال دارد و بی توجهی به این مقوله مهم آسیب های جبران ناپذیری را بر خانواده و اجتماع وارد می کند.

وی اظهار داشت: ازدواج تابع شرایط مختلف شامل کسب توانایی ها و مهارت های زندگی است و از این رو نمی توان از یک دختر کمتر از 14 سال که هنوز در رویای کودکی بسر می برد، توقع برقراری ارتباط و مدیریت خانواده را داشت.

وی اضافه کرد: متاسفانه نبود آموزش مهارتهای زندگی یک خلاء اساسی در جامعه به ویژه در حوزه آسیب های اجتماعی به خصوص در مقوله ازدواج به شمار می رود و متاسفانه در این حوزه آنگونه که باید و شاید موفق عمل نکرده ایم.

بیگدلی افزود: متاسفانه موضوع مهم مهارتهای زندگی از سوی آموزش و پرورش و دانشگاه ها به عنوان متولیان امر تعلیم و تربیت مورد بی مهری واقع شده و همین مساله بروز آسیب های مختلفی را موجب شده است.

وی تاکید کرد: این در حالی است که در سال های دور انواع آسیب های اجتماعی نظیر اعتیاد، طلاق و حتی افزایش زنان سرپرست خانوار بسیار کم رنگ و نادر بود.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: متاسفانه دانشجویان بیشتر به سمت مدرک گرایی سوق داده شده اند و در این میان کمتر به مقوله مهم آموزش مهارت های زندگی بها داده شده است.

** امیدواری ها در تصویب ممنوعیت ازدواج دختران زیر 13 سال

بیگدلی افزود: مهر امسال نمایندگان مجلس شورای اسلامی با یک فوریت، با ممنوعیت عقد و نکاح دختران زیر 13 سال موافقت کردند که البته این طرح در دی امسال از سوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس بنا به دلایلی رد شد.

وی بیان کرد: این در حالی است که برخی آمارها از وقوع 14 هزار طلاق در دختران زیر سن 14 سال حکایت دارد که بروز همین مساله معضلات فراوانی به دنبال دارد.

نماینده مردم خدابنده در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: افزایش آمار ازدواج دختران زیر 14 سال در مناطق مختلف استان از جمله شهرستان خدابنده نمود دارد.

وی اضافه کرد: شاید مسائل اقتصادی حاکم بر خانواده های از علل ازدواج دختران در سنین کودکی باشد، اما فقر فرهنگی از عمده ترین علت آن محسوب می شود.

بیگدلی افزود: متاسفانه متولیان فرهنگی بجای پرداختن به اصل و وظیفه محوله خود بر ازدواج های زود هنگام اصرار کرده اند و در واقع می توان گفت همین معضل به آسیب جدی تبدیل شده است.

وی اظهار داشت: در صورتی که متولیان فرهنگی به وظیفه ذاتی خود عمل می کردند در شرایط کنونی معضلاتی از قبیل ازدواج دختران در سنین کودکی کمتر رخ می داد که بسیاری از آنها به طلاق منجر می شود.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: عزم جدی بین اعضای کمیسیون های فرهنگی و اجتماعی و دیگر نمایندگان مجلس شورای اسلامی وجود دارد که طرح ممنوعیت ازدواج زیر 13 سال در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به تصویب نهایی برسد.

وی یادآوری کرد: کشورمان به لحاظ شیوع آسیب های اجتماعی در وضعیت خوبی نیست و این مهم از جمله دغدغه های رهبری است که هر 6 ماه یکبار متولیان امر از اقدامات انجام شده در این حوزه گزارش ارائه می کنند.

بیگدلی خاطرنشان کرد: نبود متولی خاص آسیب های اجتماعی در کشور موجب پراکنده کاری و نبود نتیجه ملموس در این حوزه شده است.


** خدابنده و ماهنشان درصدر بیشترین ازدواج های زیر 14 سال

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری زنجان در این ارتباط با اشاره به اینکه به ازدواج های زیر 14 سال ازدواج های زرد اطلاق می شود، گفت: بررسی و آمارها بیانگر آن است که این نوع ازدواج ها در شهرهای خدابنده، ماهنشان و ایجرود بیش از مناطق دیگر گزارش شده و این استان را در زمره اولین ها در این خصوص قرار داده است.

مسیح الله سلطانی افزود: ازدواج دختران کمتر از 14 سال بطور قطع نوعی آسیب تلقی می شود به دلیل آنکه کودک در حال و هوای بازی کودکانه و فراگیری و آموزش بسر می برد و از ابعاد گوناگون به پختگی لازم برای ازدواج نرسیده است.

وی اضافه کرد: ازدواج کودکان در سنین یاد شده به دلیل عدم برخورداری از شرایط روحی و روانی و بلوغ به طلاق نیز می انجامد که خود آسیب های جدی را به دنبال دارد.

این مسئول ادامه داد: بر این اساس دفتر امور اجتماعی برای آگاهسازی خانواده ها و گروه های هدف برگزاری دوره های آموزشی را مورد توجه قرار داده که تحقق این مهم گامی مهم در به حداقل رسانده ازدواج ها در سنین کودکی است.

وی بیان کرد: نگاه های سنتی موجب شده خانواده ها دختران خود را که هنوز توانایی به دوش کشیدن مسئولیت زندگی مشترک را ندارند به ازدواج ترغیب و گاه مجبور کنند.

سلطانی افزود: جلوگیری از ازدواج دختران زیر 14 سال و کاهش و کنترل این مساله به همکاری و مشارکت دستگاه های بین بخشی از قبیل آموزش پرورش، دستگاه های فرهنگی و فرمانداری ها نیاز دارد.

وی تاکید کرد: نگرش سنتی خانواده ها و ترس آنها از احتمال نبود خواستگار مناسب و نداشتن شانس و اقبال دختران برای یافتن شریک زندگی موجب رضایت دادن آنها به ازدواج زودهنگام دختران شده است.

این مسئول ادامه داد: متاسفانه برخی متولیان امور فرهنگی نیز به موضوع ازدواج دختران در سنین کودکی دامن می زنند و این موضوع به نوبه خود مشکلاتی را پیش روی خانواده ها و کودکان دختر قرار می دهد.


** آموزش و اطلاع رسانی راه کاهش آسیب ها

سلطانی افزود: وظیفه همه دانشگاه ها و دستگاه های متولی این است که با آگاهی و اطلاع رسانی کافی در خصوص تبعات ناشی از ازدواج های دختران در سنین پایین تلاش مضاعفی داشته باشند.

وی خاطرنشان کرد: این دفتر تلاش دارد با برنامه ریزی لازم در قالب طرحی، سال آینده آموزش و آگاهسازی در ارتباط با ازدواج کودکان و آسیب های ناشی از آن را بطور جدی مورد توجه قرار دهد.


** ازدواج در سنین کودکی پیامد منفی دارد

مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری زنجان نیز ادامه داد: ازدواج یکی از مهمترین وقایع حیاتی هر انسانی است و تصمیم گیری درست و مناسب در این زمینه سعادت فرد و جامعه را به دنبال دارد.

ماهرخ بلوری افزود: مقوله ازدواج ‌در سال‌های گذشته با فراز و نشیب‌های زیادی روبرو شده است، از یک سو برخی ازدواج ها در سنین بالا صورت می گیرد و از سوی دیگر کودکان و نوجوانی تن به ازدواج می دهند که هنوز به سن بلوغ نرسیده و قادر نیستند مسئولیت زندگی مشترک را قبول کنند.

وی بیان کرد: اینگونه ازدواج ها پیامدهای منفی و آسیب های اجتماعی بسیاری بویژه برای دختران بدنبال دارد و کم اهمیت شمردن آن صدمات جبران ناپذیری بر خانواده و پیکره اجتماع وارد خواهد کرد.

بلوری افزود: از آنجایی که مراحل رشد هویت اجتماعی، عاطفی و جسمی فرد در سنین بالاتر به قدرت ارزیابی و تصمیم گیری های او برمی گردد، در ازدواج های زود هنگام با بلوغ های ایجاد شده پس از آن و با گذر زمان فرد احساس پشیمانی در تصمیم گیری خود می کند که بطور معمول پیامدهایی مانند افزایش طلاق، بی وفایی در ازدواج، سردی نسبت به روابط زناشویی، تغییر سلیقه ها و خواسته ها را به همراه خواهد داشت.

این مسئول ادامه داد: در این رابطه تصویب یک فوریت کلیات طرح افزایش سن ازدواج را باید به فال نیک گرفت و امیدواریم با همکاری همدلانه دولت و مجلس گام های بلندی در راستای اعتلای حقوق کودک بر داشته شود.

مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری زنجان نیز ادامه داد: سن مناسب برای ازدواج را نمی توان با قطعیت تعیین کرد، مشخص کردن سن خاص معیاری کمی است در حالی که برای ازدواج باید کیفی تصمیم گرفت.

وی اضافه کرد: یعنی به جای در نظر گرفتن سن، معیارها و توانمندی های فرد را از نظر آیتم های ازدواج باید مورد سنجش قرار داد و در این میان از دیدگاه صاحبنظران افراد باید هفت ملاک را داشته باشند تا آماده ازدواج باشند.

بلوری این معیارها را شامل بلوغ جسمی، عاطفی، روانی، فکری، اجتماعی و اقتصادی و بلوغ معنوی اعلام کرد و گفت: بر این اساس یک فرد باید به صورت نسبی از همه این بلوغ ها برخوردار باشد.

وی اظهار داشت: بخشی از این بلوغ ها به تجربه، بخشی از آن به فرآیند های زیستی و فیزیولوژی و بخشی هم به مسائل محیطی از قبیل آموزش ها بستگی دارد.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری زنجان نیز ادامه داد: خانواده ها می توانند در خوشبختی و ازدواج موفق فرزندان تأثیر بسزایی داشته باشند چرا که آنان قبل از فراهم کردن شرایط اقتصادی و اجتماعی برای ازدواج فرزندان، ابتدا باید او را از نظر روانی برای این امر مهم آماده کنند.

وی بیان کرد: کسب مهارت های زندگی در ازدواج موفق بسیار مهم است، باید فرزندان را به کسب مهارت های10 گانه زندگی تشویق و شرایطی را فراهم کرد تا فرزندان در تعامل با افرادی که ازدواج های موفق دارند قرار گیرند و از تجارب آنها استفاده کنند.

این مسئول ادامه داد: یکی دیگر از ضرورت های اساسی در موفقیت زندگی های مشترک مشاوره پیش از ازدواج است تا دختران و پسران مورد ارزیابی بالینی و روانشناختی قرار گیرند و از لحاظ سلامت روانی بررسی شوند که این امر موجب شفافیت تفاوت ها و شباهت های زوجین می شود و آنان می توانند با بینش عمیق تر نسبت به رابطه راه را برای اتخاذ مهمترین تصمیم زندگی هموار و شفاف کنند.

وی اضافه کرد: در انسان ها 2 نوع سن به نام سن شناسنامه‌ای و سن شخصیتی وجود دارد، سن شناسنامه‌ای سن جسمی محسوب می‌شود و عواملی نظیر تغذیه، ورزش، وراثت و ... برآن تاثیر دارد.

بلوری افزود: در مقابل سن شخصیتی که نشان‌دهنده رشد عقلی، اخلاقی، عاطفی و اجتماعی افراد و تابع محیط و اکتسابی است و از آنجایی که افراد در محیط‌های متفاوتی زندگی می‌کنند نمی‌توان برای سن شخصیتی عددی تعیین کرد.

وی بیان کرد: به همین دلیل همیشه یک ناهمگونی بین سن شخصیتی و سن شناسنامه ای وجود داشته که گاهی اوقات نمی‌توان سن دقیقی را برای ازدواج تعیین کرد‌ درحالی که آمادگی برای ازدواج، بیشتر از رشد سن شناسنامه‌ای نیازمند رشد سن شخصیتی هستیم.


** فقر فرهنگی و اقتصادی از علل ازدواج های زود هنگام

مدیرعامل موسسه مردم نهاد ترنم مهر باران زنجان نیز دراین ارتباط گفت: بررسی ها نشان می دهد ازدواج های زیر 14 سال علاوه بر مناطق شهری در روستاها نمود بیشتری دارد که این مهم اغلب به دلیل فقر فرهنگی و اقتصادی رخ می دهد.

شهلا طاهری افزود: این نوع ازدواج ها درمناطق روستایی به یک رسم و فرهنگ تبدیل شده چرا که خانواده ها معتقدند بعد از سپری شدن سن 14 سالگی امکان و شانس ازدواج برای این دختران فراهم نمی شود.

وی اضافه کرد: مشکلات اقتصادی ، بیکاری وفقر فرهنگی در شهرها به ویژه حاشیه این مناطق نیز موجب شده شمار ازدواج دختران زیر 14 و گاه 10 سال نیز افزایش چشمگیری داشته باشد و این در حالی است که خانواده ها نسبت به عواقب چنین کاری آگاه نیستند.

این فعال اجتماعی ادامه داد: برخی مواقع مشاهده می شود دختر کمتر از 15 سال پس از ازدواج به دلیل اعتیاد همسر به زندگی مشترک خود پایان داده است و خانواده نیز به دلیل مشکلات اقتصادی از وی حمایت های لازم را انجام نداده و زن مطلقه در شرایط سخت و بغرنج قرار گرفته است.

طاهری افزود: این موسسه در حد بضاعت و توان خود از دختران و زنان مطلقه حمایت می کند و در حد نیاز آموزش هایی تحت عنوان کار در منزل به آنها ارائه می شود تا بتوانند گذران زندگی کنند.

وی اضافه کرد: آگاهی نداشتن خانواده ها عامل مهم در بروز ازدواج های دختران در سنین کودکی بشمار می رود.

مدیرعامل موسسه مردم نهاد ترنم مهر باران زنجان ادامه داد: این موسسه با داشتن نیروی انسانی مجرب، آمادگی دارد که آموزش های لازم را در سطح وسیعتری در شهر زنجان به ویژه مناطق حاشیه نشین به خانواده ها ارائه کند که تحقق این مهم منوط به وجود اعتبارات کافی است.

وی بیان کرد: ازدواج دختران در سنین کودکی نوعی آسیب به شمار می رود و از طرفی عدم همکاری دستگاه های متولی برای پیشگیری از آن به ویژه در حوزه فرهنگی این وضعیت را تشدید کرده است.

طاهری خاطر نشان کرد: این استان در ارتباط با ازدواج دختران در سنین زیر 14 سال رتبه اول کشوری را دارد و در این میان مشارکت و عزم جمعی دستگاه های متولی می تواند در کنترل این معضل بسیار نقش آفرین باشد.