«شیعه نیوز»: همزمان با آغاز ماه رجب انسان آماده تزکیه و ترک گناه برای ورود پاک به ماه رمضان می شود در واقع سه ماه رجب شعبان و رمضان همچون سراشیبی انسان را از سنگینی گناه رها میکند تا آدمی سبکبال به سوی خداوند گام بردارد شناخت و معرفت بیشتر نسبت به ماه رجب ما را وادار به اعمال و تشویق به اهتمام هرچه بیشتر در کاستن غفلت ها می کند از این رو گفتگویی تفصیلی با حجت‌الاسلام والمسلمین اسلامی از اساتید و کارشناسان برجسته حوزه علمیه پیرامون جایگاه ماه رجب انجام شده است که از نظرتان می‌گذرد:
ریزش رحمت الهی در ماه رجب مانند ریزش باران است/ترک گناه مهم ترین وظیفه در ماه رجب
لطفا در ابتدا پیرامون جایگاه معرفتی ماه رجب و لزوم انجام دعا و استغاثه در این ماه توضیحی بفرمایید.
عرض سلام، ادب و احترام دارم خدمت همه شما عزیزان، ایام نورانی ماه مبارک رجب را تبریک عرض میکنم. از خداوند می خواهم که همه ما را از برکات این ماه شریف بهره مند بفرماید. ان شاء الله با روزهای بسیار مبارکی مواجه هستیم، مختصری شناخت و معرفت نسبت به این ایام می تواند ما را کمک کند تا قدر ایام را بیشتر بدانیم و استفاده لازم را از آن ببریم.
ماه مبارک رجب المرجب از ماه هایی است حرمت خاص و ویژه ای دارد. رسول خدا (صلى الله عليه و آله) در فضیلت این ماه مبارک فرمودند: سُمِّيَ شَهرُ رجَبٍ شَهرَ اللّهِ الأصَبَّ لأنّ الرحمَةَ على اُمَّتِي تُصَبُّ صبّا فيهِ ، ويقالُ الأصَمُّ لأ نّهُ نُهِيَ فيهِ عن قِتالِ المُشركينَ وهُو مِن الشُّهورِ الحُرُمِ . رجب را «ماه ريزانِ خدا» ناميده اند ؛ چون در اين ماه ، رحمت بر امّت من ، به شدّت فرو مى بارد . و همچنین به آن ماه اَصَم نيز گفته مى شود ؛ زيرا در اين ماه، كه از ماه هاى حرام است، از جنگ با مشركان ، نهى شده است. (بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۳۹ ح ۲۴)
ریزش رحمت الهی در این ماه مانند ریزش باران که نشان از رحمت الهی است، حس زیبایی را در انسان نسبت به خدای مهربان ایجاد می کند. یکی از معارف زیبای دینی، شناخت خداوند به رحمت و لطف است. در این ماه مبارک فرصت بیشتری برای کسب فیض و رحمت الهی فراهم است، بنابراین باید از این فرصت استفاده کرد.
اولین قدم برای رسیدن به لطف، رحمت و مغفرت الهی ، استغفار و طلب مغفرت از خداوند است به خاطر گناهانی که از ما سر زده است. رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمودند: رَجَبٌ شَهرُ الاِستِغفارِ لِأُمَّتي ، أَكثِروا فيهِ الاِستِغفارَ ، فَإِنَّهُ غَفورٌ رَحيمٌ. رجب ، براى امّت من ، ماه آمرزش خواستن است . در آن ، بسيار آمرزش بخواهيد كه او آمرزنده مهربان است. (بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۳۸)
برای اینکه معرفت بیشتری نسبت به عظمت این ماه پیدا کنیم، بهتر است در این فرمایش امام کاظم علیه السلام تأمل بیشتری داشته باشیم که فرمودند: رَجَبٌ شَهرٌ عَظيمٌ ، يُضاعِفُ اللّهُ فيهِ الحَسَناتِ ويَمحو فيهِ السَّيِّئاتِ. رجب، ماه بزرگى است. خداوند در اين ماه، حسنات را مى افزايد و گناهان را مى زدايد. (من لا يحضره الفقيه: ج ۲ ص ۹۲)
از این روایت به خوبی فهمیده می شود با فضیلت ترین اعمال در این ماه ترک گناه و رعایت تقوای الهی است. حفظ حرمت این ماه شریف به این است که حداقل مرتکب گناه و معصیت نشویم و سپس نسبت به انجام واجبات و اعمال صالح اهتمام داشته باشیم.
آیا روایات دیگری در خصوص ارزش و جایگاه ماه رجب وجود دارد؟لطفا اشاره بفرمایید.
بله در همین رابطه رسول خدا (صلى الله عليه و آله) نیز در فضیلت این ماه شریف فرمودند : إنَّ اللّهَ تَعالى نَصَبَ فِي السَّماءِ السّابِعَةِ مَلَكا يُقالُ لَهُ : الدّاعي ، فَإِذا دَخَلَ شَهرُ رَجَبٍ يُنادي ذلِكَ المَلَكُ كُلَّ لَيلَةٍ مِنهُ إلَى الصَّباحِ : طوبى لِلذّاكِرينَ! طوبى لِلطّائِعينَ. ويَقولُ اللّهُ تَعالى : أنا جَليسُ مَن جالَسَني ، ومُطيعُ مَن أطاعَني ، وغافِرُ مَنِ استَغفَرَني ، الشَّهرُ شَهري ، وَالعَبدُ عَبدي ، وَالرَّحمَةُ رَحمَتي ، فَمَن دَعاني في هذَا الشَّهرِ أجَبتُهُ ، ومَن سَأَلَني أعطَيتُهُ ، ومَنِ استَهداني هَدَيتُهُ ، وجَعَلتُ هذَا الشَّهرَ حَبلاً بَيني وبَينَ عِبادي؛ فَمَنِ اعتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إلَيَ . (بحار الأنوار : ج ۹۸ ص ۳۷۷ ح1)
خداوند متعال ، در آسمان هفتم، فرشته اى گماشته است كه به آن ، «داعى» مى گويند و چون ماه رجب فرا رسد ، آن فرشته ، هر شبِ آن ماه را تا صبح، ندا مى دهد : «خوشا بر ذاكران، خوشا بر طاعت كنندگان. خداوند متعال نيز مى فرمايد : «من ، همنشين كسى هستم كه با من ، همنشين باشد و مطيع كسى هستم كه اطاعتم كند و آمرزنده كسى هستم كه از من ، آمرزش بخواهد . ماه، ماه من است و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من. هر كه مرا در اين ماه بخوانَد ، پاسخش مى گويم و هر كه از من [چيزى] بخواهد، عطايش مى كنم و هر كه از من هدايت جويد ، راه نمايش باشم . اين ماه را رشته اى بين خودم و بندگانم قرار داده ام. هر كس به اين رشته (ريسمان) چنگ زند، به من مى رسد.
خوش به سعادت کسانی که گوش شنوا دارند و با گوش دل، دعوت الهی را می شنوند و به آن لبّیک می گویند. در احوال اولیای الهی نیز زیاد شنیده ام که وقتی ماه مبارک رجب فرا می رسید، عطر نسیم رحمت الهی را استشمام می کردند و حال و هوای خاص معنوی در آنان ایجاد می شد. حق هم همین است که اولیای خاص خداوند وقتی ندای دعوت الهی را متوجه شوند، سرور و شادمانی تمام وجودشان را فرا گیرد.
دلیل نام گذاری «ایام البیض» چیست؟/سفیدی روح حضرت آدم (ع) در ایام البیض
لطفا در خصوص فضلیت ایام البیض در ماه رجب توضیح بفرمایید:
اما در بین روزهای ماه مبارک رجب، بعضی از روزها مثل «ایّام البیض» سفارش بیشتری شده است. به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری ایام البیض ( روزهای سفید و روشن ) گفته می شود. ایام البیض ماه های رجب، شعبان و رمضان دارای فضیلت بسیار است.
روزهای 13و14و15 از هر ماه را ایام البیض می نامند و دربارهْ علت نامگذاری آن دو مطلب گفته شده است:
الف: چون شب های این سه روز، دراثر کامل بودن و درخشندگی ماه،روشن و سفید است، روزهای این سه شب را ایام البیض یعنی روزهای سفید نامیده اند و در واقع یعنی روزهایی که شب هایی سفید و نورانی و درخشان دارد.
ب: در روایتی از پیامبر بزرگوار اسلام (ص) آمده است: وقتی حضرت آدم (ع) دچار آن خطا که ترک اولی بود گردید، بدنش سیاه شد. سپس به دلش الهام گردید که این سه روز یعنی روزهای 13و14و15 را روزه بگیرد. هر روز از این سه روز را که روزه گرفت، یک قسمت از بدنش سفید گردید،یعنی پس از سه روز تمام بدنش سفید گشت، به همین علت به این سه روز،روزهای سفید گفته شد. (بحار الانوار ج11ص171)
روزه این سه روز بویژه درماه رجب مستحب است، اعتکاف این روزها و انجام عمل ام داود در روز نیمه رجب و سایر اموری که درمفاتیح الجنان آمده فضیلت فراوانی دارد از جمله بخشش گناهان انسان.
آیا ایام البیض پیش از اسلام نیز مورد تقدیس بوده است؟
ایام البیض قبل از اسلام در سایر ادیان الهی نیز سابقه دیرینه ای داشته و در اسلام با مختصر تغییراتی استمرار یافته است. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «و عهدنا الی ابراهیم و اسمعیل ان طهرا بیتی للطائفین و العاکفین و الرکع السجود» (بقره : 125) و ما به ابراهیم و اسماعیل فرمان دادیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده کنندگان از هرگونه آلودگی تطهیر کنند.
علامه طباطبایی(ره) در تفسیرالمیزان می نویسد: زمانی که حضرت مریم (س) به افتخار دیدار با فرشته الهی نایل آمد از مردم فاصله گرفت، هدف از دوری کردن از مردم روی آوردن به سنت اعتکاف بوده است.
علامه مجلسی در بحارالانوار از اعتکاف حضرت سلیمان (ع) در بیت المقدس روایت کرده است و علامه حلی (ره) نیز در کتاب تذکره الفقها به مشروعیت این ایام در ادیان پیش تصریح کرده است کــــه «ایام البیض» دارای پیشینه ای به قدمت همه ادیان الهی و آسمانی است.