شیعه نیوز: یکی از آداب و مقدمات نماز در دین اسلام، وضو گرفتن است. وض پیش از طواف کعبه و مسح نمودن قرآن نیز واجب است. مسلمانان قبل از ورود به مسجد و پیش از خواب نیز وضو می گیرند که انجام آن مستحب است. بسیاری از افرد همیشه می پرسند که آیا تفاوتی بین وضوی مرد و زن است؟ در این بخش از دین و مذهب نمناک پاسخ این سوال را از دیدگاه مراجع خواهیم خواند.
تفاوت وضوی مرد و زن
اصل اعمال عبادی وضو و نماز، ارتباطی با تفاوت جنسیت ندارد. این اعمال در جنس مذکر و مونث به صورت واحد و مشابه یکدیگر است. به عبارت دیگر در افعال، اذکار و کیفیت وضو و نماز هیچ تفاوتی وجود ندارد و در واجبات ذکر، عمل وضو و نماز میان زن و مرد هیچ تفاوتی نیست.
تفاوت وضوی مردان و زنان از دیدگاه مراجع
بر اساس فتوای بیشتر فقها در کلیت وضو و واجبات آن تفاوتی وجود ندارد و تنها فرقشان در برخی از آداب است؛ یعنی در وضو همان چیزهایی بر زن واجب است که برای مردان نیز واجب ذکر شده است، اما در برخی از مستحبات مانند نحوه آب ریختن بر روی دست تفاوت هایی وجود دارد. مانند این که برای مردها مستحب است که هنگام شستن آرنج از قسمت بیرونی آن شروع کنند و زن ها از قسمت داخلی آن.
تنها هنگام شستن دست، برای مرد مستحب است در شستن اول از قسمت ظاهر دست شروع کند و در شستن دوم از قسمت باطن و داخلی آن. اما برای زن مستحب است برخلاف آن عمل کند. (العروة الوثقی، ج 1، بعض مستحبات الوضو، العاشر)
بین زن و مرد در افعال و کیفیت وضو فرقی نیست، جز این که برای مردها مستحبّ است که هنگام شستن آرنج از قسمت بیرونی آن شروع کنند و زن ها از قسمت داخلی آن. (دفتر الاستفتائات آیت الله خامنه ای)
علت این فرق ها بر کسی معلوم نیست، ولی به لحاظ محفوظ ماندن بانوان، در روایات سفارش شده که در کیفیت ایستادن، نشستن، رکوع و سجود، جمع و جور باشند. برآمدگی های بدن محفوظ بماند. (وسائل الشیعه، ج1، ص 328؛ شرح لمعه، ج1، ص 79 و 295)
شاید ریختن آب از داخل دست(باطن دست) برای خانم ها نیز از این قبیل موارد باشد.
ترتیب مراحل هنگام وضو
نیت وضو
مانند تمام اعمال مستحب و واجب که نیت مهم است در وضو نیز باید در ابتدا نیت کرد، یعنی قصد وضو گرفتن را برای انجام فرمان خدا و تقرب به خدا داشته باشیم.
شستن صورت برای وضو
پس از نیت مقداری آب با دست راست به بالای صورت ریخته و از محل رویش موی سر تا انتهای چانه و گردی صورت را می شوییم.
شستن دست راست در وضو
با دست چپ مقداری آب از بالای آرنج دست راست ریخته و از بالا به پایین و نه برعکس، تا سر انگشتان می شوییم.
نکته:
آقایان بهتر است آب را از پشت آرنج بریزند و خانم ها از جلو.
شستن دست چپ در وضو
پس از شستشوی دست راست مقداری آب با دست راست برداشته و از بالای آرنج دست چپ می ریزیم و باز از بالا به پایین و نه برعکس، تا سر انگشتان می شوییم.
نکته:
برای صحیح وضو گرفتن شستن صورت و دست ها باید از بالا به پایین انجام شود؛ زیرا اگر از پائین به بالا دست بکشیم وضو باطل می شود.
هنگام شستن دست ها هم آب را از کمی بالاتر از آرنج می ریزیم و دست می کشیم.
کشیدن مسح سر
سپس با همان دست راست مرطوب روی سر مسح می کشیم به طوری که انگشتان دست را از بالای سر و تا کمی پایین می کشیم.
نکته:
برای وضو گرفتن صحیح لازم نیست مسح سر بر پوست سر کشیده شود و اگر بر قسمت انتهایی موها هم کشیده شود، درست است؛ اما اگر مو به قدری بلند است که بر صورت ریخته می شود یا موی قسمتی از سر در قسمت دیگر سر قرار می گیرد؛ مثل اکثر خانم ها، باید برای مسح سر فرق باز کند و مسح را بر آن قسمت بکشد.
مراحل وضو
کشیدن مسح پای راست
بعد از مسح سر با دست راست که هنوز مرطوب است از سر یکی از انگشتان پا تا مفصل پای راست مسح می کشیم.
کشیدن مسح پای چپ
بعد همین کار را با دست چپ، برای پای چپ انجام می دهیم.
نکته:
هنگام مسح سر و پا، مواضع مسح باید خشک باشند، ولی اگر رطوبتشان به قدری باشد که رطوبت دست بر آن غلبه کند، اشکال ندارد.
هنگام مسح نباید چیزی بین دست و موضع مسح فاصله باشد مثل جوراب؛ هرچند نازک باشد.
هنگام وضو نباید مانعی بین دست و مواضع وضو باشد مانند چسب زخم، باند یا زخم خونی؛ در این شرایط باید شرایط وضوی جبیره که به طور کامل در مطلب " احکام کامل وضو و غسل جبیره" گفته شده است را بدانید.