شیعه نیوز: توسل در لغت به معنای تقرب‌جستن و یا چیزی است که باعث تقرب به دیگری می‌شود و در اصطلاح، به این معنا است که انسان «موجود گران‌مایه‌ای را جهت رسیدن به اهداف و نیل به مقام قرب الاهی بین خود و خدا، وسیله قرار دهد.
توسل جستن به پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) هرگز به این معنا نیست که آنها نیز در کنار خداوند، ربوبیت و تدبیر امور و اجابت حوائج مردم را مستقلاً به عهده داشته باشند، بلکه توسل، تنها به معنای واسطه قرار دادن انسان‌های والاتری است که در پیشگاه خداوند، مقام و منزلت بالاتری دارند.
با توجه به آیات قرآن مؤمنین به انبیاء توسل می جستند. اما طبق همین آیات آنها به پیامبران زنده و در دسترس متوسل شده و برآورده شدن حاجات را درخواست میکردند.
«ولو انهم اذ ظلموا انفسهم جاؤک فاستغفرالله واستغفر لهم الرسول لوجدوا الله توّاباً رحیماً؛ و اگر آنها هنگامی که به نفس خود ظلم کرده‌اند، پیش تو آیند و از خدا طلب مغفرت کنند و رسول هم برای آنان طلب آمرزش کند، خداوند را توبه پذیر و مهربان خواهند یافت»
بر اساس آن چه در معارف اسلامی آمده است، خداوند هستی را به خاطر چهارده معصوم (ع) آفرید و آفرینش را با خلق آنان آغاز کرد، آنان را روح عالم قرار داد.تا انوار آنان بر جهان تجلی دارد، جهان پایدار است.فیض ربوی به عالم موجودات جریان می‌یابد و نعمت‌ها به دست آنان سر ازیر می‌گردد، و همه همّ و غم‌ها، سختی‌ها و مشکلات با توسل به هر یک از آنان و شفاعت‌‌شان بر طرف می‌گردد، لیکن هر یک از آنان مظهر اسم خاص از اسمای حسنای الهی و اسم اعظم می‌باشد.
متوسل شدن به ائمه‌ای که از دنیا رفته‌اند چگونه می تواند اثر گذار باشد؟
امروزه به تحقیق دانشمندان انجمن تحقیقات روحی آمریکا و اروپا هم به اثبات رسیده است، که از دنیا رفتگان، با دنیای طبیعت تعامل دارند هم اثر می گذارند و هم اثر می پذیرند.
همه مسلمانان هر روز پیامبر (ص) را مخاطب قرار داده و می گویند: «السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته» و به حتم این خطابات لغو و بیهوده نیست. قطعا این سلام به پیامبر ابلاغ می شود و پیامبر (ص) هم پاسخ آن را می دهد.
آداب توسل و شرایط اجابت حاجت
- معرفت و شناخت منزلت امام:
توسل جوینده، باید معرفت و شناخت لازم در مورد قدرت و منزلت ایشان را داشته باشد. بنابر این بهتراست در توسل جستن به چهارده معصوم (ع) به نوع مظهریت و تجلیات ویژه توجه شود، صاحب نجم الثاقب می‌نویسد:
- در امور معنوی و قلبی، مسایل آخرت، آمرزش گناهان، طلب شفاعت و سعادت و خوشبختی و عاقبت به خیری، به پیامبر اکرم (ص) فاطمه (س) امام حسن و امام حسین و امام باقر و امام صادق و امام هادی و امام حسن عسکری (ع) متوسل شوید.
- در مسایل علمی و کسب معارف الهی به “باب مدینه العلم” یعنی امیر‌المؤمنین (ع) باید متوسل شد.
- برای نجات از ستم سلاطین، شر دشمنان، دفع اذیت و آزار شیاطین جنّی و انسی به امام علی (ع) و امام سجاد (ع) باید توسل جست.
- برای شفای بیماران به امام موسی بن جعفر توسل جویید.
- برای رهایی از هرگرفتاری مخصوصاً صحت و سلامتی در سفر به امام‌‌رضا(ع) متوسل شوید.
- برای وسعت رزق و روزی، و طلب گشایش در امور زندگی و دنیایی به امام جواد (ع) متوسل شوید.
- در هر کاری که انسان احساس کرد فریاد رسی جز خدا ندارد یا در اضطرار و تنگنا قرار گرفت، به امام زمان (ع) متوسل شود و بگوید: یا مولای، یا صاحب الزمان، ادرکنی.یا مولای، یا صاحب الزمان، اغثنی.یا ابا صالح و یا بقیه اللّه، ادرکنی.
همچنین فرد متوسل، با آگاهی بتواند، شایستگی لازم برای نزد یکی و تقرب به وسیله و استمداد و استعانت از آن کسب کند.
- طهارت باطنی و ظاهری:
توسل به معنی و نزدیک شدن به خدا از راه نزدیک شدن به ائمه (ع) و در خواست شفاعت آنان است.انسان که قلبش آلوده به گناهان بسیار است، تا توبه نکند و با کسب طهارت قلبی و باطنی، شایستگی و لیاقت لازم را کسب ننماید، چگونه می‌تواند خود را به ائمه (ع) نزدیک کند و توسل جوید و آنان را شفیع خود قرار دهد؟
طهارت ظاهری نیز در توسل جستن از ائمه دارای اهمیت است که شامل طهارت بدن و لباس، همچنین و ضو یا غسل می‌شود و به این ترتیب خود را برای بر قراری ارتباط با امامان (ع) و توسل به آنان آماده می‌سازید.
- ذکر:
پیش از توسل جستن حمد و ثنای الهی و نعمت‌های بی‌شماری که خداوند به انسان عنایت کرده ذکر شود، با ذکر گناهان به گناهان و تقصیرات خود اعتراف کرده و خود را مستحق پاداش و بهشت ندانید.
سپس بر محمد و آل محمد صلوات بفرستید، امام پنجم از پدرش و از جدش پیامبر اکرم، نقل کرده که آن حضرت فرمود: هرکس می‌خواهد به من متوسل شود و من از او شفاعت کنم باید بر اهل بیت من صلوات بفرستید و آنان را (با قول و عمل شان) مسرور و خوشحال سازد” در اواخر مفاتیح‌‌الجنان برای هر یک از چهارده معصوم صلوات خاصی ذکر شده است.آن صلوات را پیش از شروع دعا بخوانید.
رسول اللّه (ص) فرمود: یا جابر! إذا أردتَ أنْ تدعوا اللّه فیَستَجیب لک فادْعه بأسمائهم (اهل بیتی) فإنّها أحبّ الاسماء إلی اللّه عزّ وجلّ؛ ای جابر، هرگاه خواستی در پشگاه الهی دعاکنی و خداوند نیز دعای شما را مستجاب گرداند، متوسل به اهل بیت من شو و خداوند را به اسمای آنان بخوان که محجوب‌ترین اسم‌ها نزد خدا.اهل بیت من هستند.
- سوگند به ائمه معصومين:
امام صادق (ع) فرمود: براي استجابت دعا، آمرزش گناهان به پنج تن و ساير امامان متوسل شويد و خداوند را به حق آنان سوگند دهيد و بگوييد: اللهم إنْ کانتْ ذنوبي قد اخْلقتْ وجهي عندک، فإنّي أتوجّه إليک بوَجْه نبيّک، نبي الرحمه و عليّ و فاطمه و الحسن و الحسين و الائمه؛ بعد از "والحسين" نام بقيه امامان را بگوييد: و علي بن الحسين و محمد بن علي و جعفر بن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد و الحسن بن علي العسکري و الحجه بن الحسن الصاحب الزمان صلوات الله عليهم.
در توسل به پيامبر اکرم (ص) آن حضرت را به امير المؤمنين (ع) و حضرت فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسين (ع) سوگند دهيد. در توسل به امير المؤمنين (ع) آن حضرت را به پيامبر اکرم (ص) و بقيه پنج تن سوگند دهيد، و در توسل به ساير امامان، سوگند به مادرشان حضرت صديقه طاهره(س) باعث جلب توجه و عنايات بيشتر ائمه (ع) می‌گردد.
شرایط مقبول واقع شدن
شفاعت از سوى خداوند آغاز مى شود. شفاعت، فیض مغفرت الهى است که مانند تمام فیوضات از جانب خدا اعطا مى شود و شفیعان اسباب و واسطه و مجارى این فیض هستند. فیاض و اعطا کننده این رحمت، خداوند است.
به همین جهت در آیات و روایات، شرط اصلى و اساسى شفاعت، این است که مورد رضایت و پسند خداوند باشد. شفیعان کسانى هستند که خداوند آنان را براى این امر پسندیده و به آنان اجازه شفاعت داده است؛
«یومئذ لا تنفع الشفاعه الا من اذن له الرحمن و رضى له قولا»؛
(در آن روز شفاعت سودى ندارد؛ مگر کسى که خداى رحمان به او اجازه دهد و سخن او را بپسندد» (طه(۲۰) آیه ۱۰۹)
شفاعت شوندگان نیز کسانى هستند که مورد رضایت و پسند خداوند باشند؛
«و لا یشفعون الا لمن ارتضى»؛
(شفیعان شفاعت نمى کنند؛ مگر براى کسى که موردرضایت و پسند خداوند باشد)
(انبیاء (۲۱)، آیه ۲۸)
منبع: بیتوته