شیعه نیوز: با وجود این‌که در سال‌های گذاشته جمعیت کشورمان بسیار جوان بوده است، بررسی‌ها نشان می‌دهد ترکیب جمعیتی کشور در مسیر سالمند شدن شتاب گرفته است. بنا بر آمار‌ها اکنون حدود ۸ درصد از جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند که پیش‌بینی می‌شود این عدد سال ۱۴۱۰ به ۱۵ درصد و تا سال ۱۴۲۰ به ۲۰ درصد افزایش یابد. یعنی در ۲۰ سال آینده از هر پنج ایرانی، یک نفر سالمند خواهد بود.
سیر صعودی جمعیت سالمند کشور، لزوم توجه به ارتقای کیفیت زندگی سالمندان را می‌طلبد؛ سالمندانی که مشکلات و آسیب‌پذیری‌های خاص خود را دارند. اگر بخواهیم از شدت این آسیب‌ها در دوران سالمندی بکاهیم، باید سبک زندگی سالمندان را اصلاح و برنامه‌های ویژه‌ای را برای آن‌ها در‌نظر بگیریم. در ادامه با احمد موذن‌زاده، فیزیوتراپیست و رئیس انجمن علمی فیزیوتراپی ایران گفتگو می‌کنیم تا ببینیم چطور می‌شود در سالمندی از آسیب‌های اسکلتی و مفصلی در امان بود.
سالمندان بیشتر در معرض چه نوع آسیب‌های اسکلتی- عضلانی هستند؟
از مهم‌ترین و شایع‌ترین آسیب‌های دوران سالمندی باید به مشکلات اسکلتی و مفصلی از جمله ساییدگی مفاصل به‌خصوص اندام تحتانی و پوکی استخوان در زنان پس از یائسگی، پوکی استخوان در برخی آقایان و نیز برخی بیماری‌های اسکلتی- عضلانی اشاره کرد که باعث می‌شود فرد سالمند حس تعادل خودش را از دست بدهد، زمین بخورد و دچار شکستگی شود.
زمین خوردن و افتادن سالمندان هم با آسیب‌های زیادی برای آنان همراه است که می‌تواند منجر به بروز شکستگی‌ها به‌خصوص در ناحیه لگن شود که ادامه حیات فرد را تهدید خواهد کرد.
چرا اغلب سالمندان دچار مشکلات حرکتی، تخریب مفاصل زانو، دیسک کمر و درد‌های آرتروزی هستند؟
به مرور زمان و با افزایش سن، آسیب مفاصل یا از دست دادن قدرت و حجم عضلات، کاهش قوام استخوان و افزایش پوکی استخوان روندی است که به‌صورت فیزیولوژیک در طول سالمندی اتفاق می‌افتد. البته می‌شود با این مشکلات یا با بهره‌گیری از آموزش‌های مناسب، تغذیه سالم، فعالیت فیزیکی مناسب و انجام ورزش‌های روزمره مقابله کرد.
آیا پیاده‌روی روزانه از ٦٠سالگی به بعد در حفظ سلامت استخوانی و عضلانی و در سنین بالاتر از آن موثر خواهد بود؟
یکی از شاخص‌های اصلی سلامت، پیاده‌روی روزانه است. توصیه ما به تمام افراد این است که روزانه ۴۵ دقیقه پیاده‌روی مرتب و منظم داشته باشند. پیاده‌روی بهترین روش برای پیشگیری از پوکی استخوان است. به‌علاوه پیاده‌روی در حفظ وضعیت مطلوب قلبی- عروقی فرد نیز موثر است. یکی از شاخص‌های اصلی سلامت سالمند این است که بدون کمک دیگران و حتی با استفاده از وسایل کمکی بتواند روزانه پیاده‌روی کند.
نقش تغذیه و مصرف مکمل‌ها چقدر در حفظ قوای اسکلتی و عضلانی در سالمندی پر‌رنگ است؟
کارکرد تغذیه در سالمندی، دانشی است که باید به سالمند در مورد آن آموزش داده شود. برای ارائه الگوی تغذیه‌ای مناسب باید به وضعیت قلب، فشار خون، قند، پوکی استخوان و سایر بیماری‌های زمینه‌ای در شخص توجه شود. در مورد مصرف مکمل‌ها هم بر‌اساس شرایط افراد سالمند باید از مکمل‌هایی استفاده شود که ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری لازم را دارد.
نداشتن وزن زیاد و پیشگیری از چاقی در سنین سالمندی چقدر در بروز آسیب‌های اسکلتی و عضلانی موثر است؟
یکی از عواملی که میزان مشکلات و آسیب مفاصل و سیستم اسکلتی- عضلانی را افزایش می‌دهد، مسأله چاقی و اضافه‌وزن است. متاسفانه ۵۰ تا ۶۰ درصد سالمندان کشورمان از چاقی و اضافه‌وزن رنج می‌برند و همین موضوع، کیفیت زندگی آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است.
چاقی سالمندان می‌تواند میزان ساییدگی مفاصل، مشکلات دیسک و خطر زمین‌خوردن و شکستگی‌ها را افزایش دهد. ضروری است آموزش‌های لازم از نظر تغذیه‌ای و میزان فعالیت فیزیکی و شیوه زندگی به فرد داده شود تا فرد سالمند بتواند فعالیت طبیعی فیزیکی خود را حفظ کند و هم با رژیم غذایی مناسب، وزن خود را نیز در سطح مطلوبی حفظ کند.
ورزش‌های روزانه برای تقویت عضلات به سالمندان
از رئیس انجمن علمی فیزیوتراپی ایران پرسیدم چه ورزش‌های روزانه‌ای را برای تقویت عضلات به سالمندان توصیه می‌کنید؟
مؤذن‌زاده در پاسخ گفت: بهتر است افراد سالمند به فیزیوتراپیست مراجعه کنند و با توجه به وضعیت و بیماری‌هایی که دارند، مشاوره بگیرند. اما به‌طورکلی توصیه می‌شود سالمندان حداقل ۴۵ دقیقه پیاده‌روی روزانه، ورزش‌های کششی مناسب و ورزش‌های تقویتی انجام دهند که البته همراه با اعمال فشار زیاد به مفاصل نباشد.
البته استفاده از کفش مناسب و مسیر هموار برای پیاده‌روی سالمندان باید به‌شدت مورد توجه قرار بگیرد تا افراد سالمند زمین نخورند؛ زیرا شکستگی‌های ناشی از زمین‌خوردگی با مشکلاتی برای آن‌ها همراه می‌شود؛ به‌طوری که ۲۰ درصد افراد سالمند که دچار شکستگی لگن می‌شوند یک سال بعد از چنین حادثه‌ای فوت می‌کنند.
منبع: روزنامه جام جم