به گزارش «شیعه نیوز»، عبدالحسین طالعی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم، به تبیین ظرفیت سخنان امیرالمؤمنین(ع) برای حل مشکلات انسان معاصر پرداخت و اظهار کرد: آن حضرت جمله‌ای درباره قرآن دارند و آن اینکه «إِنَّ القُرآنَ ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ، وَ بَاطِنُهُ عَمِیقٌ». این بیان با یک درجه نازلی در مورد کلام اهل بیت(ع) جریان دارد؛ یعنی ظاهر کلام ایشان زیبا و در عین حال باطنش عمیق است. ظاهرش قشنگ است، یعنی جذاب و دلنشین است. لذا جرج جرداق می‌گفت که من بارها نهج‌البلاغه را خوانده‌ام.
وی با بیان اینکه مشابه همین کلام از جاحظ نقل شده است، اظهار کرد: او گفته است که قدرت خطابه را با خواندن سخنان امیرالمؤمنین(ع) پیدا کردم. این مخصوص ظاهر کلمات اهل بیت(ع) است؛ اما باطن کلام ایشان هم عمیق است، یعنی لایه‌های فراوان دارد. این لایه‌های فراوان باید استخراج شود. هربار بیانات ایشان استخراج شود یکسری یافته جدید در پی دارد.
استخراج لایه‌های معنایی حدیث با تأمل
وی افزود: باید این نکته را تذکر دهم که مقصودم از استخراج مطالب جدید از کلام اهل بیت(ع) این نیست که ما مطالبی را به زور به کلام خدا یا کلام اهل بیت(ع) ببندیم؛ مانند کاری که در خصوص اعجازهای علمی قرآن و احادیث اتفاق افتاد. مقصودم لایه‌هایی است که با تأمل و حوصله و بدون جوگیری استخراج شود. خلاصه اینکه کلام خدا، رسول و ائمه(ع) مانند معدن است که مرتب لایه‌های جدید آن استخراج می‌شود. پس اینکه ما از قرآن و روایات سؤال داشته باشیم مهم است.
پژوهشگر مطالعات اسلامی تصریح کرد: دو جمله از نهج‌البلاغه بیان می‌کنم که اهمیت سؤال داشتن را توضیح بدهد. در باب قرآن امیرالمؤمنین(ع) در خطبه متقین بیان می‌کند: «تَالِينَ لِأَجْزَاءِ الْقُرْآنِ يُرَتِّلُونَهَا تَرْتِيلًا يُحَزِّنُونَ بِهِ أَنْفُسَهُمْ وَ يَسْتَثِيرُونَ بِهِ دَوَاءَ دَائِهِمْ»، یعنی متقین کسانی هستند که مرتب قرآن می‌خوانند و به وسیله قرآن خودشان را محزون می‌کنند و به خودشان هشدار می‌دهند. جمله شاهدم اینجاست که فرمودند: «يَسْتَثِيرُونَ بِهِ دَوَاءَ دَائِهِمْ». «یستثیرون» یعنی گنجینه‌ای زیر خاک پنهان باشد و افرادی بیایند خاکها را کنار بزنند تا به آن گنجینه برسند. به این فرایند می‌گویند «استثاره». حضرت کلمه دقیقی به کار بردند؛ یعنی دوای درد ما در قرآن است اما کسی باید باشد تا زحمت بکشد و آن را پیدا کند و اهل تقوا اینگونه هستند.
کسب معارف قرآن با طهارت باطنی
وی یادآور شد: اهل تقوا در این کار فقط فرایند علمی ندارند بلکه فرایند عملی هم دارند؛ یعنی بعضی از مطالب با طهارت باطنی و درونی به دست می‌آید. آدم باید جان خود را با نورانیت حق متعال آشنا کند تا جواب سؤالاتش را بدست بیاورد. باید وجودش را مانند آیینه کند تا خورشید بر آن بتابد. پس ما باید جواب سؤالات خودمان را از قرآن پیدا کنیم.
طالعی افزود: امیرالمؤمنین(ع) راجع به اهل بیت(ع) هم چنین جمله‌ای را فرمودند. عبارت این است: «وَرِدوهم ورود الهيم العطاش» یعنی وقتی بر اهل بیت(ع) وارد می‌شوید مثل شتر تشنه وارد شوید. یک شخصی که در حوزه دامداری فعالیت داشت بعد از شنیدن این عبارت به من گفت: وقتی شتر تشنه به برکه یا حوضچه آب برسد همه آب را سرمی‌کشد تا تمام شود. غرض اینکه امیرالمؤمنین(ع) برای اینکه جواب سؤالاتتان را پیدا کنید همزمان به دو جا ارجاع داده است: یکی قرآن و دیگری عترت.
استفاده از تجربیات پژوهش‌ها را هموار می‌کند
وی در ادامه به یک نمونه از کارهای تحقیقی در مورد بیانات امیرالمؤمنین(ع) اشاره کرد و گفت: شخصی به نام «صائب عریقات» که رئیس هیئت مذاکره‌کننده سازمان آزادی‌بخش فلسطین است و الآن هم در قید حیات است، کتابی نوشته است با عنوان «عناصر التفاوض بين علی و روجر فيشر». این فرد علوم سیاسی را در دانشگاه‌های معتبر دنیا فراگرفته است و سالیان متمادی در حوزه مذاکرات دولت فلسطین فعالیت کرده است. ایشان در این کتاب یک تعداد قواعد را در باب مذاکرات بین‌المللی استخراج کرده و ریشه این قواعد را در کلمات امیرالمؤمنین(ع) یافته است.
طالعی تصریح کرد: عریقات در ادامه این کتاب چند قاعده جدید نیز مطرح کرده است و گفته این قواعد هم می‌تواند در مذاکرات مورد استفاده قرار بگیرد که در نهج‌البلاغه هم بیان شده است، ولی تاکنون پژوهشکده‌های مربوط به مذاکرات بین‌الملل به آن نرسیدند. اینها کارهایی است که باید انجام شود، ولی ما نوعاً به تکرار مکررات پرداختیم و هر وقت بحث بزرگداشت مقام ائمه(ع) مطرح شده مناسبتی فکر کردیم و فقط روز ولادت و شهادت به یاد آنها می‌افتیم.
وی در پایان گفت: یک سایت انگلیسی وجود دارد به نام writerswrite که بسیار غنی است. یک بخش این سایت درباره تجربیات نویسندگانی است که آثار موفقی تألیف کردند و این تجربه‌ها بسیار ارزشمند است. می‌خواهم پیشنهادی مطرح کنم. در عالم تشیع کسی پیدا نمی‌شود که درباره امیرالمؤمنین(ع) و امام حسین(ع) کار پژوهشی نکرده باشد. پیشنهاد من این است که وقتی نویسنده‌ای کتابی درباره امیرالمؤمنین(ع) تألیف کرد به او بگویند تجربه و انگیزه خودت را در دو صفحه بنویس. این کار خیلی آسان است و وقتی این تجربه‌ها کنار هم بیاید، دریایی از اطلاعات به وجود می‌آید که راه را برای پژوهش‌های بعدی هموار می‌کند.