شیعه نیوز:
پرسش
در ارتباط با وضو و اسراف آب از شما در خواست تعدادی حدیث دارم.
پاسخ اجمالی
در منابع حدیثی، توصیه‌های بسیاری در موضوع پرهیز از اسراف آب و بسنده نمودن به حداقل برای انجام وضو و غسل وارد شده است. آنچه از این احادیث استفاده می‌شود؛ آن است که پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) و ائمه( علیه السلام ) برای انجام فرائض دینی به حداقل مصرف آب اکتفا می‌کردند. این سیره بویژه آن‌جا اهمیت پیدا می‌کند که محل زندگی انسان با کمبود آب مواجه باشد. در این زمینه تعدادی از روایات را ذکر کرده و برای آگاهی بیشتر شما را به منابع ارجاع می‌دهیم.
1. پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «مقدار آب وضو یک مدّ است و مقدار آب غسل یک صاع است. بعد از من مردمى می‌آیند که این مقدار آب را برای وضو و غسل کم می‌شمارند! این مردم بر خلاف سنّت من هستند و کسى که بر سنّت من ثابت باشد، در بهشت قدس با من است».[1]
2. امام باقر( علیه السلام ) از پدر بزرگوارش نقل می‌کند که امام علی( علیه السلام ) می‌فرمود: «مقدار آب مصرفی برای غسل جنابت و وضو مانند روغن مالی کردن است که در آن تنها به مرطوب‌کردن بدن بسنده می‌شود». [2]
3. زراره، سخنی از امام باقر( علیه السلام ) را در مسئله وضو نقل می‌کند: «همین‌که آب به پوستت رسید، دیگر بس است».[3]
4. امام صادق( علیه السلام ) در ارتباط با اسراف آب هنگام وضو می‌فرماید: «خداوند فرشته‌ای دارد که اسراف در وضو را می‌نویسد، همان‌طور که نقصان و کم گذاشتن آن‌را می‌نویسد».[4]
5. امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «کسى که در وضویش بیش از اندازه آب مصرف کند، مانند کسى است که وضویش را باطل می‌کند».[5]
6. زراره و محمّد بن مسلم، از امام باقر( علیه السلام ) نقل کردهاند که؛ «وضو حدّى از حدود خداوند و حکمى از احکام الهی است، تا خدا انسان مطیع و سرکش را بشناسد. مؤمن را هیچ چیز نجس نمی‌کند، و در انجام وضو به کار بردن آب مانند روغن مالی کردن بدن کفایت می‌کند». [6]
گفتنی است؛ این سفارشات بیشتر ناظر به مناطق و شهرهایی است که با کمبود آب مواجه‌اند، اما در مناطقی مانند ییلاقات و شهرها و روستاهای کوهستانی که دارای چشمه‌های و رودخانه‌های پر آب بوده و مردم در فراوانی آب به سر می‌برند و یا در جایی مانند کنار دریا، این روایات شامل آنها نمی‌شود. در همین راستا، توصیه‌ای از امام صادق( علیه السلام ) وجود دارد: «اگر آب نزدتان فراوان است، برای وضو بیشتر آب استفاده کن، و گرنه به حداقل بسنده نما».[7] .[8]
[1]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 1، ص 483، قم، مؤسسه آل البیت( علیه السلام )، چاپ اول، 1409ق.
[2]. همان، ص 485.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 3، ص 22، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. همان.
[5]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 39، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[6]. کافی، ج 3، ص 21.
[7]. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج 1، ص 138، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[8]. برای آگاهی بیشتر در این زمینه، ر. ک: وسائل الشیعة، ج 1، ص 481، 484- 485.
آیات مرتبط
سوره النساء (43) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا
سوره المائدة (6) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ ۚ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَٰكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
سوره الأعراف (31) : يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ
T