شیعه نیوز:
پرسش
آیا امام باقر، امام سجاد و یا امام حسین( علیه السلام ) در واقعه کربلا کسی از دشمنان را نفرین کرده‌اند؟ آیا نسبت زنازاده بودن را یکی از این معصومین( علیه السلام ) به برخی از دشمنان داده‌اند؟ آیا امام معصوم( علیه السلام ) به طور کلی نسبت‌های ناروایی را به فردی زده‌اند؟ لطفاً توضیح دهید.
پاسخ اجمالی
ائمه هیچ‌گاه نسبت ناروا و دروغ به دشمنانشان نمی‌دادند، اما نفرین و لعن بجا – خصوصاً نفرین و لعن مظلوم - در آموزه‌ها و منابع دینی به رسمیت شناخته شده است. که برای آگاهی بیشتر این پاسخ‌ها را مطالعه کنید: «نفرین از نگاه قرآن و احادیث»، سؤال 16782؛ «نفرین شدگان پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم )»، سؤال 42549؛ «سب و لعن از نگاه اسلام»، سؤال 40059.
در این راستا؛ اگر به سیره عملی ائمه اطهار( علیه السلام ) – مانند امام حسین( علیه السلام ) – بنگریم؛ می‌بینیم که آن بزرگواران در جای مناسب و بجا و طبق اقتضائات و شدت جنایات افراد و سخت‌دلی دشمنان، گاه به طور عام و گاهی هم افراد خاصی را مورد لعن و نفرین قرار داده‌اند و گاهی برای بیان «واقعیت نسب دشمنان»، به زنازاده بودن آنان تصریح کرده‌اند که در واقع بیان واقعیت بوده نه نسبت ناروا و دروغ و فحش؛ یعنی دشمنان آنان از راه زنا به دنیا آمده بودند.
در این‌جا برای نمونه به ذکر برخی از این روایات بسنده می‌کنیم:
1. یکی از کفار به نام تمیم بن حُصَین خطاب به امام حسین( علیه السلام ) و اصحابش گفت، مگر نمی‌بینید آب فرات چه برقی می‌زند؟! به خدا سوگند یک قطره آن‌را نمی‌چشید تا این‌که با آه و ناله از تشنگی بمیرید. امام حسین( علیه السلام ) در جوابش فرمود: «این مرد و پدرش اهل جهنم خواهند بود، خدایا! این شخص را در حال تشنگی همین امروز بکُش». به محض تمام شدن نفرین آن‌حضرت، آن‌قدر تشنگی به تمیم بن حصین فشار آورد تا او را خفه کرد و از اسب به زمین خورد بعد از آن اسب‌ها به وسیله سُم‌های خود او را له کردند تا مُرد.[1]
2. امام حسین( علیه السلام ) در لحظه‌ای از روز عاشورا چنین نفرین می‌کند: «خدایا! از فرستادن باران رحمتت بر اینها خوددارى کن، و همانند زمان یوسف خشک‌سالى و قحطى را نصیبشان گردان، و مردى از طایفه ثقیف[2] را بر آنان مسلّط فرما تا با جام آبى تلخ و زهرآگین سیرابشان کند».[3]
3. امام حسین( علیه السلام ) در همان ابتدای رویاروئی دو لشکر در برابر سپاه کوفه ایستاد و از آنها خواست که ساکت شوند، ولى آنان نپذیرفتند! امام به آنها فرمود: «واى بر شما! چرا ساکت نمی‌شوید تا سخنان مرا گوش کنید؟! من شما را به راه راست دعوت می‌کنم، هر کس از من پیروى کند به راه راست هدایت می‌شود، و هر کس از من نافرمانى کند هلاک خواهد شد ... اى مردم! هلاکت و اندوه همیشگى بر شما باد! ... واى بر شما! که از ما روى بر تافته و از یارى ما سر باز زدید ... رویتان زشت باد! شمایید همان طاغوت‌هاى این امّت، و بازماندگان احزاب، و رها کنندگان کتاب و پیروان شیطان و گروه گناه‌کاران و تحریف کنندگان کتاب خدا و خاموش کنندگان سنّت پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) ...».[4]
4. هنگامى که امام حسین( علیه السلام ) به چهره نورانى فرزندش «على اکبر» نگریست، سر به سوى آسمان برداشت و گفت:
«خدایا! بر این گروه ستم‌گر گواه باش که اینک جوانى به مبارزه با آنان می‌رود که از نظر صورت و سیرت و گفتار، شبیه‌ترین مردم به رسول تو، حضرت محمّد( صلی الله علیه و آله و سلم ) است. ما هر زمان که مشتاق دیدار پیامبرت می‌شدیم، به چهره او می‌نگریستیم. خدایا! برکات زمین را از آنان دریغ دار، و اجتماع آنان را پراکنده و متلاشى ساز و آنان را گروه‌هاى مختلف و متفاوتى قرار ده، و والیان آنها را هیچ‌گاه از آنان راضى مگردان! که اینان ما را دعوت کردند تا به یارى ما برخیزند، ولى اینک ستم‌کارانه به جنگ با ما برخاستند».[5]
5. امام حسین( علیه السلام ) رو به عمر بن سعد کرده، فریاد زد: «خدا نسل تو را ریشه‌کن کند و به هیچ کارت برکت ندهد و بر تو کسى را چیره سازد که سرت را بعد از من در بستر از تن جدا سازد، همان‌گونه که تو رشته رَحِم مرا قطع کردى، و پیوند مرا با رسول خدا نادیده گرفتى!».[6]
6. امام حسین( علیه السلام ) هنگام به میدان رفتن برای نبرد با دشمن در برابر سپاه دشمن قرار گرفت و فرمود: «اى کوفیان! رویتان زشت و سیاه باد! و غم و اندوه قرینتان، و به سختى و مرگ گرفتار شوید! ... لعنت خدا بر ظالمان باد!».[7]
7. امام باقر( علیه السلام ) می‌فرماید: «کشنده ناقه صالح مردى کبود چشم و زنازاده بود و قاتل یحیى( علیه السلام ) هم فردى حرام‌زاده بود، هم‌چنان‌که قاتل على( علیه السلام ) نیز زنازاده بود؛ یعنى پدر و نسب شناخته شده‌اى نداشت و قاتل حسین بن على( علیه السلام ) هم زنازاده بود و همانا انبیاء و اولاد آنها را فقط زنازادگان به قتل می‌رسانند».[8]
8. ابو الخطّاب، ابن ابى زینب کوفى، شخصیتى ملعون، اهل غلوّ،[9] با عقایدهاى فاسد بود که مدّعى مقام الوهیت و نبوّت براى امام صادق( علیه السلام ) بود، محارم را حلال می‌دانست[10] و کارهاى زشت انجام می‌داد. وى افرادى را نیز دور خود، گرد آورده بود که به دلیل انتساب به وى، «خطّابیه» نامیده می‌شدند.[11]
امام صادق( علیه السلام ) او را لعن و نفرین نمود.[12] سرانجام، عیسى بن موسى عبّاسى در سال 143ق، بر ضد او و هوادارانش حکم کرد و همه آنان را کشت.[13]
9. امام صادق( علیه السلام ) می‌فرماید: «آن کسی که حسین بن على را کُشت، زنازاده بود و نیز آن کسی که یحیى بن زکریّا را کشت، زنازاده بود».[14]
10. معتصِم خلیفه ستم‌گر عباسی -برادر مأمون و عموی امّ فضل دختر مأمون- پیوسته نقشه‌هایی را برای به شهادت رساندن امام جواد( علیه السلام ) اجرا می‌کرد و در این زمینه با امّ فضل نیز همدست شده بود که امام جواد( علیه السلام ) را مسموم کند؛ زیرا معتصم می‌دانست که ام فضل مشکلاتی با آن‌حضرت داشته و به شدّت علیه امام( علیه السلام ) موضع گرفته است. بر این اساس، ام فضل نیز درخواست معتصم را پاسخ مثبت داد و سمّی را در انگور جاسازی کرد و در پیش روی آن‌حضرت نهاد و همین که امام جواد( علیه السلام ) از آن انگور خورد، ام فضل پشیمان شد و شروع به گریه کرد، حضرت فرمود: «گریه‌ات برای چیست؟ سوگند به خدا، خداوند آن‌چنان تو را به دردی در ناحیه رحم دچار سازد که جبران‌پذیر نباشد و به بلایی گرفتارت کند که قابل کتمان نباشد». بر اثر همین نفرین ام فضل بیمار شد و از دنیا رفت.[15]
[1]. صدوق، محمد بن على، الامالی، ص 157، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش؛ رازی، محمد بن حسین، نزهة الکرام، ج 2، ص 656، کتابخانه مرکزى و ادبیات دانشگاه تهران، بی‌تا.
[2]. اشاره به مختار یا حجّاج بن یوسف ثقفى.
[3]. سید بن طاوس، اللهوف فی قتلی الطفوف، ص 99، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1348ش.
[4]. خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین( علیه السلام )، ج 2، ص 8 – 9، قم، انوار الهدی، چاپ دوم، 1423ق.
[5]. اللهوف على قتلى الطفوف، ص 113.
[6]. کرکی حائری، سید محمد، تسلیة المجالس و زینة المجالس، ج 2، ص 311، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اوّل، 1418ق؛ با اندکی تفاوت در: اللهوف على قتلى الطفوف، ص 113.
[7]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب( علیه السلام )، ج 4، ص 110، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[8]. قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله، قصص الأنبیاء( علیه السلام )، محقق، عرفانیان یزدی، غلامرضا، ص 220، مشهد، مرکز پژوهش های اسلامی، چاپ اول، 1409ق.
[9]. حلی، حسن بن علی بن داود، الرجال، ص 510، دانشگاه تهران، چاپ اول، 1342ش.
[10]. ابن حیون مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق، فیضی، آصف، ج 1، ص 49، قم، مؤسسة آل البیت( علیه السلام )، چاپ دوم، 1385ق.
[11]. آمدی، سیف الدین، ابکار الافکار فی اصول الدین، تحقیق، محمد مهدی، احمد، ج 5، ص 56، قاهره، دار الکتب، 1423ق؛ ابو الحسن اشعرى، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، ص 10، ویسبادن(آلمان)، فرانس شتاینر، چاپ سوم، 1400ق.
[12]. کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، محقق، شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصطفوی، حسن، ص 290 و 295، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، 1409ق.
[13]. مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، ص 11.
[14]. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، محقق: امینی، عبد الحسین، ص 78، نجف اشرف، دار المرتضویة، چاپ اول، 1356ش.
[15]. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للإمام علی بن أبی‌طالب( علیه السلام )، ص 227، قم، انصاریان، چاپ سوم، 1384ش؛ طبری آملی، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص 395، قم، بعثت، چاپ اول، 1413ق.
آیات مرتبط
سوره البقرة (88) : وَقَالُوا قُلُوبُنَا غُلْفٌ ۚ بَلْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِيلًا مَا يُؤْمِنُونَ
سوره البقرة (89) : وَلَمَّا جَاءَهُمْ كِتَابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُمْ مَا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ ۚ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَافِرِينَ
سوره البقرة (159) : إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَىٰ مِنْ بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ ۙ أُولَٰئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ
سوره البقرة (161) : إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ
سوره آل عمران (61) : فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ
T