پرسش
در روایتی آمده است: قال الامام المهدی( علیه السلام ): «لَوْ أَنَّ أَشْیاعَنا وَفَّقَهُمُ اللهُ لِطاعَتِهِ عَلَى اجْتِماع مِنَ الْقُلُوبِ فِى الْوَفاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الُیمْنُ بِلِقائِنا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا». منظور از عهد و پیمان الهى که باید به آن وفا کنیم چیست؟
پاسخ اجمالی
در روایتی حضرت مهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) فرمودند: «اگر شیعیان ما -که خداوند آنها را در راه پیروی از خود موفّقشان دارد-، دل‌هایشان در وفا به پیمانى که با ما دارند، یک‌پارچه بود، از فیض ملاقات ما محروم نشده و سعادت دیدار با معرفتشان با ما زودتر فراهم می‌شد، این دیدار به تأخیر نمی‌افتد، مگر برای اخبار ناخوش‌آیندى که از آنان به ما می‌رسد...».[1]
از این حدیث شریف نکاتی استفاده می‌شود:
الف. این جملات، قسمتی از نامه‌ای است که از ناحیه مقدّس امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) برای شیخ مفید(ره) فرستاده شده است. حضرت در این نامه، بعد از سفارش‌های لازم به شیخ مفید و دستورهایی به شیعیان، به امر مهمّی که سبب غیبت ایشان شده است، اشاره می‌کنند. حضرت، نبود صفا و یک‌دلی را سبب غیبت خود می‌شمرند. تاریخ نشان داده است که تا مردم نخواهند و تلاش نکنند، حق بر جای خویش قرار نمی‌گیرد و حکومت به دست اهلش نمی‌رسد. تجربه امام علی( علیه السلام )، امام حسن( علیه السلام ) و امام حسین( علیه السلام )، دلیل آشکاری بر این مطلب است؛ لذا سعى و کوشش در توبه و تضرّع به درگاه الهى، و نیز انجام اعمال شایسته می‌تواند در تسریع ارتباط با امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) و ظهور آن‌حضرت مؤثر باشد.
ب. خداوند متعال از شیعیان عهد و پیمان گرفته که از امامان پیروی کنند و این پیروی سبب تشرّف به لقای امام زمان خواهد بود. حفظ و تقویت پیوند قلبى با امام عصر( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) و تجدید دایمى عهد و پیمان با آن‌حضرت یکى از وظایف مهمى است که هر شیعه منتظر در عصر غیبت بر عهده دارد. بدین معنا که یک منتظر واقعى حضرت حجت با وجود غیبت ظاهرى آن حجت الهى هرگز نباید احساس کند که در جامعه رها و بی‌مسئولیت رها شده و هیچ تکلیفى نسبت به دین و نیز امام و مقتداى خود ندارد.
ج. درباره مراد از عهد و پیمانی که در این روایت بدان اشاره شده، چند توضیح ارائه شده است که تقریباً در یک راستا و با تعبیرهای مختلف می‌باشند:
1. همان عهد و پیمان الهی که در قرآن[2] نیز بدان اشاره شده است.
2. استقامت و پایبند بودن بر خطّ و مسیر اسلام ناب بدون هیچ انحراف.[3]
3. یاری رساندن به امام مهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) از راه ایمان و عمل صالح.[4]
[1]. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، خرسان، محمد باقر، ج 2، ص 499، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.
[2]. نک: معنای «عهد الله» و «میثاق» در قرآن، 43197.
[3]. قزوینى، محمدکاظم، الإمام المهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) من المهد الى الظهور، ص 300 – 301، قم، دار الانصار، چاپ اول، 1427ق.
[4]. اصفهانى، محمد تقى، وظیفة الأنام فی زمن غیبة الإمام( عجه الله تعالی فرجهم الشریف )، ص 76، بی‌جا، دلیلنا، چاپ چهارم، 1429ق.
آیات مرتبط
سوره البقرة (40) : يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ
سوره البقرة (177) : لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا ۖ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ ۗ أُولَٰئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ
سوره آل عمران (76) : بَلَىٰ مَنْ أَوْفَىٰ بِعَهْدِهِ وَاتَّقَىٰ فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ
سوره الأنعام (152) : وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّىٰ يَبْلُغَ أَشُدَّهُ ۖ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ ۖ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۖ وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَىٰ ۖ وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ۚ ذَٰلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
سوره الرعد (20) : الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلَا يَنْقُضُونَ الْمِيثَاقَ
T