پرسش
نقل شده که در روز قیامت حضرت رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) به امیرالمؤمنین( علیه السلام ) می‌فرماید: «به فاطمه بگو: برای شفاعت و نجات امّت در این فزع اکبر چه دارید؟ علی( علیه السلام ) پیام را به فاطمه( سلام الله علیها ) می‌رساند، و آن بانو در جواب می‌فرماید: ای امیرالمؤمنین! برای ما در مقام شفاعت دو دست بریده پسرم حضرت عبّاس کافی است».
پاسخ اجمالی
ابتدا باید گفت که حضرت عباس( علیه السلام )، فرزند تنی حضرت زهرا( سلام الله علیها ) نبوده و نیز بعد از شهادت حضرتشان به دنیا آمده‌اند.
روایت مورد نظر نیز در منابع و مقاتل معتبر مشاهده نشد، اما ملا آقا دربندی(متوفای 1286 ق) در مقتل خود – که از نگاه اندیشمندان دانش حدیث، مقتل معتبر و قابل استنادی به شمار نمی‌آید – برای اولین بار، آن هم بدون ارائه سند و تنها به نقل از فرد ناشناسی که مورد اطمینان او بوده است، چنین روایتی را نقل کرده است:
«إذا صار یوم القیامة و اشتد الأمر على أهل المحشر بعث رسول الله( صلی الله علیه و آله و سلم ) أمیرالمؤمنین( علیه السلام ) إلى فاطمة( سلام الله علیها ) لتحضر مقام الشفاعة. فیقول أمیرالمؤمنین( علیه السلام ) یا فاطمة، ما عندک من أسباب الشفاعة و ما ادّخرت لأجل هذا الیوم الذی فیه الفزع الأکبر. فتقول فاطمة( سلام الله علیها ): یا أمیرالمؤمنین، کفانا لأجل هذا المقام الیدان المقطوعتان من ابنی العباس»؛[1] وقتی روز قیامت برپا می‌شود و شرایط برای تمام مردم دشوار می‌شود، پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم )، توسط امام علی( علیه السلام ) به حضرت فاطمه( سلام الله علیها ) پیغام می‌دهد تا برای شفاعت حاضر شود. علی( علیه السلام ) به فاطمه( سلام الله علیها ) می‌گوید: ای فاطمه! از اسباب شفاعت چه چیزی نزد توست و برای امروزی که سخت‌ترین روز است، چه چیزی ذخیره کردی؟! فاطمه( سلام الله علیها ) پاسخ می‌دهد: ای امیر مؤمنان! در جایگاه شفاعت، تنها دو دست قطع شده فرزندم عباس برای ما کافی است.
به هر حال؛ روایت موجود در پرسش، از دیدگاه دانش حدیث مورد پذیرش نیست، اما بیان این نکته نیز ضروری است که تمام شهیدان از مقام شفاعت برخوردارند و حضرت ابوالفضل العباس( علیه السلام ) نیز از برترین شهیدانی است که بر جایگاه برترین شفیعان خواهد نشست، چنانچه امام سجاد( علیه السلام ) فرموده است:
«براى عبّاس، نزد خدای تبارک و تعالى، منزلتى است که همه شهدا در روز قیامت، به او رَشک می‌برند».[2]
[1]. دربندی، أسرار الشهادة، ص 339 به نقل از: انصارى زنجانى خوئینى، اسماعیل، الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء( سلام الله علیها )، ج 24، ص 171، قم، دلیل ما، چاپ اول، 1428ق.
[2]. شیخ صدوق، الأمالی، ص 462، انتشارات کتابچی، تهران، 1376 ش.
T