آیا افرادی؛ مانند همسران پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و برخی صحابه، جبرئیل را با شمایل دحیه کلبی دیده‌اند؟ آیا دیدن تجسمی از جبرئیل مخصوص پیامبران و امامان نیست؟

شیعه نیوز:
پرسش
در سایتی چنین نوشته شده بود که «حتی گفته‌اند برخی صحابه و نیز عائشه جبرئیل را با این شمایل دیده و گمان برده بودند که او دحیه کلبی است». آیا این مطلب صحیح است؟ چون عائشه فردی نبوده که استعداد دیدن جبرئیل را داشته باشد و فکر می‌کنم تنها پیامبران و امامان می‌توانند جبرئیل را ببینند.
پاسخ اجمالی
روایات متعددی وجود دارد ‌که گاهی فرشته وحی، جبرئیل( علیه السلام ) به صورت دحیه کلبی که یکی از اصحاب خوش سیمای پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) بود بر ایشان نازل شده و با حضرتشان به گفت‌وگو می‌پرداخت.[1]
در ذیل همین روایات از کسانی نام برده می‌شود که این واقعه را دیده‌اند و گمان می‌کرده‌اند که واقعاً دحیه کلبی نزد پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) است. از کسانی که جبرئیل را در صورت دحیه کلبی دیده است، امیرالمؤمنین علی( علیه السلام ) است که بعد از رفتن دحیه کلبی، پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) ایشان را به این حقیقت رهنمون می‌کند که آن شخص، کسی جز جبرئیل امین نبود. در روایتی چنین آمده است: «امیرالمؤمنین( علیه السلام ) بر پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) وارد شدند در حالی‌که سر ایشان بر دامن دحیه کلبی بود و به خواب رفته بودند. حضرت که وارد شدند بر دحیه سلام کردند و او این‌گونه جواب داد: "السلام علیکم یا امیر المؤمنین" سر پسر عمویت را بگیر که تو از من بر او سزاوارتری! وقتی حضرت علی( علیه السلام )، سر پیامبر را بر دامن گرفت دیگر دحیه را ندید و آن‌گاه پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) بیدار شدند و درباره دحیه و آنچه بین او و علی( علیه السلام )رد و بدل شده بود، پرسید و علی( علیه السلام ) فرمود: "به هم سلام کرده و ایشان مرا به امیرالمؤمنین خطاب کرد". پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: "او دحیه نبود بلکه فرشته بزرگ خدا، جبرئیل امین بود". در پایان؛ پیامبر اطلاق این لقب (امیرالمؤمنین) را از طرف آسمانیان به علی( علیه السلام ) تبریک گفت».[2]
از کسانی که موفق به دیدن جبرئیل شده‌اند جناب ابوذر است که بر پیامبر وارد شد در حالی‌که ایشان مشغول به گفت‌وگو با دحیه بودند؛ لذا خلوتشان را به هم نزده و برگشت، جبرئیل به پیامبر گفت: ابوذر دعایی دارد که در آسمان بسیار مشهور است از او درباره آن سؤال کن ...[3]
از دیگر کسانی که جبرئیل را در صورت دحیه کلبی دیده‌اند جناب حذیفه صحابی گرامی پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) است.[4] و ... .
اما این‌که آیا هر فردی می‌تواند فرشته‌های خدا را ببیند و یا آن‌که دیدن آنها نیازمند داشتن ظرفیت ویژه‌ای است باید گفت با آن‌که دریافت وحی از جبرئیل( علیه السلام ) نیاز به استعداد خاصی دارد، اما دیدن تجسمی از این فرشته الهی نیاز به استعداد خاصی ندارد و افرادی که استعداد دیدن پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) را داشتند، دیدن تجسمی از جبرئیل به تنهایی نیز برای آنان امتیازی به‌شمار نمی‌آید، مگر آن‌که جبرئیل( علیه السلام ) گفت‌وگوی ویژه‌ای با آنان داشته و یا فضیلتی را در مورد آنان نقل کرده باشد.

[1]. نک: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 587، تهران، اسلامیه، 1407 ق؛ «نمایان شدن جبرئیل بر رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) به صورت دحیه کلبی»، 38857.
[2]. ابن حیون مغربی، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار، ج 1، ص 201 - 202، با تلخیص، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1409ق.
[3]. نک: کافی، ج 2، ص 587.
[4]. شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار، ج 1، ص 201.
آیات مرتبط

سوره البقرة (97) : قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ
سوره البقرة (98) : مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِيلَ وَمِيكَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكَافِرِينَ
سوره النجم (7) : وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَىٰ
سوره التحريم (4) : إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا ۖ وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ ۖ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَٰلِكَ ظَهِيرٌ
سوره التكوير (23) : وَلَقَدْ رَآهُ بِالْأُفُقِ الْمُبِينِ

T