در فرازی از دعای ندبه، امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) فرزند سوره‌های طه، ذاریات، طور و عادیات و نیز آیه‌های محکمات خوانده شده است. تفسیر این فراز چیست؟!

شیعه نیوز:
پرسش
منظور از این عبارات در دعای ندبه چیست؟ 1. «یا ابن الطور»، 2. «یا ابن العادیات»، 3. «یا ابن المحکمات»، 4. «یا ابن ذاریات» و... .
پاسخ اجمالی
در دعای ندبه به برخی از القاب امام مهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) اشاره شده است که در این‌جا به بررسی موارد مندرج در پرسش می‌پردازیم:
1. یا ابن طه
از امام صادق( علیه السلام ) در مورد معنای «طه» سوال شد، آن‌حضرت فرمود: «طه، نامی از نام‌های پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) است و معنایش این است: طالب حقی که هدایت کننده به سمت حق است».[1]
برخی نیز در تفسیر «طه» گفته‌اند «ط» عدد «9» و «ه» عدد «5» است که در مجموع چهارده می‌شود؛ یعنى «اى ماه شب چهارده» که اشاره به پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) باشد.[2]
به هر حال مراد از «یا ابن طه»، می‌تواند «ای پسر پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )» باشد.
2. یا بن المحکمات
الآیات المحکمات‏ هو أمیر المؤمنین و الأئمة.[3] امام علی( علیه السلام ) و دیگر امامان، همان آیات محکم الهی می‌باشند.
با توجه به این تفسیر باطنی از آیات محکمات، می‌توان علت ملقب شدن امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) به «ابن المحکمات» را دریافت.
3. یا بن یس
«یس»، اسمی از اسم‌های پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) است[4] و امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) نیز فرزندی از فرزندان پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) است.
4. و الذاریات
بخشی از سوره ذاریات؛ مانند آیات 5، 6، 7، 8 و 9،[5] در شأن امام علی( علیه السلام ) است؛ امام باقر( علیه السلام ) می‌فرماید: «منظور از "الدین"[6] امام علی( علیه السلام ) است. منظور از "إِنَّکُمْ لَفِی قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ"[7] این است که امت اسلام در مورد ولایت امام علی( علیه السلام ) اختلاف می‌کنند. کسی که در ولایت آن‌حضرت استقامت داشته باشد، داخل در بهشت می‌شود و کسی که از ولایت آن‌حضرت دوری کند، در جهنم داخل می‌شود. و منظور از "یُؤْفَکُ عَنْهُ مَنْ أُفِک‏" این است که کسی که از ولایت امام علی( علیه السلام ) منحرف شود، از بهشت منحرف شده است».[8]
5. یا بن الطور
در روایات و زیارات به امام علی( علیه السلام ) القاب «الطور»،[9] «صاحب الطور»،[10] و «جانب الطور»[11] داده شده است.
6. و العادیات
بعد از جنگ «ذات السلاسل» در سال هشتم هجرت به پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) خبر دادند که دوازده هزار سوار در سرزمین «یابس» جمع شده، و با یکدیگر عهد بستند که تا پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و على( علیه السلام ) را به قتل نرسانند و جماعت مسلمانان را متلاشى نکنند از پاى ننشینند. پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) جمع کثیرى از یاران خود را به سرپرستی بعضى از صحابه به سراغ آنها فرستاد، ولى بعد از گفت‌وگوهایى بدون نتیجه بازگشتند. سرانجام پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )، على( علیه السلام ) را با گروه زیادی از مهاجر و انصار به نبرد آنها اعزام کرد، آنها شبانه به سرعت به سوى منطقه دشمن حرکت کردند، و صبحگاهان دشمن را در حلقه محاصره گرفتند. نخست اسلام را بر آنها عرضه داشتند و چون نپذیرفتند به آنها حمله کردند و عده‌اى را کشتند، و زنان و فرزندانشان را اسیر کردند، و اموال فراوانى به غنیمت گرفتند. در همین هنگام سوره «و العادیات» نازل شد در حالی‌که هنوز سربازان اسلام به مدینه باز نگشته بودند، پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) آن‌روز براى نماز صبح آمد، و این سوره را در نماز تلاوت فرمود، بعد از پایان نماز اصحاب گفتند: این سوره‌اى است که ما تا به حال نشنیده بودیم. فرمود: «آرى، على( علیه السلام ) بر دشمنان پیروز شد، و جبرئیل دیشب با آوردن این سوره به من بشارت داد». چند روز بعد على( علیه السلام ) با غنائم و اسیران به مدینه وارد شد.[12]
با توجه به این تفسیرهای باطنی فوق، «فرزند ذاریات»، «فرزند طور» و «فرزند عادیات» می‌تواند ناظر به آن باشد که امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) فرزند به حق امام علی( علیه السلام ) هستند.

[1]. صدوق، محمد بن على‏، معانی الأخبار، محقق، غفارى، على اکبر، ص 22، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ اول، 1403ق‏.
[2]. ابن طاووس، على بن موسى، مهج الدعوات، ترجمه، طبسى، محمد تقى‏، محقق، سادات حیاتشاهى، محمد، ص 75 (پاورقی)، تهران، رایحه، ‏چاپ اول، 1379ش.
[3]. عاملى نباطى، على من محمد، الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم‏، محقق، رمضان، میخائیل‏، ج 1، ص 292، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، 1384ق.
[4]. معانی الأخبار، ص 22.
[5]. قمى، على بن ابراهیم‏، تفسیر القمی‏، محقق، موسوى جزائرى، طیب‏، ج 2، ص 329، قم، دارالکتاب‏، چاپ سوم، 1404ق‏.
[6]. ذاریات، 6.
[7]. ذاریات، 8.
[8]. فرات کوفى، فرات بن ابراهیم‏، تفسیر فرات الکوفى‏، محقق، محمودى‏، محمد کاظم، ص 441، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى‏، چاپ اول، 1410ق‏.
[9]. «أَشْهَدُ أَنَّکَ الطُّورُ وَ الْکِتَابُ الْمَسْطُورُ»؛ ابن مشهدى، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، قیومى اصفهانى، جواد، ص 259، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ اول، 1419ق‏.
[10]. حافظ برسى، رجب بن محمد، مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیر المؤمنین( علیه السلام )‏، محقق، عاشور، على‏، ص 266، بیروت‏، أعلمی‏، چاپ اول، 1422ق.
[11]. یزدى حایرى، على بن زین العابدین، إلزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب( علیه السلام )‏، محقق، عاشور، على‏، ج 2، ص 195، بیروت، الأعلمى‏، چاپ اول، 1422ق‏.
[12]. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج 1، ص 162 – 165، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق‏.

آیات مرتبط

سوره آل عمران (7) : هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ ۖ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ ۗ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ ۗ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا ۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ
سوره طه : کل سوره
سوره يس : کل سوره
سوره الذاريات : کل سوره
سوره الطور : کل سوره

T