اگر انسان‌هایی قبل از حضرت آدم(علیه السلام ) وجود داشتند، با توجه به این‌که ابلیس هنوز در بهشت بود، چه فردی آنان را فریب می‌داد تا به فساد و خون‌ریزی بپردازند؟!

شیعه نیوز:
پرسش
اگر قبل از حضرت آدم(علیه السلام ) انسان‌های دیگری در زمین زندگی می‌کردند و بنا به همین دلیل، ملائکه به خداوند عرض کردند که کسی را جانشین خود در زمین قرار می‌دهی که خون‌ریزی و قتل می‌کند و در آن زمان شیطان که از مقرّبان درگاه بود، از مقرّبین جدا شد و شروع کرد به گناه‌کار کردن بندگان. پس قبل از این‌که آدم(علیه السلام ) خلق شود، چه کسی انسان‌های قبل از آدم(علیه السلام ) را فریب می‌داد که قتل و خون‌ریزی در زمین به راه انداخته بودند. مگر نه این‌که شیطان مسبب آلوده شدن انسان به گناه و خون‌ریزی است؟
پاسخ اجمالی
با توجه به این‌که اطلاعات کافی در مورد موجودات قبل از انسان وجود ندارد،[1] اما اجمالاً می‌توان گفت:
الف) با آن‌که ابلیس هنوز در بهشت بود، اما ممکن بود شیطان و یا شیاطین دیگری میان آنان وجود داشت؛[2] چون شیاطین منحصر در ابلیس و فرزندانش نیستند، و تعابیری مانند «شَیاطینَ الْإِنْسِ وَ الْجِن‏».[3] و «الَّذی یُوَسْوِسُ فی‏ صُدُورِ النَّاس‏. مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاس‏» در قرآن کریم، نشان از این واقعیت دارد.
ب) حتی اگر هیچ شیطان بیرونی هم وجود نداشته باشد، شیطان درونی انسان‌ها می‌تواند آنان را فریب دهد.[4]

[1]. ر. ک: «چیستی نسناس»، 17996؛ «نسل انسان های غارنشین»،‌636.
[2]. ر. ک: «مهم‌ترین عوامل ایجاد غفلت در انسان»، 45844؛ « عوامل لغزش عقل و اندیشه از نگاه قرآن»، 68925.
[3]. انعام، 112.
[4]. ر. ک: «تفاوت ابلیس و شیطان»، 1601.
آیات مرتبط

سوره البقرة (30) : وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً ۖ قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ۖ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ

T