پرسش
در مقاتل امام حسین از شخصی به نام «حصین بن نمیر» (یا حصین بن تمیم) نام برده شده. الف. آیا نام او «حَصین» با فتح حاء است یا «حُصَین» با ضمّ حاء (بر وزن حُسَین)؟ ب. آیا همین شخص بوده که حبیب بن مظاهر را کشته یا یکی از یارانِ او؟
پاسخ اجمالی
"حصین بن نمیر" که تلفظ صحیح آن " حُصَیْنُ بْنُ نُمَیْرٍ " (بر وزن حُسَین) است همان " حصین بن تمیم" است. وی یکى از سران امویان از قبیله "کنده" بوده که همواره با آل على دشمنى داشت. در شهادت حبیب بن مظاهر، از یاران "اباعبدالله حسین بن علی" در عاشورا 61 هـ ق، دستی داشت و بعد از شهادت آن بزرگوار، سر مقدس او را در کوفه برگردن اسب خویش آویخت تا به قصر "ابن زیاد" ببرد.
پاسخ تفصیلی
مطابق آنچه در کتاب های مقتل و تراجم و تواریخ آمده است "حصین بن نمیر" که تلفظ صحیح آن " حُصَیْنُ بْنُ نُمَیْرٍ "[1] (بر وزن حُسَین) است همان " حصین بن تمیم" است. که در بعضی از کتاب ها او را "حصین بن نمیر" [2]و در بعضی کتب دیگر او را "حصین بن تمیم " [3] خوانده اند. وی یکى از سران امویان از قبیله "کنده" بوده که همواره با آل على دشمنى داشت.
در جنگ صفین، در سپاه معاویه بود. در ایام یزید هم بر عدهاى از سپاه، فرماندهى داشت. در دوران قیام مسلم بن عقیل در کوفه، رئیس پلیس ابن زیاد بود و ماموریت داشت براى یافتن و دستگیرى مسلم، خانههاى کوفیان را تفتیش کند. هم او بود که قیس بن مسهر، فرستاده امام حسین«ع»را دستگیر کرد و نزد ابن زیاد فرستاد که به دنبال آن قیس به شهادت رسید.[4]
در سال 60 هجری ق، زمانی که حسین بن علی( علیه السلام ) در مخالفت با یزید قیام کرد و از مدینه به مکه و از آنجا به طرف سرزمین عراق رفت "ابن زیاد" که کارگزار یزیدبن معاویه در کوفه بود، "حصین بن نمیر" را با لشگر انبوهی بر سر راه آن حضرت به «قادسیه» فرستاد و او پیاده و سواره اش را بین قادسیه و منطقه «حفان تا قطقطانه» و از طرف دیگر تا کوه «لعلع» در بصره مستقر کرد و در مقابل امام حسین ( علیه السلام ) ایستاد.
در شهادت حبیب بن مظاهر، از یاران "اباعبدالله حسین بن علی" در عاشورا 61 هـ ق، دستی داشت و بعد از شهادت آن بزرگوار، سر مقدس او را در کوفه برگردن اسب خویش آویخت تا به قصر "ابن زیاد" ببرد.[5]
در سال 64 هـ ق زمانی که "عبدالله بن زبیر" در شهر مکه بر ضد "یزیدبن معاویه" حاکم وقت سر به مخالفت برداشت و به کعبه پناه برد حصین بن نمیر بر کوه "ابوقبیس" منجیق گذاشت و کعبه را هدف قرار داد.[6]
در سال 65 هـ ق در سرکوبی نهضت «توابین» به سرکردگی سلیمان بن صرد خزاعی، حصین به عنوان فرمانده کل سپاه شام، با وی جنگید تا اینکه سلیمان "ره" کشته شد.[7]
سرانجام سال 66 هـ ق، در نهضت خروج مختار ثقفی، بعد از کشته شدن "ابن زیاد" در جنگ با "ابراهیم اشتر"، به دست ابراهیم بن اشتر کشته شد. [8] برخى هم قتل این جنایتکار را به دست یاران مختار ثقفى (شریک بن جدیر تغلبی) در نزدیکی موصل می دانند. [9] اما برخی دیگر نقل کرده اندکه قاسم پسر حبیب بن مظاهر کمین کرد و او را کشت.[10]
[1]. بحارالأنوار ج : 45 ص : 335
[2]. الدینورى ابو حنیفه احمد بن داود (م 282) الأخبارالطوال،ص:246، ، ، تحقیق عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال،قم، منشورات الرضى، 1368ش.
[3]. الطبری أبو جعفر محمد بن جریر (م 310) تاریخ الأمم و الملوک (تاریخالطبری)،ج5،ص:439، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم ، بیروت، دار التراث ، ط الثانیة، 1387/1967.
[4]. الهاشمی البصری محمد بن سعد بن منیع (م 230) الطبقات الکبرى خامسة1،ص:463، ، تحقیق محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ط الأولى، 1410/1990.
[5] . تاریخالطبری،ج5،ص:439
[6] . اسماعیل بن عمر بن کثیر الدمشقى (م 774)،البدایةوالنهایة،ج8،ص:225، أبو الفداء ، بیروت، دار الفکر، 1407/ 1986.
[7]. البدایةوالنهایة،ج8،ص:253
[8]. البدایةوالنهایة،ج8،ص:290؛ دائرة المعارف الاسلامیة،ج 7،ص 458.
[9]. المسعودی أبو الحسن على بن الحسین بن على، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج 3،ص 97، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چ دوم، 1409
[10] . برگرفته از فرهنگ عاشوراء
T