معنای وارث بودن امام حسین( علیه السلام ) از پیامبران چیست؟

شیعه نیوز:
پرسش
در مورد زیارت وارث توضیح دهید و وجه ارث امام حسین( علیه السلام ) از حضرت آدم و ابراهیم( علیه السلام ) چیست؟
پاسخ اجمالی

زیارت وارث، در کتاب‌های متعددی مثل کتاب «المزار» شیخ مفید،[1] «مصباح المتهجد» شیخ طوسی[2] و دیگر منابع معتبر شیعه ذکر شده است. این زیارت، در واقع به عنوان بخشی از یک دستور العمل، برای زیارت امام حسین( علیه السلام ) در محل دفنشان است که این زیارت را هنگام رسیدن به ضریح مبارک و در قسمت بالای سر امام حسین( علیه السلام ) بخواند.[3] برخی زیارت وارث را با عنوان زیارت امام حسین ( علیه السلام ) در روز عرفه[4] و برخی نیز در اعمال شب و روز عرفه و نیز شب و روز عید قربان آورده‌اند.[5] قابل ذکر است که زیارت‌های مختلف دیگری نیز وجود دارد که شباهت زیادی به این زیارت به‌ویژه در فرازهای اول دارند.

ارث بردن؛ یعنی این‌که چیزی از شخصی که زندگی دنیایی‌اش به پایان رسیده، به شخصی دیگر منتقل شود. این شیء هم می‌تواند چیزی مادی باشد و هم معنوی.[6] با استفاده از منابع اسلامی می‌توان فهمید، آنچه که در این زیارت مد نظر است، هم وراثت اشیای مادی و هم اشیای معنوی می‌باشد. این موارد عبارت‌اند از:

1. مقام خلیفة اللهی: یعنی همان‌طور که خداوند حضرت آدم( علیه السلام ) را به عنوان خلیفه خود بر روی زمین برگزید، دیگر انبیا و جانشینان آنان نیز به عنوان خلیفه خداوند بر روی زمین، چراغی پر فروغ برای هدایت مردم بودند و این مقام را یکی پس از دیگری به ارث می‌بردند. امام حسین( علیه السلام ) نیز این مقام معنوی را پس از جدّ، پدر و برادر خود عهده‌دار شد.
2. علم: در بسیاری از روایات و زیارات آمده، امام حسین( علیه السلام ) و دیگر ائمه اطهار( علیه السلام )، به عنوان وارثان علم پیامبران،[7] به ویژه پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) بوده‌اند. امام صادق( علیه السلام ) در این‌باره می‌فرماید: «حضرت داود علم پیامبران را به ارث برد و سلیمان نیز این علوم را از پدرش داود به ارث برد. حضرت محمد( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیز این علوم را از سلیمان به ارث برده و ما نیز از حضرت محمد به ارث برده‌ایم».[8]
3. کتاب‌های آسمانی: طبق زیارتی که برای نیمه ماه شعبان و نیز اول ماه رجب ذکر شده، امام حسین( علیه السلام ) وارث تورات و انجیل و زبور است.[9] چرا که اصل و حقیقت این کتاب‌ها، مطالبی است که در آنها نوشته شده و امام حسین( علیه السلام ) نیز آگاه به آن مطالب است.
4. برخی از متعلقات پیامبران: برخی از پیامبران، به همراه خود، وسائل مقدسی داشتند که خاصیت معجزه آسایی داشته‌اند. چیزهایی؛ مانند عصا و صندوق حضرت موسی( علیه السلام )، لباس حضرت ابراهیم( علیه السلام ) و انگشتر حضرت سلیمان( علیه السلام ). طبق روایات، این اشیاء به ائمه اطهار( علیه السلام ) منتقل شده و هم ‌اکنون، امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) آنها را در اختیار دارد و هنگام ظهور، آن وسائل را با خود آورده و از آنها استفاده می‌کند.[10]

[1]. شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان، کتاب المزار، محقق و مصحح: ابطحی،‌ سید محمد باقر، ص 106، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق.

[2]. شیخ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 720، مؤسسة فقه الشیعة، بیروت، چاپ اول، 1411ق.

[3]. سید ابن طاوس، علی بن موسی، الإقبال بالأعمال الحسنة، محقق و مصحح: قیومى اصفهانى، جواد، ج ‏2، ص 63، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1376ش.

[4]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق و مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، ص 462، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1419ق.

[5]. کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 501 و 502، دار الرضی (زاهدی)، قم، چاپ دوم، 1405ق.

[6]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ‏13، ص 78، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1368ش.

[7]. «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا إِمَامَ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَارِثَ عِلْمِ النَّبِیِّینَ وَ سُلَالَةَ الْوَصِیِّین‏»؛ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، محقق و مصحح: امینی، عبد الحسین، ص 318، دار المرتضویة، نجف اشرف، چاپ اول، 1356ش.

[8]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 225، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.

[9]. «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُور»؛ الإقبال بالأعمال الحسنة، ج 3، ص 341.

[10]. ر.ک: الکافی، ج 1، ص 231 – 237.

T