شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
گفتنی است؛ شرح‌های مختلفی بر زیارت جامعه کبیره – به زبان عربی[1] و فارسی[2] - نوشته شده است که می‌توانید به آنها مراجعه کنید. اما خلاصه پاسخ آنچه در پرسش مطرح شده چنین است:
الف. «بکم فتح الله»: با توجه به تعدادی از روایات می‌تواند دارای معانی زیر باشد:
یک. وجود یا خلافت الهی یا همه خوبی‌ها و خیراتی که بر عالم سرازیر می‌شود به واسطه پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) و ائمه اطهار( علیه السلام ) است.
دو. هستی به خاطر آن بزرگواران آفریده شده است؛ زیرا اگر آنها نبودند خداوند آسمان و غیر آن‌را نمی‌آفرید.
سه. شروع، پایان، و تفسیر و توضیح کتاب خدا (قرآن) با پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و اهل بیت( علیه السلام ) او است.
برخی از روایاتی که بر معانی گفته شده دلالت دارند عبارت است از:
1. جابر بن عبد الله انصاری می‌گوید: از رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) پرسیدم اولین چیزی که خداوند آفرید چه بود؟ رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «نور پیامبرت ای جابر! سپس از نور او تمام خوبی‌ها را آفرید».[3]
2. در روایت دیگری جابر از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل کرده است: «نخست چیزى که خدا آفرید نور من بود، و نور على را از آن برگشود، سپس عرش، لوح [محفوظ]، خورشید و روشنى روز، نور دیده‌ها و خرد و شناخت را آفرید».[4]
3. امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «الْحُجَّةُ قَبْلَ الْخَلْقِ وَ مَعَ الْخَلْقِ وَ بَعْدَ الْخَلْقِ»؛[5] حجّت خدا پیش از خلق است و همراه خلق است و پس از خلق است. از عبارت «بعد الخلق» استفاده می‌شود که هستی به حجّت الهی خاتمه مییابد.
ب. «بکم یختم»؛ یعنی این‌که دولت و حکومت ائمه اطهار( علیه السلام ) آخرین دولت و حکومت الهی است و یا مقصود این است که دولت و حکومت متعلق به آنها است و یا آن‌که همان‌گونه که جهان هستی با وجود مقدس آنان آغاز شده، با وجود مقدس آنان نیز پایان مییابد.
ج. «و بکم ینزل الغیث»: یعنی به سبب دعای اهل بیت( علیه السلام ) خداوند باران را فرو می‌فرستد.[6] برای آگاهی بیشتر نمایه «تصرّف ائمه معصومین ( علیه السلام ) و انسان در عالم خلقت»، سؤال 11004 را مطالعه کنید.
[1]. مانند: کربلایى، جواد بن عباس، الأنوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعة؛ نظری مؤمن آبادی، علی، الانوارالالهیه(شرح و تفسیر زیارت جامعه کبیره)، نشر کانون پژوهش.
[2]. مانند: جوادی آملی، عبد الله، ادب فنای مقربان(شرح زیارت جامعه کبیره)،
انتشارات اسراء؛ نقوی، محمدتقی، شرح زیارت جامعه کبیره، نشر قائن؛ گنجی، حسین، شرح زیارت جامعه کبیره، نشر طوبای محبت.
[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 15، ص 24، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[4]. همان، ج 54، ص 170.
[5]. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد( صلی الله علیه و آله و سلم )، محقق و مصحح: کوچه باغی، محسن بن عباسعلی، ج 1، ص 487، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، چاپ دوم، 1404ق.
[6]. ر.ک: کربلایى، جواد بن عباس، الأنوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعة، ج 5، ص 221 – 224، دار الحدیث، قم، بی‌تا.
T