پرسش
آیا نام مبارک علی اولین بار که برای نامیدن بشر به‌کار رفته بر روی حضرت علی( علیه السلام ) گذاشته شده یا قبل از حضرت هم بر روی کسی بوده است؟
پاسخ اجمالی
آنچه درباره نام‌گذاری حضرت علی بن ابی‌طالب( علیه السلام ) در روایات آمده، این است که فاطمه بنت اسد، مادر امام علی( علیه السلام ) می‌گوید: «وقتی می‌خواستم از کعبه خارج شوم، کسی مرا صدا زد و گفت: ای فاطمه! نامش را علی بگذار؛ زیرا او علی و بلند مرتبه است. خدای والا مقام می‌فرماید: من نام او را از نام خودم گرفتم و او را به آداب خودم تربیت کردم و علوم پیچیده‌ام را به او آموزش دادم...».[1] اما درباره این‌که اشاره شود این نام قبل از این برای کسی اطلاق نشده، در روایات سخنی به میان نیامده است.
البته ابن شهرآشوب نقل می‌کند: کسی از فرزندان آدم این نام را نداشته و فقط برخی از عرب‌ها به عنوان توصیف و لقب، فرزندشان را علی(یعنی بزرگمرتبه) خطاب می‌کردند نه به عنوان نام اصلی او،[2] اما همان‌طور که در این کتاب آمده، این نقل با عبارت «قیل» ذکر شده که اشاره به ضعیف بودن این نقل دارد. خصوصاً این‌که در کتب رجالی، افراد متعددی ذکر شده‌اند که نامشان علی بوده و از جمله اصحاب پیامبر به شمار می‌رفته‌اند که بسیاری از آنها مُسن‌تر از امیر المؤمنین علی( علیه السلام ) بوده‌اند.[3]
[1]. شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، ج 1، ص 136، کتاب فروشی داوری، قم، چاپ اول، 1385ش.
[2]. «و قیل لم یسم أحد من ولد آدم بهذا الاسم إلا أن الرجل من العرب کان یقول إن ابنی هذا علی یرید به العلو لا أنه اسمه»؛ ابن شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج 3، ص 108، نشر علامه، قم، چاپ اول، 1379ق.
[3]. ابن حجر، عسقلانی، الإصابه فی تمییز الصحابه، محقق: عادل احمد، علی محمد، ج 4، ص 462 - 471، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1415ق.
T