شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
به عقیده شیعیان؛ برخی از مسلمانان، بعد از پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) به دستورات و وصیت ایشان عمل نکرده و راه دیگری برای خود انتخاب کردند. در این بین؛ کسانی که به شیعه امام علی( علیه السلام ) مشهور شدند، در امور دنیوی و اخروی خود، به اهل بیت پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) رجوع می‌کردند. آنان فقه و احکام شرعی، اخلاق و اعتقادات را از این خاندان فرا گرفتند. اما گروه‌های دیگر، بعد از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) به دستاویزهای مختلفی چنگ زدند. البته ائمه اطهار( علیه السلام ) در طول تاریخ، تلاش‌های زیادی کردند تا این شعبه‌های جدا شده از امت پیامبر خدا را به مسیر اصلی بازگردانند و در این زمینه هم نهایت موفقیت را به خصوص در زمینه‌های فقهی به دست آوردند، به طوری که امروزه ظاهر احکام دینی شیعیان با دیگر مسلمانان تفاوت چشمگیری ندارد، اما به هر ترتیب؛ اختلافات به خصوص اختلافات عقایدی با زاویه گرفتن آنان از سنت پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و اهل بیت( علیه السلام ) بسیار بیشتر شد تا آن‌جا که در تاریخ اهل بیت( علیه السلام ) گزارش‌های متعددی از مناظرات این بزرگواران با علمای عامه(اهل سنت) در زمینه‌های اعتقادی، فقهی و... می‌بینیم.
البته مناظرات و احتجاجات ائمه( علیه السلام ) منحصر به احتجاجات آنان با اهل سنت نیست، بلکه با پیروان دیگر ادیان و فرق نیز مناظرات گسترده و مفصلی داشته‌اند،[1] اما در این بین؛ فصل مشترک همه این مناظرات علمی و احتجاجات، اثبات برتری علمی و عملی خاندان وحی بود، امری که از همان صدر اسلام به شدت سعی در انکار یا حداقل اخفاء آن بود، پس بسیار طبیعی است که گزارش این‌گونه مناظرات و احتجاجات ائمه( صلی الله علیه و آله و سلم ) و دیگر بزرگان و اصحاب ائمه( علیه السلام ) توسط راویان و نویسندگان غیر شیعی مورد توجه قرار نگرفته و عامدانه روی آن پوشیده شود.
به عنوان مثال؛ برنامه‌ریزی مناظرات امام رضا( علیه السلام ) با علما و بزرگان همه فرق و مذاهب آن زمان، به دست حکومت وقت بود و مأمون به عنوان خلیفه و فرمانروای حکومت اسلامی، نقش پُررنگ و به‌سزایی در تشکیل مناظرات داشت، اما مشروح یا مختصر همین مناظرات عمومی و مورد تأیید حکومت؛ در کتاب‌های آنان نیامده است، پس نبودن گزارشی از مناظرات ائمه( علیه السلام ) در کتاب‌های اهل سنت و با توجه به روحیه حق‌کشی زمامداران دوران اهل بیت( علیه السلام ) و شرایط سیاسی و اختناق حاکم بر جامعه اسلامی، امری غیر طبیعی نیست. بله! اصحاب ائمه( علیه السلام ) که در راه نشر حقانیت اهل بیت( علیه السلام ) هر گونه خطری را بر خود خریدار بودند، این‌گونه مناظرات و احتجاجات را در کنار دیگر روایات نورانی اهل بیت( علیه السلام ) جمع‌آوری کرده و از نسلی به نسل دیگر رسانده‌اند.[2]
از جمله مناظرات اهل بیت( علیه السلام )؛ می‌توان به مناظرات امام جواد( علیه السلام ) اشاره کرد. مرحوم طبرسی مناظرات و احتجاجات ایشان را در کتاب خود جمع‌آوری کرده است.[3]
[1]. ر.ک: طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج 2، ص 415، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.
[2]. از اولین کسانی که کتابی به نام «الاحتجاج» نوشت می‌توان به محمد بن ابی عمیر، از اصحاب بزرگوار امام کاظم( علیه السلام ) نام برد. ر.ک: نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 327، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، 1365ش.
[3]. ر.ک: الاحتجاج علی أهل اللجاج ، ج 2، ص 441.
T