شیعه نیوز:
پرسش
در برخی از کتاب ها زیارتی وارد شده است به نام زیارت ناحیه و آن زیارتی است که زیاد بر سر زبان خطیبان و منبریان است. آیا چنین زیارتی از جهت سند معتبر است و بر فرض اعتبار چگونه برخی از فقرات آن مانند (ناشرات الشعور) قابل توجیه است؟
پاسخ اجمالی
آنچه در مورد سند زیارت ناحیه مقدسه می‌توان گفت این است که این زیارت در برخی از کتاب‌ها مانند «مزار کبیر» ابن مشهدی به امام زمان ( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) منسوب شده است و وضعیت آن نیز مانند بسیاری از دیگر توقیعات است که مباحث سندی متداول در احادیث مسلسل در آن چندان جایگاهی ندارند.
برای اطلاع بیشتر رجوع شود به: پاسخ 4152 (زیارت ناحیه).
اما عبارت «خرجن من الخدور ناشرات الشعور»[1] که ناظر به پریشان‌کردن مو توسط بانوان اهل بیت است به تنهایی نمی‌تواند دلیلی بر نپذیرفتن این زیارت باشد، چون چند تفسیر و توجیه می‌توان برای این اتفاق بیان کرد:
1. خارج شدن بانوان حرم از خیمه‌ها با موهای پریشان، ملازم با نگاه نامحرمان به آنها نیست؛ زیرا
اولاً: بین خود خیمه‌ها فاصله و موانع وجود داشت.
ثانیاً: بین خیمه تا میدان جنگ فاصله زیاد بوده است.
2. احتمال دارد این جمله مربوط به اکثریت بانوان باشد نه همهٔ آنها؛ زیرا معلوم نیست بانوانی؛ مانند حضرت زینب و حضرت سکینه( سلام الله علیها ) نیز موهای خود را پریشان کرده باشند.
3. ممکن است این حالت، خارج از اختیار آنان بوده و شدت مصیبت به اندازه‌ای بود که این خروج از اختیار را - دست کم در بانوانی غیر از زینب و سکینه و ...- توجیه کند.
نباید با این موضوع چندان متعصبانه برخورد کرد. حجاب در مواقع اختیاری است و این واکنش‌های غیر اختیاری نشان از بی‌حجابی نبوده و در تاریخ نیز بارها - حتی در حضور معصومان - اتفاق افتاده است. اما توبیخی متوجه این بانوان نبوده، بلکه مورد دلجویی آنان نیز قرار گرفتند. به یک مورد که در جنگ احد اتفاق افتاده اشاره می‌کنیم که در کتاب کافی نقل شده است:
پيامبر( صلی الله علیه وآله و سلم ) بر آنها[اهل مدینه] وارد شد و زنان انصار دمِ درِ خانهها در انتظار بودند و مردانشان بيرون آمده و خود را در پناه پيامبر میكشيدند و از او معذرت می‌خواستند.
زنان انصار همه چهرهها خراشيده و موى پريشان كرده و گريبان دريده و در برابر پيامبر( صلی الله علیه وآله و سلم ) ایستاده بودند؛ پيامبر آنها را دلدارى داد و به زبان خوش با آنها سخن گفت و به آنها دستور داد خود را بپوشند و به خانههاى خود بروند.[2]
4. اين شيوه، بين عرب، رسم و عرف بوده است؛ زن‌‌های عرب وقتی که بر آنها يک مصيبت وارد می‌‌شود زن برای اين‌‌که شدت مصيبت را نشان دهد اين کار را انجام می‌‌دهد. موی زن با آن‌که مظهر زيبايی زن و مظهر جمال زن هست حاضر است در اين مصيبت اين موها را اين طوری پريشان کند و حتی آن را بِکَند. بنابراین بانوان اهل بیت( علیه السلام ) نیز به دور از نگاه نامحرمان اين کار را برای بيان عظمت مصيبت انجام دادند. وقتی این کار بیانگر ضعف نباشد، بلکه براي بيان عظمت مصيبت باشد، هيچ اشکالی ندارد.
[1]. ابن مشهدى، محمد بن جعفر، المزار الكبير، محقق، مصحح، قيومى اصفهانى، جواد، ص 504، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، 1419ق.
[2]. كلينى، محمد بن يعقوب، كافي، ج ۸، ص ۳۲۱- ۳۲۲، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
T