شیعه نیوز:
پرسش
آیا صحت دارد که امام حسین( علیه السلام ) معتکف بودند و نیازمندی نزد ایشان آمد و درخواستی داشت؛ اما آن حضرت جواب او را ندادند، فقیر نزد امام حسن( علیه السلام ) رفت و قضیه را بیان کرد و امام حسن( علیه السلام ) به او فرمود که اگر جواب تو را می‌دادند، برای او خیلی بهتر از اعتکاف بود؟ چگونه می‌شود این امر را توجیه کرد؟
پاسخ اجمالی
موضوعی که در پرسش بدان اشاره شده، در روایتی چنین آمده است:
«عن صفوان الجمال قال: کنت جالسا مع أبی عبد الله ع إذ دخل علیه رجل من أهل مکة یقال له میمون فشکا إلیه تعذر الکراء علیه فقال لی قم فأعن أخاک ...»؛[1]
صفوان جمال می‌گوید: خدمت امام صادق( علیه السلام ) نشسته بودم، مردى از اهل مکه به نام «میمون» آمد که از قدرت نداشتن بر پرداخت کرایه شکایت کرد،[2] حضرت به من فرمود: برخیز و برادرت را یارى کن، من برای کمک به او برخاستم و همراهش رفتم تا مشکلش حل شد، سپس به جای خود برگشتم.
امام صادق( علیه السلام ) فرمود: براى حاجت برادرت چه کردى؟ عرض کردم: پدر و مادرم به قربانت، خدا آن‌را برآورده ساخت، حضرتشان فرمود: مطمئن باش اگر برادر مسلمانت را یارى کنى، نزد من از طواف هفت شوط بهتر است، سپس فرمود: مردى نزد حسن بن على( علیه السلام ) آمد و گفت: پدر و مادرم به قربانت، مرا در مشکلی که برایم به وجود آمده، یارى کن، حضرت کفش‌هایش را پوشید و همراه او حرکت کرد، در بیان راه حسین بن علی( علیه السلام ) را دید که به نماز ایستاده است، امام حسن( علیه السلام ) به آن مرد فرمود: چرا از برادرم براى حاجت خویش کمک نخواستى؟ عرض کرد: پدر و مادرم به قربانت، این کار را کردم، اما اعتکافش را یادآور شد؛ امام حسن فرمود: مطمئناً اگر او به کمکت می‌شتافت، ارزش آن از اعتکاف یک ماهش بیشتر بود».
قبل از هر توجیهی در مورد این حدیث باید گفت؛ یکی از راویان این روایت(بعض اصحابنا) مشخص نیست؛ لذا این روایت مرسل است و نمی‌توان آن‌را روایتی صد در صد مورد اعتماد قلمداد کرد، اما در عین حال، در فرض پذیرش این روایت، در مورد این‌که چرا امام حسین( علیه السلام ) درخواست آن مرد را برآورده نکرد؛ چند جواب می‌توان گفت:
1. ممکن است امام حسین( علیه السلام ) عذر شرعى دیگرى غیر از اعتکاف داشت که به آن مرد نگفت. به عنوان نمونه ممکن بود توان کافی برای کمک را نداشت.
2. استبعادى ندارد که هر امامى پیش از امامتش علمش از امام زمان خود کمتر باشد، یا آنچه را ثوابش کمتر است انتخاب کند.
3. امام حسین( علیه السلام ) می‌خواست ثواب این عمل به برادرش امام حسن( علیه السلام ) برسد؛ یعنی در این مورد ایثار نمود.
4. ممکن است شخص دیگرى به آن مرد گفته باشد که امام حسین( علیه السلام ) در حال اعتکاف است و درخواست‌کننده با اطلاع از این موضوع، دیگر مستقیماً به ایشان مراجعه نکرده بود.[3]
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 198، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. البته مجلسی اول برای عبارت «تعذر الکراء علیه» چند معنا اعلام کرده است: الف) چارپایی که اجاره کرده بود، چموشی کرده و راه نمی‌رفت. ب) فردی را پیدا نکرده بود تا چارپایی را از او کرایه کند. ج) نتوانسته بود کرایه چارپا را بپردازد.
[3]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج 9، ص 116، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.
T