آیا روایتی داریم که بر اساس آن، تکه‌های بال‌ فرشتگان در خانه معصومان( علیه السلام ) مشاهده می‌شد؟

شیعه نیوز:
پرسش
در حدیثی آمده است: «أحمد بن الحسن بن فضال عن عمرو بن سعید عن مصدق بن صدقة عن الساباطی قال: أصبت شیئا على وسائد کانت فی منزل أبی عبدالله( علیه السلام ) فقال له بعض أصحابنا: ما هذا جعلت فداک؟ و کان یشبه شیئا یکون فی الحشیش کثیراً کأنه خرزة. فقال أبو عبدالله( علیه السلام ): هذا ممّا یسقط من أجنحة الملائکة، ثم قال: یا عمار إن الملائکة لتأتینا و إنها لتمر بأجنحتها على رؤوس صبیاننا، یا عمار إن الملائکة لتزاحمنا على نمارقنا»؛ معنای دقیق فارسی این حدیث را بنویسید. آیا این حدیث از نظر سندی صحیح است یا ضعیف؟
پاسخ اجمالی
همان‌گونه که در پرسش بدان اشاره شد، روایاتی در کتاب بصائر الدرجات وجود دارد که بر اساس آنها، فرشتگان در خانه امامان معصوم( علیه السلام ) رفت و آمد داشتند؛ مانند روایت مذکور که عمار ساباطی این‌گونه نقل می‌کند:
من چیزى را بر روى بالش‌های منزل امام صادق( علیه السلام ) دیدم که شبیه چیزى بود که میان برگ‌ها فراوان پیدا می‌شود. یکى از اصحاب پرسید: فدایت شوم! این چیست؟ امام( علیه السلام ) فرمود: «این از چیزهایى است که از بال‌های فرشتگان می‌ریزد». سپس فرمود: «ای عمار! فرشتگان پیش ما می‌آیند و بال‌های خود را بر سر بچه‌هاى ما می‌مالند. ای عمار! آنان در بالش‌ها و پشتی‌ها کنار ما هستند».[1]
بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ این روایت را در منابع کهن تنها در همان کتاب یاد شده یافتیم که سندش این‌گونه است:
1. محمد بن الحسن بن علی بن فضال‏: او را از بزرگان فطحیه شمرده‌اند.[2]
2. عمرو بن سعید: او شخصی است فاسد المذهب و فطحی است؛ اما ثقه و مورد تأیید است.[3]
3. مصدق‏ بن‏ صدقة: او شخصی فاسد المذهب و فطحی است؛ اما ثقه و مورد تأیید است.[4]
4. عمار الساباطی: فطحی و مورد اعتماد است.[5]
بنابراین، تمام راویان حدیث از شیعیان غیر اثناعشری بوده و وابسته به یکی از شاخه‌های منشعب و انحرافی شیعه به نام «فطحیه» می‌باشند، اما گفته شده است که آنان در نقل حدیث مورد اعتمادند. بر این اساس، این روایت در دسته روایات صحیح طبقه‌بندی نشده، بلکه در دسته روایات ثقه ارزیابی می‌شود.
اما از نگاه محتوایی، رفت و آمد فرشتگان به خانه ائمه در روایات فراوانی بیان شده است،[6] تا جایی که در زیارت جامعه، از تعبیر «مختلف الملائکة» برای امامان استفاده شده است. اما این‌که این فرشتگان به صورت مادی درآمده و بال و پرهایی داشته باشند که بخشی از آنها در خانه ائمه بریزد، اگرچه امر محالی نیست، اما بنابر جست‌وجو تنها در این روایت گزارش شده است.

[1]. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد( صلی الله علیه و آله و سلم )، ج ‏1، ص 91، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.
[2]. کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، محقق، مصحح، شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصطفوی، حسن، ص 244، مشهد،‏ مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، 1409ق.
[3]. حلی، حسن بن علیّ بن داود، الرجال، ص 276 – 277، دانشگاه تهران، ‏چاپ اول‏، 1342ش.
[4]. همان، ص 277.
[5]. ر. ک: «شخصیت‌های مهم فرقه فطحیه»، 66993؛ «منظور از مشیخه و عده من اصحابنا»، 49123.
[6]. برای نمونه؛ ر. ک: «فرشتگان زائر بر سر قبر امام حسین( علیه السلام )»، 30703؛ «کمک جنیان و فرشتگان به امام حسین( علیه السلام ) در روز عاشورا»، 6983؛ و روایات دیگری که در کتاب بصائر الدرجات درباره ورود ملائکه به خانه‌های ائمه اطهار( علیه السلام ) نقل شده است. ر. ک: بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد( صلی الله علیه و آله و سلم )، ج ‏1، ص 90 – 95.

T