پرسش
حضرت نوح( علیه السلام ) به هنگام طوفان آیا فقط پسر خود را می‌دید و نصیحتش می‌نمود یا نه، بقیه انسان‌ها را هم می‌دید و نصیحت می‌کرد؟
پاسخ اجمالی
به پاسخ این پرسش در ضمن چند نکته می‌پردازیم:
1. با توجه به این‌که پیامبران الهی، سفیران خداوند برای مردم هستند، لذا از هیچ چیزی برای هدایت آنان فروگذار نکردند، با این وجود؛ عده‌ای از مردم، عالمانه یا از روی نادانی به تکذیب آنان پرداختند.
خداوند در آیاتی از قرآن، به تکذیب قوم نوح( علیه السلام ) اشاره کرده و به عنوان نمونه، خطاب به پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) می‌فرماید:
«اگر اینان تو را تکذیب کرده‌اند، پیش از آنها قوم نوح و عاد و ثمود را نیز تکذیب کرده بودند».[1]
2. می‌دانیم که قبل از وقوع طوفان، حضرت نوح( علیه السلام ) برای هدایت یکایک قومش تمام تلاشش را نموده و در این راه چیزی کم نگذاشت، ولی نصیحت و اندرز او هیچ تأثیری در دل قومش – جز اندکی از آنان - نگذاشت. چنان‌که در قرآن می‌خوانیم:
«گفتند: اى نوح! با ما جدال کردى و بسیار هم جدال کردى. اگر راست می‌گویى، هر وعده‌اى که به ما داده‌اى بیاور».[2]
«[اما چه سود که] هرگاه خدا بخواهد شما را [به خاطر گناهانتان] گمراه سازد، و من بخواهم شما را اندرز دهم، اندرز من سودى به حالتان نخواهد داشت! او پروردگار شماست و به سوى او بازگشت داده می‌شوید».[3]
3. با تمام تلاشی که حضرت نوح( علیه السلام ) برای هدایت قومش انجام داد، امّا پس از مدتی هیچ امیدی برای هدایت گمراهان وجود نداشت، خداوند نیز فرمود: دیگر هیچ‌کس از قوم تو ایمان نخواهد آورد؛ لذا این پیامبر خدا آنها را مورد نفرین خود قرار داد:
«نوح گفت: اى پروردگار من! آنها فرمان من نبردند، و از کسى پیروى کردند که مال و فرزندش جز به زیانش نیفزود».[4]
«به نوح وحى شد که: جز آنها که [تا کنون] ایمان آورده‌اند، دیگر هیچ‌کس از قوم تو ایمان نخواهد آورد! پس، از کارهایى که می‌کردند، غمگین مباش».[5]
«و نوح گفت: اى پروردگار من! بر روى زمین هیچ‌یک از کافران را مگذار».[6]
4. خداوند با آنکه عذاب را قطعی کرد، اما وعده نجات دو گروه «مؤمنان» و «خانواده» را به پیامبرش داده بود،[7] بیشتر خانواده نوح( علیه السلام )از مؤمنان بودند و هنگامی که مؤمنانی که شامل اعضای خانواده او می‌شدند سوار کشتی شدند، نوح( علیه السلام ) که یکی از فرزندانش را در میان کفاری که در محاصره آب بودند دید، به نصیحت او پرداخت به گمان آنکه شاید او هم مشمول رحمت الهی وعده داده شده برای خانواده‌اش شود:
«نوح پروردگارش را ندا داد: اى پروردگار من! پسرم از خاندان من بود و وعده تو حق است و نیرومندترین حکم‌کنندگان تو هستی».[8]
اما خداوند در پاسخ چنین فرمود که مراد از خانواده‌ای که وعده نجات آنان داده شده بود، تنها افراد مؤمن از آنان می‌باشد و دلیلی برای نجات یافتن یک کافر از میان کافران – تنها به دلیل انتساب خانوادگی – وجود ندارد:
«خداوند فرمود: اى نوح! او از خاندان تو نیست، او عملى است ناصالح. از سر ناآگاهى از من چیزى مخواه. بر حذر می‌دارم تو را که از مردم نادان باشی».[9]
5 . دیگر کفاری که عذاب خدا برای آنها قطعی شده بود، نصیحت نوح برای آنان معنایی نداشت و گزارشی از چنین نصیحتی بعد از وقوع سیلاب و حرکت کشتی وجود ندارد.
[1]. حج، 42.
[2]. هود، 32.
[3]. هود، 34.
[4]. نوح، 21.
[5]. هود، 36.
[6]. نوح، 26.
[7]. هود، 40.
[8]. هود، 45.
[9]. هود، 46.
آیات مرتبط
سوره هود (42) : وَهِيَ تَجْرِي بِهِمْ فِي مَوْجٍ كَالْجِبَالِ وَنَادَىٰ نُوحٌ ابْنَهُ وَكَانَ فِي مَعْزِلٍ يَا بُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنَا وَلَا تَكُنْ مَعَ الْكَافِرِينَ
T