شیعه نیوز:
پرسش
با توجه به روایت «هو صِلَةُ الإمامِ فی کُلِّ سَنَة بِما قَلَّ أو کَثُرَ ثُمَّ قالَ وَ ما اُریدُ بِذلِکَ إلاّ تَزکیَتَکُم»؛ منظور برقرار ساختن پیوند با امام و پیشواى مسلمانان در هر سال از طریق کمک مالى است، کم باشد یا زیاد. سپس فرمود: «منظور من با این کار فقط این است که شما را پاکیزه کنم» که در تفسیر آیه‌ای از سوره رعد مبنی بر وصل پیوند بیان شده منظور از «کمک مالی» چیست؟ آیا منظور همان خمس است؟
پاسخ اجمالی
لزوم برقراری پیوند با آنچه خدا بدان دستور داده از توصیه‌های قرآن کریم است:
«الَّذِینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ»؛[1] «و آنان که آنچه را خدا به پیوستنش فرمان داده می‌پیوندند و از پروردگارشان می‌ترسند و از سختى حساب بیم دارند».
یکی از تفاسیر روشن برای این آیه صله رحم است؛ یعنی اهمیت دادن به پیوندهای خانوادگی و عدم گسستن آن، همان‌طور که این معنا در برخی از روایات بدان اشاره شده است، امام صادق( علیه السلام ) در ذیل این آیه شریفه فرموده‌اند: «نیکی به والدین و صله رحم دو چیزی است که حساب روز قیامت را برای انسان آسان می‌کند»، سپس این آیه را تلاوت فرمودند.[2]
اما در یک معنای گسترده‌تر این صله و پیوند به ارتباط با پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و آل ایشان نیز تعبیر شده است.[3]
واضح است که چنین پیوندی شامل هر گونه ارتباط و دوستی و مودت خواهد بود که می‌توان مصادیق متعددی برای آن بیان کرد. برقراری پیوند مالی با اهل‌بیت( علیه السلام ) و پرداخت اموالی که خداوند فرمان به پرداخت آن به امامان معصوم( علیه السلام ) داده است،[4] نیز مصداقی از مصادیق پیوند و ارتباط با آن پیشوایان می‌باشد.
در همین راستا، یکی از بارزترین حقوقی که اهل‌بیت( علیه السلام ) دارند، پرداخت خمس به آنها است که در جای خود بدان پرداخته شده است.[5] اما همان‌طور که بیان شد با توجه به این‌که صله و پیوند در قرآن کریم به صورت مطلق ذکر شده است، علاوه بر مصادیق غیر مالی و نیز علاوه بر خمس واجب، شامل هر پیوند مالی دیگر نیز خواهد شد و این پیوند مالی نیز تنها با پرداخت مستقیم به اموال به آن حضرات به دست نمی‌آید، بلکه به عنوان نمونه، کمک به شیعیان فقیر نیز موجب رضایت خاطر معصومان( علیه السلام ) خواهد بود. چنان‌که امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «صله دادن از اموال خود به آل محمّد را فرو مگذارید، هر کس توان مالی دارد به قدر دارایی‌اش [صله دهد] و کسی که فقیر است به فراخور فقر و نداری‌اش. هر که می‌خواهد خداوند مهم‌ترین حاجت‌هایى را که از خدا می‌خواهد برآورده سازد، از مال خود آنچه را بیشتر از همه مورد نیاز او است به آل محمّد و شیعیان آنان صله دهد».[6]
[1]. رعد، 21.
[2]. عیاشى، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج 2، ص 208، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.
[3]. همان.
[4]. انفال، 41.
[5]. نک: «دلیل وجوب خمس و مصرف آن»، 898؛ «منابع ادله وجوب خمس»، 5535.
[6]. طبرى آملى، عماد الدین أبی جعفر محمد بن أبی القاسم، بشارة المصطفى لشیعة المرتضى، ج 2، ص 6، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم، 1383ق.
آیات مرتبط
سوره الأنفال (41) : وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ ۗ وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
سوره الرعد (21) : وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ
سوره الشورى (23) : ذَٰلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ۗ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ ۗ وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ
T