شیعه نیوز:
پرسش
با سلام؛ با توجه به آیات 157و 158 سوره شعراء، با وجود ندامت قوم ثمود، در حالی‌که هنوز عذاب نهایی واقع نشده بود!؛ چرا توبه آنها پذیرفته نشد و دچار عذاب شدند؟
پاسخ اجمالی
این‌که در پرسش مطرح شده، چرا خداوند قوم ثمود را دچار عذاب کرد، در حالی‌که آنها بعد از کشتن شتر صالح(علیه السلام ) پشیمان شده بودند؟!
در پاسخ باید گفت؛ با آنکه آیه 157 سوره شعراء ناظر به آن است که گویا قوم ثمود بعد از کشتن شتر پشیمان شده بودند، اما واقعیت آن است که اولاً: توبه و پشیمانی آنها توبه واقعی نبود،و ثانیاً: این‌گونه نبود که آنان بعد از کشتن شتر بلافاصله پشیمان شده باشند، بلکه پشیمانی آنان زمانی بود که نشانه‌های قطعی عذاب را دیده بودند و چنین توبه‌ای پذیرفتنی نیست و سودی نخواهد داشت؛ چرا که قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: «وَ لَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئاتِ حَتَّى إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّی تُبْتُ الْآن ...».[1] ،[2]
و این‌که قرآن کریم فرمود: «فَأَصْبَحُوا نادِمِینَ»، ندامتشان هنگامى بود که آثار عذاب را مشاهده کردند، و گرنه بعد از کشتن شتر و قبل از بروز نشانه‌های عذاب هنوز بر موضغ خود پایدار بوده و نشانه‌ای از پشیمانی و توبه در آنها مشاهده نمی‌شد. دلیل این ادعا، آیه‌ای از قرآن کریم است که بیان می‌دارد:
«فَعَقَرُوا النَّاقَةَ وَ عَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ ْ وَ قالُوا یا صالِحُ ائْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ کُنْتَ مِنَ الْمُرْسَلِینَ»؛[3] پس شتر را کشتند و از فرمان پروردگارشان سرپیچیدند، و (سپس با تمسخر) گفتند: اى صالح! اگر تو پیامبرى، اکنون ما را دچار عذابی کن که وعده‌اش را می‌دهی![4]
آنان تا آنجا پیش رفتند که بر اساس آنچه در آیه 49 سوره نمل آمده است، تصمیم به شبیخون شبانه و کشتن خود حضرت صالح(علیهالسلام ) داشتند.
بنابر این، چون قوم ثمود طغیان‌گرى را از حد گذرانده بودند و در عمل نشان دادند که آماده پذیرش حق نیستند، اراده الهی بر این قرار گرفت که زمین را از وجودشان پاک سازد.
[1]. نساء، 18.
[2]. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 24، ص 525، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.
[3]. اعراف، 77.
[4]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 15، ص 308، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
آیات مرتبط
سوره الأعراف (73) : وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا ۗ قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ ۖ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ ۖ هَٰذِهِ نَاقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً ۖ فَذَرُوهَا تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ ۖ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
سوره الأعراف (77) : فَعَقَرُوا النَّاقَةَ وَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ وَقَالُوا يَا صَالِحُ ائْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا إِنْ كُنْتَ مِنَ الْمُرْسَلِينَ
سوره الأعراف (78) : فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ
سوره هود (64) : وَيَا قَوْمِ هَٰذِهِ نَاقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً فَذَرُوهَا تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابٌ قَرِيبٌ
سوره هود (65) : فَعَقَرُوهَا فَقَالَ تَمَتَّعُوا فِي دَارِكُمْ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ ۖ ذَٰلِكَ وَعْدٌ غَيْرُ مَكْذُوبٍ
سوره هود (67) : وَأَخَذَ الَّذِينَ ظَلَمُوا الصَّيْحَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دِيَارِهِمْ جَاثِمِينَ
سوره هود (68) : كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيهَا ۗ أَلَا إِنَّ ثَمُودَ كَفَرُوا رَبَّهُمْ ۗ أَلَا بُعْدًا لِثَمُودَ
سوره هود (89) : وَيَا قَوْمِ لَا يَجْرِمَنَّكُمْ شِقَاقِي أَنْ يُصِيبَكُمْ مِثْلُ مَا أَصَابَ قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صَالِحٍ ۚ وَمَا قَوْمُ لُوطٍ مِنْكُمْ بِبَعِيدٍ
سوره الإسراء (59) : وَمَا مَنَعَنَا أَنْ نُرْسِلَ بِالْآيَاتِ إِلَّا أَنْ كَذَّبَ بِهَا الْأَوَّلُونَ ۚ وَآتَيْنَا ثَمُودَ النَّاقَةَ مُبْصِرَةً فَظَلَمُوا بِهَا ۚ وَمَا نُرْسِلُ بِالْآيَاتِ إِلَّا تَخْوِيفًا
سوره الشعراء (155) : قَالَ هَٰذِهِ نَاقَةٌ لَهَا شِرْبٌ وَلَكُمْ شِرْبُ يَوْمٍ مَعْلُومٍ
سوره الشعراء (156) : وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَظِيمٍ
سوره الشعراء (157) : فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِينَ
سوره الشعراء (158) : فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُمْ مُؤْمِنِينَ
سوره النمل (49) : قَالُوا تَقَاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَأَهْلَهُ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِ مَا شَهِدْنَا مَهْلِكَ أَهْلِهِ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ
سوره النمل (50) : وَمَكَرُوا مَكْرًا وَمَكَرْنَا مَكْرًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ
سوره النمل (51) : فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْنَاهُمْ وَقَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ
سوره النمل (52) : فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ
سوره القمر (27) : إِنَّا مُرْسِلُو النَّاقَةِ فِتْنَةً لَهُمْ فَارْتَقِبْهُمْ وَاصْطَبِرْ
سوره القمر (28) : وَنَبِّئْهُمْ أَنَّ الْمَاءَ قِسْمَةٌ بَيْنَهُمْ ۖ كُلُّ شِرْبٍ مُحْتَضَرٌ
سوره القمر (29) : فَنَادَوْا صَاحِبَهُمْ فَتَعَاطَىٰ فَعَقَرَ
سوره القمر (31) : إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ صَيْحَةً وَاحِدَةً فَكَانُوا كَهَشِيمِ الْمُحْتَظِرِ
سوره الشمس (11) : كَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْوَاهَا
سوره الشمس (12) : إِذِ انْبَعَثَ أَشْقَاهَا
سوره الشمس (13) : فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ نَاقَةَ اللَّهِ وَسُقْيَاهَا
سوره الشمس (14) : فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوَّاهَا
سوره الشمس (15) : وَلَا يَخَافُ عُقْبَاهَا
T