شیعه نیوز:
پرسش
سلام؛ آیا حدیثى از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) وجود دارد که می‌گوید خدا از شما توقع ندارد که کامل باشید، بلکه توقع دارد که تمام سعیتان را بکنید؟
پاسخ اجمالی
از برخی آیات قرآن کریم و روایات چنین استفاده می‌شود که انسان باید به اندازه توان در راه سعادت و کمال خویش تلاش و کوشش کند. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُم...»؛[1] به اندازه استطاعتى که دارید از خدا پروا کنید.
«لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها»؛[2] خدا وظیفه‌ای برای هیچ فردی مشخص نکرده جز به اندازه توانایی‌اش!
این حقیقتی است مطابق با سنتى که خداوند در بین بندگانش جارى ساخته، و آن سنت این است که از مراحل ایمان، آن مقدار را بر هر یک از بندگان خود تکلیف کرده که در خور فهم او باشد، و از اطاعت آن مقدارى را تکلیف کرده که در خور نیرو و توانایى بنده باشد.[3]
روایتی از علی( علیه السلام ) وجود دارد که شاید بتوان تا حدی آن‌را مشابه آن چیزی دانست که در پرسش آمده است:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ» اى کسانى که ایمان آوردهاید! آن‌گونه که حق تقوا و پرهیزکارى است، از خدا بپرهیزید! از امام علی( علیه السلام ) تفسیر این آیه را خواستند، آن‌حضرت فرمود: به خدا سوگند عمل نکرده است به این آیه، مگر خاندان پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )؛ ما به یاد خداییم و او را فراموش نکردیم؛ ما او را شکرگزاریم و او را کافر نشدیم؛ ما او را اطاعت کردیم و معصیت نکردیم. وقتی این آیه نازل شد صحابه گفتند؛ ما را چنین توانی نیست!، پس از آن بود که آیه دیگری نازل شد: «فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُم» تا می‌توانید تقوا پیشه کنید...[4]
امام علی( علیه السلام ) در جایی دیگر خطاب به یکی از یارانش می‌فرماید: آگاه باش که امام شما از تمام دنیایش به دو جامه کهنه، و از خوراکش به دو قرص نان قناعت نموده، بدان که شما توان چنین کاری را ندارید، امّا با پرهیزکارى و تلاش فراوان و پاک‌دامنى و راستى، مرا یارى دهید.[5]
[1]. تغابن، 16.
[2]. بقره، 286.
[3]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 2، ص 444، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[4]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع ، ج 2، ص 177، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[5]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 417، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
آیات مرتبط
سوره البقرة (233) : وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ ۖ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ ۚ وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ لَا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَا تُضَارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ ۚ وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذَٰلِكَ ۗ فَإِنْ أَرَادَا فِصَالًا عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا ۗ وَإِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلَادَكُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِذَا سَلَّمْتُمْ مَا آتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ
سوره البقرة (286) : لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ ۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ ۖ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا ۚ أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
سوره آل عمران (102) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ
سوره الأنعام (152) : وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّىٰ يَبْلُغَ أَشُدَّهُ ۖ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ ۖ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۖ وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَىٰ ۖ وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ۚ ذَٰلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
سوره الأعراف (42) : وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
T
